حسین باقری؛ امر علی شاهمرادی؛ سید مهدی ادنانی
دوره 18، شماره 2 ، شهریور 1390، صفحه 187-201
چکیده
حفظ، اصلاح و توسعه منابع طبیعی تجدیدشونده بخصوص پوشش گیاهی، مستلزم شناخت دقیق و جامع آن میباشد. برای دستیابی به بخشی از این اهداف، طرح ملی آتاکولوژی در سطح کشور بر روی گونههای مهم مرتعی اجرا گردید. در استان قم نیز بر روی گونه سبط (Stipagrostis plumosa)، مطالعات آتاکولوژی انجام شد. در این مطالعه مواردی نظیر رویشگاه گونه در سطح استان، ...
بیشتر
حفظ، اصلاح و توسعه منابع طبیعی تجدیدشونده بخصوص پوشش گیاهی، مستلزم شناخت دقیق و جامع آن میباشد. برای دستیابی به بخشی از این اهداف، طرح ملی آتاکولوژی در سطح کشور بر روی گونههای مهم مرتعی اجرا گردید. در استان قم نیز بر روی گونه سبط (Stipagrostis plumosa)، مطالعات آتاکولوژی انجام شد. در این مطالعه مواردی نظیر رویشگاه گونه در سطح استان، مورفولوژی اندامهای هوایی و زیرزمینی، مراحل فنولوژی، گونههای همراه و نحوه تکثیر و استقرار، تعیین گردید. همچنین وضعیت خاکشناسی و زمینشناسی و وضعیت اقلیمی مناطق پراکنش گونه مورد مطالعه قرارگرفت. با توجه به گسترش وسیع گونه و تغییرات فاکتورهای اقلیمی و اکولوژیکی در سطح استان، سه سایت مطالعاتی در نظر گرفته شد. نتایج نشان داد که این گونه در مناطق با خاک سیلتی ـ لومی، لومی ـ شنی و لومی ـ رسی و شنی میتواند بهعنوان گونه غالب مشاهده شده و با افزایش درصد رس خاک، از درصد تاج پوشش آن کاسته شده و در خاکهای کاملاً رسی مشاهده نمیگردد. همچنین این گونه تحمل بالایی نسبت به میزان شوری و آهک خاک داشته و دامنه هدایتالکتریکی 89/2-27/0 میلیموس بر سانتیمتر و میزان آهک 24-13 درصد را در خاک تحمل می‌نماید. این‌گونه در سطح استان از ارتفاع 900 تا1650 متر از سطح دریا رویش دارد. ارتفاع آن بین 12 تا 35 سانتیمتر بوده و در مواردی نیز در شرایط مناسب به حدود 50 سانتیمتر میرسد. دارای ساقههای دسته‌ای و ریشه افشان میباشد. نسبت طول ریشه به ساقه در مرحله گلدهی حدود 25/1 و نسبت وزن ریشه به ساقه حدود 47/0 میباشد. دوره فعالیت اصلی این گونه عموماً از اواسط بهمنماه شروع گردیده و تا اواخر تیرماه با بذردهی و پراکنش بذرها خاتمه مییابد. تکثیر گونه در مناطق مساعد توسط بذر انجام میشود و در مناطق دارای فشار چرای زیاد، به روش غیرجنسی صورت میگیرد. از مهمترین دلایل پراکنش وسیع این گونه در سطح استان، میتوان به مقاومت شدید این گونه نسبت به شرایط نامساعد محیطی و خشکی، تحمل بالا نسبت به شرایط مختلف خاک، مقاومت زیاد به شرایط بهرهبرداری و چرا و همچنین سیستم زادآوری مناسب آن اشاره نمود.
احسان زندی اصفهان؛ محمد جعفری؛ سید جمال الدین خواجه الدین؛ حسین آذرنیوند
دوره 18، شماره 2 ، شهریور 1390، صفحه 202-218
چکیده
بهمنظور بررسی شور شدن خاک در اثر تاغکاری در دشت سگزی اصفهان از فن رجبندی[1] استفاده گردید. مطالعه به شیوة نمونهبرداری تصادفی طبقهبندیشده[2] انجام شد و براساس سال کاشت و فیزیونومی ظاهری تاغ، شش منطقه که از نظر وضعیت رشد سیاه تاغها متفاوت بودند (تاغکاریهای موفق و ناموفق) تفکیک گردید. در هر منطقه تعداد 10 نمونه هم سن گونه ...
