نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 کارشناس پژوهش، بخش تحقیقات جنگل و مرتع، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی کرمان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرمان، ایران
2 استادیار، گروه مهندسی طبیعت، دانشکده منابع طبیعی دانشگاه اردکان، اردکان، ایران
3 عضو هیئت علمی بازنشسته، بخش تحقیقات جنگل و مرتع، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان یزد، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، یزد، ایران
4 کارشناس ارشد بخش تحقیقات منابع طبیعی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان کرمان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرمان، ایران
5 عضو هیئت علمی، بخش تحقیقات جنگل و مرتع، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی کرمان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرمان، ایران
چکیده
از بین رفتن پوشش گیاهی و حاکم شدن پدیده زوال در درمنه‌‌زارها، بر اثر پدیده تغییر اقلیم و عوامل مدیریتی، این ضرورت را ایجاب می‌‌کند تا بر رویکرد حفاظتی، در مدیریت اکوسیستم‌‌های مذکور، تمرکز شود. در همین راستا، تأثیر رویکرد حفاظتی (قرق با سابقه 30 ساله)، بر مولفه‌‌های ساختاری پوشش گیاهی، ویژگی‌‌های خاک و مقادیر شاخص‌‌های عددی تنوع گونهای، در درمنه‌‌زارهای منطقه دهنو بردسیر، مورد بررسی قرار گرفت. برای این منظور، نمونه‌‌برداری از پوشش گیاهی، طی فصل رویش سال 1392، در داخل 45 پلات دو مترمربعی مستقر در امتداد سه ترانسکت 150 متری، در داخل و خارج منطقه قرق، انجام شد. در داخل هر یک از پلات‌‌ها، درصد پوشش تاجی گونه‌‌ها، برآورد و تعداد پایه‌‌های آنها نیز شمارش شد و بر مبنای درصد پوشش تاجی گونه‌‌ها، شاخص‌‌های تنوع گونهای، محاسبه شد. در امتداد هر یک از ترانسکت‌‌ها نیز یک نمونه مرکب خاک از عمق 30-0 برداشت شد و خصوصیات فیزیکی و شمیایی آنها اندازه‌‌گیری گردید. بر مبنای نتایج؛ از نظر درصد پوشش تاجی، تنها در مورد گونه Stipa arabica، بین محدوده قرق و خارج قرق، تفاوت معنی‌‌دار، وجود داشت. از نظر تعداد پایه در هکتار، تنها بین گونه‌‌های Zygophyllum atriplicoides و Stipa arabica و از نظر میزان حضور نیز صرفا بین گونه‌‌های Artemisia sieberi، Stipa arabica و Zygophyllum atriplicoides، تفاوت معنی‌‌دار در داخل و خارج قرق، وجود داشت. در مجموع، قرق باعث غلبه گونه Stipa arabica در سطح منطقه شده است. بین خصوصیات خاک (درصد رس، سیلت و شن، هدایت الکتریکی، اسیدیته گل اشباع، میزان آهک، کلسیم، منیزیم و سدیم) در دو مکان، تفاوت معنی‌‌دار، مشاهده نشد. مقدار غنای گونهای، در منطقه قرق (با 21 گونه)، بیشتر از منطقه چرا (با 16 گونه) بود. مقادیر شاخص‌‌های سیمپسون و شانون- واینر نیز دلالت بر عدم تفاوت دو مکان، از نظر یکنواختی و ناهمگنی پوشش گیاهی می‌باشد. آنچه مسلم است، نتایج سه دهه قرق، نشان داد که روند تغییرات پوشش گیاهی در درمنه‌‌زارهای منطقه خشک، بسیار کند است اعمال رویکرد حفاظتی در چنین اکوسیستم‌‌هایی، در بلند مدت، موثر خواهد بود.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Comparison of vegetation and soil diversity inside and outside the enclosure (Case study: Artemisia habitats of Dehno, Bardsir, Kerman)
نویسندگان [English]
- Mashaallah Ghonchepour 1
- Majid Sadeghinia 2
- Naser Baghestani 3
- Ahmad Pourmirazee 4
- Mohammadreza Kodouri 5
1 Research Expert, ّّForest Research Department, Kerman Agricultural and Natural Resource Research and Education Center, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Kerman, Iran
2 Assistant Professor, Department of Nature Engineering, Faculty of Agriculture and Natural Resources,Ardakan University, Iran
3 Scientific Member, Forest & Rangeland Research Division, Yazd Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, AREEO,Yazd, Iran
4 Senior Research Expert, Natural Resource Department, Kerman Agricultural and Natural Resource Research and Education Center, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Kerman, Iran
5 Research َAssistant Professor, Expert, Natural Resource Department, Kerman Agricultural and Natural Resource Research and Education Center, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Kerman, Iran
- Ahmadi, T., Melekpour, B.S, Kazemi Mazanderani.2011. Eco Plant Physiology, 3(8): 89-100 (In Persian).
