نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• فهیمه عرب ¹
• علی‌اشرف جعفری ²
• محمدحسن عصاره ³
• محمد جعفری ⁴
• علی طویلی ⁵

¹ کارشناس ارشد مرتع‌داری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران

² دانشیار، گروه بانک ژن، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور

³ دانشیار، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور

⁴ استاد، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران

⁵ دانشیار، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران

چکیده

دو گونه Agropyron desertorumوAg.elongatum از لحاظ تولید علوفه سبز و خشک دارای ارزش فراوانی می­باشند. به‌دلیل تولید بالا و قابلیت پذیرش عالی توسط دام، ارزش خاصی برای اوایل فصل، جهت چرای دام دارند. بنابراین تحقیق حاضر برای بررسی اثر شوری در دو مرحله جوانه­زنی و رشد رویشی گیاهچه طی دو آزمایش در ژرمیناتور و گلخانه انجام گردید. از تیمارهای شاهد، 100، 200، 300 و400 میلی­مولار کلرید سدیم و کلسیم در قالب طرح کاملاً تصادفی با 4 تکرار استفاده شد. در شرایط ژرمیناتور درصد جوانه­زنی، سرعت جوانه­زنی و شاخص بنیه بذر محاسبه و طول ساقه و ریشه­چه و وزن خشک گیاهچه اندازه­گیری شد و در آزمایش گلخانه طول ساقه و ریشه، وزن خشک گیاهچه، نسبت وزن حشک به تر، سطح برگ و سطح ویژه برگ اندازه­گیری شد. نتایج هر دو آزمایش نشان داد که با افزیش شوری درصد جوانه­زنی، طول ساقه­چه، طول ریشه­چه، وزن خشک گیاهچه، سطح برگ و سطح ویژه برگ در هر دو گونه کاهش و نسبت وزن خشک به وزن تر افزایش پیدا کرد. در هر دو مرحله جوانه­زنی و رشد رویشی گونه Ag.elongatum نسبت به شوری مقاومتر از Ag.desertorum بود. البته تجزیه پروبیت برای تعیین غلظت شوری دز کشنده 50% و 90% گیاهچه­ها در هر دو گونه استفاده شد. بدین ترتیب نتایج تجزیه پروبیت نشان داد که غلظت نمک 154 و 474 میلی­مولار نمک کلرید سدیم و کلسیم باعث از بین رفتن50 درصد بذرهای زنده به­ترتیب در Ag.deserterumو Ag.elongatum می­شود. بطور کلی نتایج بدست­آمده از این آزمایش نشان داد که درجه مقاومت به شوری در گونه Ag.elongatum به­مراتب بیشتر است و در مقایسه با Ag.desertorum استفاده از این گونه در اصلاح و احیاء مراتع مناطق شور کشور ارجح­تر است.
دو گونه Agropyron desertorumوAg.elongatum از لحاظ تولید علوفه سبز و خشک دارای ارزش فراوانی می­باشند. به‌دلیل تولید بالا و قابلیت پذیرش عالی توسط دام، ارزش خاصی برای اوایل فصل، جهت چرای دام دارند. بنابراین تحقیق حاضر برای بررسی اثر شوری در دو مرحله جوانه­زنی و رشد رویشی گیاهچه طی دو آزمایش در ژرمیناتور و گلخانه انجام گردید. از تیمارهای شاهد، 100، 200، 300 و400 میلی­مولار کلرید سدیم و کلسیم در قالب طرح کاملاً تصادفی با 4 تکرار استفاده شد. در شرایط ژرمیناتور درصد جوانه­زنی، سرعت جوانه­زنی و شاخص بنیه بذر محاسبه و طول ساقه و ریشه­چه و وزن خشک گیاهچه اندازه­گیری شد و در آزمایش گلخانه طول ساقه و ریشه، وزن خشک گیاهچه، نسبت وزن حشک به تر، سطح برگ و سطح ویژه برگ اندازه­گیری شد. نتایج هر دو آزمایش نشان داد که با افزیش شوری درصد جوانه­زنی، طول ساقه­چه، طول ریشه­چه، وزن خشک گیاهچه، سطح برگ و سطح ویژه برگ در هر دو گونه کاهش و نسبت وزن خشک به وزن تر افزایش پیدا کرد. در هر دو مرحله جوانه­زنی و رشد رویشی گونه Ag.elongatum نسبت به شوری مقاومتر از Ag.desertorum بود. البته تجزیه پروبیت برای تعیین غلظت شوری دز کشنده 50% و 90% گیاهچه­ها در هر دو گونه استفاده شد. بدین ترتیب نتایج تجزیه پروبیت نشان داد که غلظت نمک 154 و 474 میلی­مولار نمک کلرید سدیم و کلسیم باعث از بین رفتن50 درصد بذرهای زنده به­ترتیب در Ag.deserterumو Ag.elongatum می­شود. بطور کلی نتایج بدست­آمده از این آزمایش نشان داد که درجه مقاومت به شوری در گونه Ag.elongatum به­مراتب بیشتر است و در مقایسه با Ag.desertorum استفاده از این گونه در اصلاح و احیاء مراتع مناطق شور کشور ارجح­تر است.
دو گونه Agropyron desertorumوAg.elongatum از لحاظ تولید علوفه سبز و خشک دارای ارزش فراوانی می­باشند. به‌دلیل تولید بالا و قابلیت پذیرش عالی توسط دام، ارزش خاصی برای اوایل فصل، جهت چرای دام دارند. بنابراین تحقیق حاضر برای بررسی اثر شوری در دو مرحله جوانه­زنی و رشد رویشی گیاهچه طی دو آزمایش در ژرمیناتور و گلخانه انجام گردید. از تیمارهای شاهد، 100، 200، 300 و400 میلی­مولار کلرید سدیم و کلسیم در قالب طرح کاملاً تصادفی با 4 تکرار استفاده شد. در شرایط ژرمیناتور درصد جوانه­زنی، سرعت جوانه­زنی و شاخص بنیه بذر محاسبه و طول ساقه و ریشه­چه و وزن خشک گیاهچه اندازه­گیری شد و در آزمایش گلخانه طول ساقه و ریشه، وزن خشک گیاهچه، نسبت وزن حشک به تر، سطح برگ و سطح ویژه برگ اندازه­گیری شد. نتایج هر دو آزمایش نشان داد که با افزیش شوری درصد جوانه­زنی، طول ساقه­چه، طول ریشه­چه، وزن خشک گیاهچه، سطح برگ و سطح ویژه برگ در هر دو گونه کاهش و نسبت وزن خشک به وزن تر افزایش پیدا کرد. در هر دو مرحله جوانه­زنی و رشد رویشی گونه Ag.elongatum نسبت به شوری مقاومتر از Ag.desertorum بود. البته تجزیه پروبیت برای تعیین غلظت شوری دز کشنده 50% و 90% گیاهچه­ها در هر دو گونه استفاده شد. بدین ترتیب نتایج تجزیه پروبیت نشان داد که غلظت نمک 154 و 474 میلی­مولار نمک کلرید سدیم و کلسیم باعث از بین رفتن50 درصد بذرهای زنده به­ترتیب در Ag.deserterumو Ag.elongatum می­شود. بطور کلی نتایج بدست­آمده از این آزمایش نشان داد که درجه مقاومت به شوری در گونه Ag.elongatum به­مراتب بیشتر است و در مقایسه با Ag.desertorum استفاده از این گونه در اصلاح و احیاء مراتع مناطق شور کشور ارجح­تر است.