بیشتر
بهمنظور بررسی شور شدن خاک در اثر تاغکاری در دشت سگزی اصفهان از فن رجبندی[1] استفاده گردید. مطالعه به شیوة نمونهبرداری تصادفی طبقهبندیشده[2] انجام شد و براساس سال کاشت و فیزیونومی ظاهری تاغ، شش منطقه که از نظر وضعیت رشد سیاه تاغها متفاوت بودند (تاغکاریهای موفق و ناموفق) تفکیک گردید. در هر منطقه تعداد 10 نمونه هم سن گونه سیاهتاغ ammodendron C.A.Mey) (Haloxylon انتخاب و شاخصهای رشد گیاه شامل ارتفاع، سطح تاجپوشش، محیط تاجپوشش، قطر تاجپوشش و قطر یقه اندازهگیری شد. همچنین در هر منطقه سه و در مجموع 18 پروفیل خاک حفر و پنج خصوصیت شیمیایی خاک شامل EC، Na+، Cl-، K+ وSAR در پنج افق30 سانتیمتری (150-0 سانتیمتری) اندازهگیری شد؛ و دادهها به روش رجبندی آنالیز گردید. نتایج نشان داد که در تاغکاریهای موفق بهدلیل عدم برخورد ریشه گیاه با سخت لایه، مقدار گسترش عمقی ریشه و جذب آب و املاح، رشد اندامهای هوایی و به تبع آن برگشت لاشبرگ به سطح خاک بیشتر از عاملهای مذکور در تاغکاریهای ناموفق بوده و با افزایش رشد سیاهتاغ، شور شدن خاک بشدت افزایش یافته است. بدین ترتیب، نقش گونه سیاهتاغ در شور کردن خاک تحت اشکوب خود تأیید شد. از طرف دیگر، نتایج نشان داد که دامنة شور شدن خاک به افقهای اول و دوم (30 -0 و60-30 سانتیمتری از سطح) محدود شده و افقهای سوم، چهارم و پنجم خاک تحت تأثیر قرار نگرفته اند.
الهام فخیمی ابرقویی؛ منصور مصداقی؛ قاسمعلی دیانتی تیلکی
دوره 18، شماره 2 ، شهریور 1390، صفحه 219-230
چکیده
امروزه بهرهبرداریهای بیرویه از مراتع سبب گردیده که این منابع با ارزش از لحاظ کیفی و کمی در معرض خطر قرار گیرند. بنابراین بررسی تأثیر چرا بر فاکتورهای پوشش گیاهی لازم و ضروریست. در این تحقیق اثر سه سطح مختلف چرایی (شدید، متوسط و سبک) در راستای گرادیان چرایی بر درصد تاج پوشش، میزان تولید، تراکم، درصد لاشبرگ، درصد سنگ و سنگریزه ...