- Azarnivand, H. and Zare chahouki, M.A. 2010. Rangeland Ecology. Tehran University Press. 354 p. (in Persian).
- Baghestani Mybodi, N. Zare, M.T. and Abdollahi, J., 2006. The impact of grazing on vegetation changes steppe rangelands of Yazd province in the past two decades. Range and Desert Researchiran Quarterly Journal. 13(4): 346-337 (in Persian).
- Cuiling, Z., Zilong, C., Xian, W., Tingning, Z. and Guodong, D., 2005. Effects of enclosure on vegetations recovery in desertified grassland in Hulunbeir [J]. Science of Soil and Water Conservation, 3(1): 1-15.
- Ehsani, A.,.. Azami, A., Sharifi, G., Hkatir, J., Akbarpour, H., Bagheri, H., Nateghi. S., Zarekiya, S.,Rahmani , Abarsagi, GH., Mohammadpour, M., Hasanzadeh, M., Zadbar, M.,Sharifi yazdi, M.,Dehghani tafti, M.A., Khodagholi, M., Zare , M. and Baghestani, N., 2015. Grazing sdeson in steppe rangelands of Iran. Tehran.No 457, Research Institute of Forests and Rangelands.304 p (in Persian).
- Ejtehadi, H., Sepehry, A. and Akkafi, H.R., 2009. Methods of measuring biodiversity. University of Ferdowsi Press, 228p. (In persian).
- Haftay, H., Yayneshet, T., Animut, G. and Treydte, A.C., 2013. Rangeland vegetation responses to traditional enclosure management in eastern Ethiopia. The Rangeland Journal, 35(1): 29-32.
- Heydariyan Aghakhani, M., Naghipour Borj, A. and Nasri, M., 2010. The impact of grazing on vegetation and soil chemical properties Sisab rangelands, Bojnord. Journal of renewable natural resources. Journal of Renewable Natural Resources, 1(2): 14-27 (In Persian).
- Khademolhosseini, Z., 2010. Compare diversity indices in three sites with different grazing intensities (Case Study: Col bee pasture Arsanjan). Journal of Range, 4(1): 104-111.
- Ki Hyung, P., Zhi Qiang, Q., Qin, W., Guo Dong, D. and Bin, W., 2013. Effects of enclosures on vegetation recovery and succession in Hulunbeier steppe, China. Journal of Forest Science and Technology, 9 (1):155-170.
- Margalef, R., 1985. Information theory in ecology. General Systematics, 3: 36-71.
- Mesdaghi, M., 2005. Plant ecology. Mashhad Jehad Daneshgahi Press, 187p. (In Persian).
- Motamedi, J. and Sheidai Karkaj, , 2014. Suitable species diversity abundance model in three grazing intensities in Dizaj Batchi rangelands of West Azerbaijan. Journal of Range and Watershed Management, 67: 103-117 (In Persian).
- Motamedi, J., Jalili, A., Fayyaz, M., Khodagholi, M., Arzani, H., Sefid Kon, F. and Farahpour, M., 2021. Evolution of rangeland research in Iran and the attitude of the Research Institute of Forests and Rangelands towards the future of rangeland research. Journal of Iran Nature, 6(4): 7-21 (in Persian).
- Shannon, C.E. & Wiener, W., 1949. The mathematical theory of communication. University of Illinois Press, 350p.
- Shrifi Yazdi, M. and Rahmani, G.H., 2014. Assessment of vegetation changes in the enclosure Bardsir The second global conference on sustainable agriculture and natural resources.thran (In Persian).
- Tamartash, R., Heidari, G.H., Tatian, M. and Tatian, Baghestani Far, M., 2014. The impact of logging on the diversity and richness in brine Rangelands of Golestan province. Environmental science, 10(1): 133-144 (In Persian).
)