کلیدواژه‌ها

• تنش شوری
• درصد جوانه‌زنی
• سرعت جوانه‌زنی
• شاخص بنیه بذر
• Agropyron desertorum و Ag.elongatum

عنوان مقاله [English]

Salinity effects on seed germination and seedling growth in Agropyron deserterum and Agropyron elongatum

نویسندگان [English]

• fahimeh Arab ¹
• Ali- Ashraf Jafari ²
• Mohammad- Hassan Assareh ³
• Mohammad Jafari ⁴
• Ali Tavili ⁵

چکیده [English]

Agropyron deserterum andAg. elongatum species have a high value for both fresh and dry forage and because of high production and top acceptance by livestock they have specific value in the beginning of the  growth season for livestock grazing. This research was conducted to study the effects of salinity stress on the mentioned species in germination and vegetative growth stages. A completely randomized design including five levels of 0, 100, 200, 300 and 400 mM NaCl and CaCl₂ with 4 replications was used. Seeds were sown in laboratory and germination percentage, germination velocity, vigor index, plumule and radicle length and seedling dry weight were calculated. In greenhouse condition, shoot and root length, seedling dry weight, dry weight to fresh weight ratio, leaf area and specific leaf area were measured.  According to the results, in both studied species germination percentage, plumule and radicle length, seedling dry weight, leaf area and specific leaf area were reduced with increase of salinity.  The results showed significant differences between two species for germination percentage and germination velocity (P≤0.01). In both germination and vegetative growth stages, Ag.elongatum was more salt tolerant than Ag.desertorum. The results indicated that Ag.elongatum was more salt tolerant species than Ag.desertorum and it can be recommended for cultivation in moderate saline rangelands.
 

کلیدواژه‌ها [English]

• Salinity stress
• germination percentage
• Germination velocity
• Vigor index
• Ag.desertorum
• Ag.elongatum