بیشتر
امروزه بهرهبرداریهای بیرویه از مراتع سبب گردیده که این منابع با ارزش از لحاظ کیفی و کمی در معرض خطر قرار گیرند. بنابراین بررسی تأثیر چرا بر فاکتورهای پوشش گیاهی لازم و ضروریست. در این تحقیق اثر سه سطح مختلف چرایی (شدید، متوسط و سبک) در راستای گرادیان چرایی بر درصد تاج پوشش، میزان تولید، تراکم، درصد لاشبرگ، درصد سنگ و سنگریزه و خاک لخت مورد بررسی قرار گرفت. جهت انجام پژوهش از روش طبقهبندی- سیستماتیک- تصادفی در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی استفاده شد. بهطوریکه در هر پلات2m2، درصد تاج پوشش کل، درصد تاج پوشش فرمهای رویشی مختلف، وزن خشک گونههای مورد استفاده دام، تعداد پایههای هر گیاه، درصد لاشبرگ و سنگ و سنگریزه یادداشت شد. جهت طبقهبندی محلهای نمونهگیری بر حسب گونههای شاخص از آنالیز TWINSPAN استفاده شد و بهمنظور بررسی اثر کلی تیمارهای شدت چرایی بر فاکتورهای پوشش گیاهی و رابطه تغییرات فاکتورهای پوشش با فاصله از آبشخور بهترتیب از روش آماری تجزیه واریانس یکطرفه و آنالیز همبستگی پیرسون استفاده شد. بدین ترتیب، با استفاده از آنالیز TWINSPAN3 گروه سایت چرایی در این منطقه تشخیص داده شد. نتایج حاصل از بررسی نشان داد که درصد تاج پوشش گیاهان خوشخوراک و میزان تولید از سطح چرای سبک به شدید به طور معنیداری کاهش مییابد (05/p< ). بنابراین چرای شدید از لحاظ درصد پوشش تاجی کل، درصد لاشبرگ، درصد سنگ و سنگریزه تفاوت معنیداری با سطوح چرای متوسط و سبک دارد (05/p< ). به هر حال، سه سطح چرایی از لحاظ درصد تاج پوشش گونههای غیرخوشخوراک و تراکم دارای اختلاف معنیدار نیستند (05/p> ).
محمد زادبر؛ حسین ارزانی؛ مژگان عظیمی؛ ولی ا.. مظفریان؛ قنبر علی شاد؛ فریده ثقفی‌خادم؛ حسین توکلی؛ حسن امیر آبادی زاده؛ سمیه ناصری
دوره 18، شماره 2 ، شهریور 1390، صفحه 231-243
چکیده
اند که علاوه بر موارد ذکر شده، در خصوص اهمیت مراتع میتوان ویژگیهای بسیارِ دیگری را برشمرد که مدیریت اصولی این اراضی را ضروری میسازد. بر همین اساس و در راستای طرح ملی ارزیابی مراتعِ مناطق مختلف آب و هوایی کشور سایت‌های آسلمه، توکل باغ و ترنو شاهجهان در شمال شرق ایران بر مبنای پوشش گیاهی آن که معرف بخشی از پوشش گیاهی ...
بیشتر
اند که علاوه بر موارد ذکر شده، در خصوص اهمیت مراتع میتوان ویژگیهای بسیارِ دیگری را برشمرد که مدیریت اصولی این اراضی را ضروری میسازد. بر همین اساس و در راستای طرح ملی ارزیابی مراتعِ مناطق مختلف آب و هوایی کشور سایت‌های آسلمه، توکل باغ و ترنو شاهجهان در شمال شرق ایران بر مبنای پوشش گیاهی آن که معرف بخشی از پوشش گیاهی مناطق کوهستانی شمال خراسان میباشد، انتخاب شدند. در طول دوره چهار سال (1386-1383) از پوشش تاجی، تراکم و تولید گیاهان منطقه در شش ترانسکت خطی و در هر ترانسکت شصت پلات1*1 متر آماربرداری انجام گردید. متوسط تاج پوشش گیاهی سایتها نیز بهترتیب 94/69 درصد، 38/41 درصد و 44/48 درصد طی دوره برداشت بود و شامل گندمیان دائمی، بوتهایها، شبه گندمیان، پهنبرگان دائمی و یکساله‌ها میباشد. متوسط تولید سالیانه مرتع این سایتها نیز بهترتیب 654، 356 و 506 کیلوگرم در هکتار بدست آمد که در ماه آخر بهار و ماه اول تابستان در زمان ییلاق مورد استفاده دام قرار میگیرد. در منطقه آسلمه به لحاظ اینکه آب شرب دام (چشمه) وجود ندارد، چرا کمتر انجام میشود و از پوشش گیاهی خوبی برخوردار است، در حالی که در سایت توکل باغ به لحاظ نزدیکی با روستا زمان چرا طولانی میباشد. همچنین در دو سایت توکل باغ و ترنو شاه جهان چرای پیش از موعد و زیاد نیز انجام میگردد که موجب کاهش تولید مراتع شده‌است.
