نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• حسین باقری ¹
• امر علی شاهمرادی ²
• سید مهدی ادنانی ¹

¹ مربی پژوهشی، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان قم

² - استادیار، بخش تحقیقات مرتع، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور

چکیده

حفظ، اصلاح و توسعه منابع طبیعی تجدیدشونده بخصوص پوشش گیاهی، مستلزم شناخت دقیق و جامع آن می­باشد. برای دستیابی به بخشی از این اهداف، طرح ملی آت­اکولوژی در سطح کشور بر روی گونه‌های مهم مرتعی اجرا گردید. در استان قم نیز بر روی گونه سبط (Stipagrostis plumosa)، مطالعات آت­اکولوژی انجام شد. در این مطالعه مواردی نظیر رویشگاه گونه در سطح استان، مورفولوژی اندامهای هوایی و زیرزمینی، مراحل فنولوژی، گونه­های همراه و نحوه تکثیر و استقرار، تعیین گردید. همچنین وضعیت خاکشناسی و زمین­شناسی و وضعیت اقلیمی مناطق پراکنش گونه مورد مطالعه قرارگرفت. با توجه به گسترش وسیع گونه و تغییرات فاکتورهای اقلیمی و اکولوژیکی در سطح استان، سه سایت مطالعاتی در نظر گرفته شد. نتایج نشان داد که این گونه در مناطق با خاک سیلتی ـ لومی، لومی ـ شنی و لومی ـ رسی و شنی می­تواند به­عنوان گونه غالب مشاهده شده و با افزایش درصد رس خاک، از درصد تاج پوشش آن کاسته شده و در خاکهای کاملاً رسی مشاهده نمی­گردد. همچنین این گونه تحمل بالایی نسبت به میزان شوری و آهک خاک داشته و دامنه هدایت­الکتریکی 89/2-27/0 میلی­موس بر سانتی­متر و میزان آهک 24-13 درصد را در خاک تحمل می‌نماید. این‌گونه در سطح استان از ارتفاع 900 تا1650 متر از سطح دریا رویش دارد. ارتفاع آن بین 12 تا 35 سانتی­متر بوده و در مواردی نیز در شرایط مناسب به حدود 50 سانتی­متر می­رسد. دارای ساقه­های دسته‌ای و ریشه افشان می­باشد. نسبت طول ریشه به ساقه در مرحله گلدهی حدود 25/1 و نسبت وزن ریشه به ساقه حدود 47/0 می­باشد. دوره فعالیت اصلی این گونه عموماً از اواسط بهمن­ماه شروع گردیده و تا اواخر تیرماه با بذردهی و پراکنش بذرها خاتمه می­یابد. تکثیر گونه در مناطق مساعد توسط بذر انجام می­شود و در مناطق دارای فشار چرای زیاد، به روش غیرجنسی صورت می­گیرد. از مهمترین دلایل پراکنش وسیع این گونه در سطح استان، می­توان به مقاومت شدید این گونه نسبت به شرایط نامساعد محیطی و خشکی، تحمل بالا نسبت به شرایط مختلف خاک، مقاومت زیاد به شرایط بهره­برداری و چرا و همچنین سیستم زادآوری مناسب آن اشاره نمود.
 

کلیدواژه‌ها

• آت اکولوژی
• مرتع
• قم
• سبط (Stipagrostis plumosa)

عنوان مقاله [English]

Autecology of Stipagrostis plumosa in Rangelands of Qom Province

نویسندگان [English]

• Hossein Bagheri ¹
• Amr-ali Shahmoradi ²
• Mahdi Adnani ¹

چکیده [English]

The protection, improvement and development of renewable natural resources especially for vegetation need a comprehensive recognition of natural resources. To achieve some part of these objectives, the national project of autecology was carried out in Iran. In Qom province, autecology of Stipagrostis plumosa, an important rangeland species in desert, semi-desert and steppic regions,was studied.In this research, geographical distribution of the species in the province, morphology, phonological stages, companion species, reproduction and establishment methods were determined. Soil study, geology and climatic condition were also investigated. With regard to the wide distribution of Stipagrostis plumosa in the province and variations of climatic and ecological factors, three sites were considered. The results showed that Stipagrostis plumosa was found in silty- loam, loam- sand, loam- clay and sandy soils as a dominant species and with increase of clay percentage, canopy cover was decreased as it was not seen in soils abundant of clay . This species was also highly resistant to soil salinity and lime as tolerated the EC between 0.27 to 2.89 milmohs/cm and %13 to % 24 of lime.  It was found in altitude of 900 to 1650 meters above sea level. Its height was between 12 to 35 cm and partly about 50 cm in suitable condition. It had bunch stems and scattered roots. In flowering stage, the ratio of root to shoot length was about 1.25 and ratio of root to shoot weight was about 0.47. The main activity period of this species begins generally from mid February and ends in late June with the seeds bloom and seed dispersal. Reproduction by seed is conducted appropriately while in areas with high grazing pressure asexual reproduction is done. Resistance to unfavorable environmental conditions and drought, high tolerance to different soil conditions, high resistance to grazing and suitable regeneration could be considered as the main reasons of the wide distribution of Stipagrostis plumose in Qom province.

کلیدواژه‌ها [English]

• Autecology
• rangeland ecosystems
• Qom
• Stipagrostis plumosa