ماشالله غنچه پور؛ مجید صادقی نیا؛ ناصر باغستانی؛ َاحمد پورمیرزایی؛ محمدرضا کدوری
دوره 30، شماره 1 ، فروردین 1402، ، صفحه 152-163
چکیده
از بین رفتن پوشش گیاهی و حاکم شدن پدیده زوال در درمنه‌‌زارها، بر اثر پدیده تغییر اقلیم و عوامل مدیریتی، این ضرورت را ایجاب می‌‌کند تا بر رویکرد حفاظتی، در مدیریت اکوسیستم‌‌های مذکور، تمرکز شود. در همین راستا، تأثیر رویکرد حفاظتی (قرق با سابقه 30 ساله)، بر مولفه‌‌های ساختاری پوشش گیاهی، ویژگی‌‌های خاک و مقادیر شاخص‌‌های عددی ...
بیشتر
از بین رفتن پوشش گیاهی و حاکم شدن پدیده زوال در درمنه‌‌زارها، بر اثر پدیده تغییر اقلیم و عوامل مدیریتی، این ضرورت را ایجاب می‌‌کند تا بر رویکرد حفاظتی، در مدیریت اکوسیستم‌‌های مذکور، تمرکز شود. در همین راستا، تأثیر رویکرد حفاظتی (قرق با سابقه 30 ساله)، بر مولفه‌‌های ساختاری پوشش گیاهی، ویژگی‌‌های خاک و مقادیر شاخص‌‌های عددی تنوع گونهای، در درمنه‌‌زارهای منطقه دهنو بردسیر، مورد بررسی قرار گرفت. برای این منظور، نمونه‌‌برداری از پوشش گیاهی، طی فصل رویش سال 1392، در داخل 45 پلات دو مترمربعی مستقر در امتداد سه ترانسکت 150 متری، در داخل و خارج منطقه قرق، انجام شد. در داخل هر یک از پلات‌‌ها، درصد پوشش تاجی گونه‌‌ها، برآورد و تعداد پایه‌‌های آنها نیز شمارش شد و بر مبنای درصد پوشش تاجی گونه‌‌ها، شاخص‌‌های تنوع گونهای، محاسبه شد. در امتداد هر یک از ترانسکت‌‌ها نیز یک نمونه مرکب خاک از عمق 30-0 برداشت شد و خصوصیات فیزیکی و شمیایی آنها اندازه‌‌گیری گردید. بر مبنای نتایج؛ از نظر درصد پوشش تاجی، تنها در مورد گونه Stipa arabica، بین محدوده قرق و خارج قرق، تفاوت معنی‌‌دار، وجود داشت. از نظر تعداد پایه در هکتار، تنها بین گونه‌‌های Zygophyllum atriplicoides و Stipa arabica و از نظر میزان حضور نیز صرفا بین گونه‌‌های Artemisia sieberi، Stipa arabica و Zygophyllum atriplicoides، تفاوت معنی‌‌دار در داخل و خارج قرق، وجود داشت. در مجموع، قرق باعث غلبه گونه Stipa arabica در سطح منطقه شده است. بین خصوصیات خاک (درصد رس، سیلت و شن، هدایت الکتریکی، اسیدیته گل اشباع، میزان آهک، کلسیم، منیزیم و سدیم) در دو مکان، تفاوت معنی‌‌دار، مشاهده نشد. مقدار غنای گونهای، در منطقه قرق (با 21 گونه)، بیشتر از منطقه چرا (با 16 گونه) بود. مقادیر شاخص‌‌های سیمپسون و شانون- واینر نیز دلالت بر عدم تفاوت دو مکان، از نظر یکنواختی و ناهمگنی پوشش گیاهی میباشد. آنچه مسلم است، نتایج سه دهه قرق، نشان داد که روند تغییرات پوشش گیاهی در درمنه‌‌زارهای منطقه خشک، بسیار کند است اعمال رویکرد حفاظتی در چنین اکوسیستم‌‌هایی، در بلند مدت، موثر خواهد بود.
حسن اسلامی؛ جواد معتمدی (ترکان)؛ حبیب نظرنژاد؛ اسماعیل شیدای کرکج
دوره 26، شماره 3 ، مهر 1398، ، صفحه 613-628
چکیده
تنوع گونهای، از مشخصه‌‌های نشان‌‌دهنده تغییرات در مراتع است. در این راستا، ارتباط وضعیت مرتع به‌‌عنوان برآیند اقدامات مدیریتی، با تنوع گونهای، بررسی شد. با آزمون همبستگی اسپیرمن و تجزیه واریانس یک‌‌طرفه، تغییرات مقادیر شاخص تنوع شانون- وینر تیپ‌‌های گیاهی، با وضعیت آنها آزمون شد. سپس با ترسیم منحنی‌‌های رتبه- فراونی ...
بیشتر
تنوع گونهای، از مشخصه‌‌های نشان‌‌دهنده تغییرات در مراتع است. در این راستا، ارتباط وضعیت مرتع به‌‌عنوان برآیند اقدامات مدیریتی، با تنوع گونهای، بررسی شد. با آزمون همبستگی اسپیرمن و تجزیه واریانس یک‌‌طرفه، تغییرات مقادیر شاخص تنوع شانون- وینر تیپ‌‌های گیاهی، با وضعیت آنها آزمون شد. سپس با ترسیم منحنی‌‌های رتبه- فراونی و تطبیق مدل‌‌های توزیع فراونی، تیپ‌‌های گیاهی با تنوع بالاتر، مشخص و ارتباط آنها با وضعیت مرتع، تفسیر گردید. نتایج نشان داد، شاخص تنوع شانون- وینر با وضعیت مرتع، همبستگی معنی‌‌داری ندارد. طبقه وضعیت مرتع نیز بر مقدار تنوع، تاثیر معنی‌‌داری ندارد و هر سه طبقه وضعیت (خوب، متوسط، ضعیف) تیپ‌‌های گیاهی، از لحاظ شاخص مذکور، در یک گروه آماری قرار گرفتند. به‌‌طورکلی، روند مشخصی بین وضعیت مرتع و مقدار تنوع، مشاهده نشد. نتایج تداعی‌‌کننده آن است که بالا بودن مقادیر شاخص‌‌های عددی تنوع، دلیل بر بهبود وضعیت مرتع نیست؛ بلکه باید ترکیب گونهای و فراوانی آنها نیز مورد بررسی قرار گیرد. ترسیم منحنی‌‌های رتبه- فراونی و تطابق مدل‌‌های توزیع فراونی، نشان داد که در تیپ‌‌های گیاهی دارای وضعیت خوب و متوسط، گونه‌‌های با فراوانی اندک، کمتر مشاهده می‌‌شود و منحنی آن دارای شیب ملایم‌‌تری نسبت به تیپ‌‌های دارای وضعیت ضعیف است، بنابراین تنوع آنها بالاتر میباشد. در اکثر تیپ‌‌های گیاهی، مدل سری هندسی تطابق داشت که نشان‌‌دهنده تیپ‌‌های گیاهی با تنوع گونهای پائین و وضعیت ضعیف مرتع است. به‌‌طورکلی با توجه به میزان همخوانی نتایج مدل‌‌های توزیع فروانی با وضعیت تیپ‌‌های گیاهی، نتایج حاصل بر ضرورت توجه به شاخص‌‌های پارامتری تنوع گونهای در ارزیابی سلامت مرتع، تاکید دارد.