اعظم خسروی مشیزی؛ غلامعلی حشمتی؛ عادل سپهری؛ حسین آذرنیوند
دوره 18، شماره 2 ، شهریور 1390، صفحه 244-257
چکیده
هدف از این مطالعه معرفی آستانه عملکردی با توجه به تغییرات فرایندهای اکولوژیک در طول گرادیان چرا بهمنظور شناسایی مناطق تخریبیافته بود. به همین منظور بر روی دادههای سه ویژگی عملکردی پایداری، نفوذپذیری و چرخه موادغذایی خاک، دو مدل خطی و سه مدل غیرخطی (نمایی، رگرسیون تکهای و سیگموئید لجستیک) برازش داده شد. در مقایسه با مدلهای ...
بیشتر
هدف از این مطالعه معرفی آستانه عملکردی با توجه به تغییرات فرایندهای اکولوژیک در طول گرادیان چرا بهمنظور شناسایی مناطق تخریبیافته بود. به همین منظور بر روی دادههای سه ویژگی عملکردی پایداری، نفوذپذیری و چرخه موادغذایی خاک، دو مدل خطی و سه مدل غیرخطی (نمایی، رگرسیون تکهای و سیگموئید لجستیک) برازش داده شد. در مقایسه با مدلهای خطی، دو مدل غیرخطی (نمایی و رگرسیون تکهای) بهترین مدلهای برازش داده شده بودند که این امر بیانگر وجود آستانه در فرایندهای اکولوژیک تحت تأثیر گرادیان چرا میباشد. بر طبق نتایج بدستآمده عملکرد اکوسیستم در نزدیک آبشخور بشدت کاهش یافته که توجه خاصی را از سوی مدیران میطلبد. بنابراین عبور از آستانه ساختاری، حضور گیاهان مهاجم و لگدکوبی دام را میتوان از عوامل کاهش عملکرد در نزدیک آبشخور و وقوع آستانه عملکردی دانست. با توجه به نتایج بدستآمده مطالعات در جهت شناسایی آستانه در اکوسیستم مرتعی توصیه میشود، زیرا آستانه مدیران را در جلوگیری از تخریب مناطق سالم و یا تخریب بیشتر مناطق تخریبیافته کمک می‌نماید و گامی جدی در جهت مدیریت پایدار در اکوسیستمهای مرتعی میباشد.
مهدی فرحپور؛ سید مهدی ادنانی؛ محمد فیاض
دوره 18، شماره 2 ، شهریور 1390، صفحه 258-268
چکیده
نظام شبانی در کشورهایی مانند ایران که از پیشینه دامداری در مرتع برخوردار هستند بسیار با اهمیت است. ثبت این سیستم موجب میشود که روشهای موجود از یادنرفته و آیندگان در صورت تمایل بتوانند از آنها استفاده کنند. این تحقیق با کمک تکنولوژی نو GPS مسیر حرکت دام را بررسی میکند؛ ضمن آنکه سیستم شبانی موجود در حاشیه دریاچه حوضسلطان را نیز ...
بیشتر
نظام شبانی در کشورهایی مانند ایران که از پیشینه دامداری در مرتع برخوردار هستند بسیار با اهمیت است. ثبت این سیستم موجب میشود که روشهای موجود از یادنرفته و آیندگان در صورت تمایل بتوانند از آنها استفاده کنند. این تحقیق با کمک تکنولوژی نو GPS مسیر حرکت دام را بررسی میکند؛ ضمن آنکه سیستم شبانی موجود در حاشیه دریاچه حوضسلطان را نیز بررسی کرده است. بهطوریکه در سال‌های 85 و 86 در آخر ماههای دی، بهمن و اسفند و در سال 1387 در نیمه ماههای ذکر شده با بستن یکدستگاه GPS بر پشت یک میش سه ساله مسیر حرکت، ساعات ورود به مرتع و خروج از آن بهاضافه ساعاتی را که دام به استراحت و یا چرا پرداخته ثبت گردیده است. نتایج نشان از یک سیستم هوشمندانه تعاملی در ارتباط با پوشش گیاهی، مسیر رفت و برگشت و خطرات آن و طول روز دارد
محمد بخشی تیرگانی؛ حمید رضا مرادی؛ سید حمید رضا صادقی
دوره 18، شماره 2 ، شهریور 1390، صفحه 269-279
چکیده
استفاده از اراضی بر حسب توانایی و استعداد آن از نکاتی است که باید در مدیریت بهینه مناطق مختلف مورد توجه قرارگیرد. از طرفی فرایند تبدیل اراضی مرتعی به دیمکاری و نحوه تأثیر آن بر پدیدهی فرسایش از معضلاتی است که باید به دقت بررسی گردد. از همینرو پژوهش حاضر بهمنظور بررسی تولید رواناب و رسوب در کرتهای آزمایشی در دو کاربری مرتع ...
