نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• انور سنایی ¹
• حسین ارزانی ²
• علی طویلی ³
• مهدی فرح پور ⁴

¹ دانشجوی دکترای مرتعداری، گروه احیاء مناطق خشک و کوهستانی، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، کرج، ایران

² ستاد، گروه احیاء مناطق خشک و کوهستانی، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، کرج، ایران

³ دانشیار، گروه احیاء مناطق خشک و کوهستانی، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، کرج، ایران

⁴ دانشیارپژوهشی، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

چکیده

استفاده بر اساس پتانسیل و قابلیت مراتع از اهداف تعیین شایستگی می‌باشد. مطالعه حاضر به منظور ارزیابی تعیین شایستگی مرتع برای چرای گوسفند بر اساس دستورالعمل (Manual of Suitability for Sheep Grazing) در مراتع طالقان میانی و مقایسه آن با دستورالعمل فائو (1991) انجام شد. بر این اساس مدل نهایی شایستگی از تلفیق سه معیار پوشش گیاهی، منابع آب و فرسایش خاک مشخص گردید. نمونه‌برداری در مناطق معرف تیپ‌های گیاهی به روش تصادفی-سیستماتیک با استقرار 4 ترانسکت 200 متری و 40 پلات یک متر مربعی در راستای آن صورت گرفت و در هر پلات فهرست گونه‌های موجود، درصد پوشش هر گونه، درصد ترکیب گیاهان قابل چرای دام و تولید آنها برداشت و محاسبه گردید. بدین منظور نتایج دستورالعمل پیشنهادی با نتایج مدل فائو (1991) با استفاده از آزمون غیر پارامتری ویلکاکسون مورد آزمون قرار گرفت. نتایج نشان داد که کم بودن نسبت علوفه قابل دسترس، پایین بودن حد بهره‌برداری مجاز، فرسایش و سازند حساس خاک نسبت به فرسایش (مارن) ، وضعیت فقیر و گرایش منفی در بعضی از تیپ‌ها، کوهستانی بودن و شیب زیاد برخی از تیپ‌های گیاهی را از عوامل محدود کننده شایستگی مراتع منطقه از نظر چرای گوسفند دانست. نتایج نهایی مدل چرای گوسفند نشان داد که هیچ تیپ گیاهی در طبقه S1 و N قرار نگرفت و بیشتر تیپ‌های منطقه مورد مطالعه در طبقه شایستگی S2 جای گرفتند. به‌طوری‌که از 9/25576 هکتار مراتع منطقه مورد مطالعه 25/87% (15/22322 هکتار) در طبقه S2 و 75/12% (75/3254 هکتار) در طبقه S3 قرار دارند. نتایج حاصل از مقایسه دو روش تعیین شایستگی نشان داد که اختلاف معنی‌داری بین دو روش وجود ندارد (01/0P<).

کلیدواژه‌ها

• شایستگی مرتع
• گوسفند
• دستورالعمل
• طالقان میانی

عنوان مقاله [English]

Assessment of rangeland suitability determination for sheep grazing based on guideline (MSSG) (case study: middle Taleghan)

نویسندگان [English]

• Anvar Sanaie ¹
• Hossein Arzani ²
• Ali Tavili ³
• Mehdi Farahpour ⁴

چکیده [English]

This study aimed to evaluate the range suitability for sheep grazing according to the Manual of Suitability for Sheep Grazing instructions in the rangelands of central Taleghan and comparison with the FAO guidelines (1991). Accordingly, the final model of range suitability was determined from combining three criteria of vegetation, water resources and soil erosion. Sampling was conducted  in the key area of vegetation types through random-systematic method with four transects of 200 meters and 40 plots of one square meter and in each plot, the list of species, canopy cover percentage, and species composition as well as production were harvested and calculated. For this purpose, the results of the proposed instructions were compared with the results of the FAO model (1991) by non-parametric Wilcoxon test. Our results clearly showed that the lack of available forage, low allowable use, erosion and the formation sensitive to erosion (Marl), poor condition and negative trend in some vegetation types as well as steep and mountainous regions were among the factors, limiting range suitability for sheep grazing. The final results of sheep grazing model showed that no vegetation type was placed in S1 and N classes, and most of the vegetation types of the study area was in S2 range suitability class, so that from 25576.9 ha of the rangelands studied, 87.25% was in S2 class and 12.75% was in S3class. According to the results of comparison of the two methods for determining range suitability, no significant differences were found (P <0.01).

کلیدواژه‌ها [English]

• Range suitability
• Sheep
• instruction
• middle Taleghan