نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• قدرت اله حیدری ¹
• حمیدرضا سعیدی گراغانی ²

¹ استادیار گروه مرتعداری، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری، ایران

² دانشجوی دکتری علوم مرتع، گروه احیاء مناطق خشک و کوهستانی، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، کرج، ایران

چکیده

دانش سنتی و بومی بهره‌برداران مراتع میراث ملی گرانقدری محسوب می‌شود که برای برنامه‌های مدیریتی و توسعه اجتماعی، فرصت‌هایی را فراهم می‌کند و به شناسایی، اولویت‌بندی و سامان‌دهی منابع محلی کمک می‌نماید. معرفی این دانش سنتی در بین اقشار جامعه باعث رویکرد مثبت نسبت به شغل شبانی شده و می‌تواند استحکام ساختار اجتماعی را در کشور تقویت کند. بر این اساس در این پژوهش مشارکتی سعی شد ضمن معرفی سازوکارهای بومی مدیریت سامان‌های عرفی توسط عشایر نیمه کوچنده مراتع ییلاقی دامنة جنوبی کوه دماوند به نقش شناخت و بهره‌گیری از آن در طرح‌های اصلاحی و احیایی مراتع و بهبود وضعیت و شرایط اقتصادی و اجتماعی بهره‌برداران بپردازد. روش انجام این پژوهش کیفی است، در این روش ضمن انجام مصاحبه‌های عمیق و جمع‌آوری اطلاعات، سئوالات محوری در خصوص استفاده از مراتع تعیین شد. نتایج جمع‌بندی اظهارات مصاحبه شوندگان نشان می‌دهد بهره‌برداران مراتع به راحتی می‌توانند کروکی (حدود) سامان عرفی، تقسیم مکانی پراکنش دام، تنظیم اندازه گله یا لنگه‌ها، محل‌های تامین آب شرب گله، مسیر حرکت گله، بهترین نقاط چراگاه و استراحت گله را به خوبی تعیین و تفکیک نمایند. آنها همچنین می‌توانند با اجرای سیستم‌های چرایی سنتی مانند چرا در شب و مه، رعایت زمان ورود دام، مدت توقف دام و قرق قسمت‌های مختلف مرتع، از تمام قسمت‌های یک محدودة عرفی به‌صورت یکنواخت استفاده نمایند. به‌نظر می‌رسد دانش بومی و تجربه شغلی شبانان می‌تواند در فعالیت‌های مشارکتی برای دستیابی به مدیریت پایدار نقش اساسی ایفا نماید و زمینه موفقیت طرح‌های مرتعداری را با افزایش سطح مشارکت آنها فراهم کند.

کلیدواژه‌ها

• دانش بومی
• مدیریت پایدار
• پژوهش مشارکتی
• مراتع ییلاقی دماوند

عنوان مقاله [English]

Assessment of indigenous knowledge expert of northern Alborz semi nomads (Case study: Southern slopes of Damavand mountain Summer Rangeland)

نویسندگان [English]

• Ghodratollah Heydari ¹
• Hamidreza Saeedi Gharaghani ²

چکیده [English]

Traditional and indigenous knowledge of range beneficiaries is a valuable national heritage for management programs and social development, providing opportunities to identify, prioritize and organize local resources. The introduction of this traditional knowledge among the population has a positive approach towards the ranch job, and can reinforce the strength of social structure in the country. Accordingly, in this research, it was tried to introduce the mechanisms of indigenous knowledge for the management of range allotments by the semi nomads of Damavand mountain summer rangelands. This is a qualitative research method, in this technique while doing interviews and gathering deep data, axial questions were determined regarding the use of rangeland. The methodology of the study is qualitative including interviews and data collection as well as determining central questions regarding the use of rangelands. Our results clearly showed that rangeland beneficiaries were easily able to determine range allotments, spatial distribution of livestock, herd size, sites of drinking water and so forth. They also can use all parts of a range allotment through traditional grazing systems, exclosure, and observing livestock entry to the rangeland. It seems that indigenous knowledge and occupational experience of shepherds can perform an important role in collaborative activities to achieve sustainable management and provide the success of rangeland projects.
 

کلیدواژه‌ها [English]

• indigenous knowledge
• sustainable management
• collaborative research
• Damavand summer rangelands