بیشتر
استفاده از اراضی بر حسب توانایی و استعداد آن از نکاتی است که باید در مدیریت بهینه مناطق مختلف مورد توجه قرارگیرد. از طرفی فرایند تبدیل اراضی مرتعی به دیمکاری و نحوه تأثیر آن بر پدیدهی فرسایش از معضلاتی است که باید به دقت بررسی گردد. از همینرو پژوهش حاضر بهمنظور بررسی تولید رواناب و رسوب در کرتهای آزمایشی در دو کاربری مرتع و دیمزار با شیب 5 درصد با استفاده از بارانساز انجام شد. تحقیق حاضر در بخشی از حوزهی آبخیز تیرگان واقع در شهرستان درگز استان خراسان رضوی طی فصل تابستان 1388 اجرا گردید. آزمایشهای مذکور در دو موقعیت بالا و پایین شیب و در دو جهت شرقی و غربی در هر دو کاربری و با استفاده از شبیهسازی باران با شدت بارش 7/1 میلیمتر در دقیقه انجام گردید. آستانه رواناب در هنگام آزمایش تعیین و مقدار رواناب و رسوب در ظروف مخصوص جمعآوری و تجزیه و تحلیل گردید. نتایج این بررسی نشان داد که بهطور متوسط رواناب در کاربری مرتع 36/3 دقیقه زودتر از کاربری دیمزار شروع شده و حجم رواناب 3/2 برابر شده است. بنابراین میزان رسوب در بالادست جهت شرقی مرتع کمتر از دیمزار بوده، حال آنکه در سایر موارد تفاوت معنیداری مشاهده نشد. همچنین میزان گلآلودگی در کاربری دیمزار بطور معنیداری بیش از مرتع بود.
سید علی حسینی؛ منیژه توان؛ حسین عیسایی
دوره 18، شماره 2 ، شهریور 1390، صفحه 280-291
چکیده
میزان نفوذ آب به داخل خاک به عوامل متعددی چون بافت، ساختمان خاک، رطوبت اولیه، وزن مخصوص ظاهری خاک، پوشش تاجی، سن گیاه، مواد آلی و مراحل توالی گیاهان موجود در خاک بستگی دارد. مهمترین فاکتورهای مؤثر بر میزان نفوذ در مراتع، لگدکوبی دام و کاهش پوشش گیاهی در اثر چرای بیرویه است. مراتع قشلاقی اینچهبرون با گونه غالبHalocnemum strobilaceum معرف ...
بیشتر
میزان نفوذ آب به داخل خاک به عوامل متعددی چون بافت، ساختمان خاک، رطوبت اولیه، وزن مخصوص ظاهری خاک، پوشش تاجی، سن گیاه، مواد آلی و مراحل توالی گیاهان موجود در خاک بستگی دارد. مهمترین فاکتورهای مؤثر بر میزان نفوذ در مراتع، لگدکوبی دام و کاهش پوشش گیاهی در اثر چرای بیرویه است. مراتع قشلاقی اینچهبرون با گونه غالبHalocnemum strobilaceum معرف مراتع شورروی استان گلستان است. الگوی پراکنش گیاهی در این مراتع بهصورت لکههای گیاهی است که به شکل جزایری توسط خاک لخت محصور شدهاند. در این مطالعه از طریق رسم منحنی تعداد دانگها نسبت به فاصله از آغل، محدوده چرایی سنگین تعیین شد. برای اندازهگیری نفوذپذیری آب به داخل خاک از حلقههای زوجی (دابلرینگ) استفاده گردید. عاملهای شدت نفوذ، نفوذ نهایی، نفوذ تجمعی و زمان نفوذ در تیپ‌های گیاهی Halocnemum strobilaceum، Aeluropus lagopoides و خاک لخت مورد بررسی قرار گرفت. نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل دادهها نشان داد که بین Halocnemum strobilaceum، Aeluropus lagopoides و خاک لخت از نظر شدت نفوذ و زمان نفوذ تفاوت معنیداری وجود ندارد، ولی از نظر نفوذ نهایی و نفوذ تجمعی تفاوت معنیدار دیده میشود.
کاظم دشتکیان؛ مجتبی پاک پرور؛ محمد هادی راد
دوره 18، شماره 2 ، شهریور 1390، صفحه 292-306
چکیده
بهدلیل تغییرکاربری اراضی ازجمله افزایش سطح زیرکشت، در چند دهة اخیر حفر چاه‌های عمیق و نیمه‌عمیق در منطقه مروست بهشدت افزایش یافته و عمده‌ترین منبع تأمین آب در حال حاضر بر خلاف گذشته که قنوات و رودخانه بوده همین چاه‌ها هستند. هدف از انجام این مطالعه بررسی تغییرات کاربری اراضی در رابطه با شوری خاک با بکارگیری تصاویر ماهواره‌ای ...
بیشتر
بهدلیل تغییرکاربری اراضی ازجمله افزایش سطح زیرکشت، در چند دهة اخیر حفر چاه‌های عمیق و نیمه‌عمیق در منطقه مروست بهشدت افزایش یافته و عمده‌ترین منبع تأمین آب در حال حاضر بر خلاف گذشته که قنوات و رودخانه بوده همین چاه‌ها هستند. هدف از انجام این مطالعه بررسی تغییرات کاربری اراضی در رابطه با شوری خاک با بکارگیری تصاویر ماهواره‌ای و توانایی سامانه‌های اطلاعات جغرافیایی و بررسی تغییرات شوری خاک در هر یک از واحدهای اراضی بوده است. با استفاده از اطلاعات ماهواره‌ای سال‌های 1363 و 1381 و روش پیشنهادی ارائه شده برای تهیه نقشه شوری خاک، اقدام به تهیه نقشه کاربری اراضی و شوری خاک برای هر دو تاریخ گردید و میزان تغییر کاربری اراضی و شوری خاک سطحی در طی این دوره بررسی گردید. محدوده مورد مطالعه منطقه‌ای به وسعت 88980 هکتار از اراضی مروست در استان یزد بود. نتایج حکایت از آن دارد که سطح کویر مرطوب، اراضی بیابانی و اراضی مرتعی بهترتیب 8/6، 9/2 و 5/1 درصد کاهش و سطح اراضی کشاورزی و نواحی مسکونی بهترتیب 8/77 و 153 درصد افزایش یافته است. همچنین در طی این دوره شوری خاک سطحی در اراضی کویری بشدت افزایش، در اراضی کشاورزی و مرتعی افزایش و در اراضی بیابانی کاهش و در بقیه نواحی تغییری نداشته است. براساس نتایج و بررسی‌های بعملآمده، در طی 18 سال منابع آب زیرزمینی و آبهای شور کویری دستخوش تغییرات شدید شده، بهطوریکه متوسط شوری خاک سطحی افزایش یافته و اکوسیستم منطقه تغییر کرده که این تغییر اغلب منفی بوده است
عباس کاظم پور؛ علی اشرف جعفری؛ مهرناز ریاست
دوره 18، شماره 2 ، شهریور 1390، صفحه 307-321
چکیده
جنس Elymus از گرامینه‌‌های مهم مرتعی در ایران میباشد که در تولید علوفه و حفاظت از آب و خاک اهمیت زیادی دارد. به دلیل تولید بالا و قابلیت پذیرش عالی توسط دام، ارزش خاصی جهت چرای دام دارد. گونههای مهم این جنس در مقابل خشکی واکنشهای مختلفی از خود نشان میدهند. بهمنظور بررسی اثر خشکی در مرحله جوانهزنی گیاهچه در جمعیتهای ...
بیشتر
جنس Elymus از گرامینه‌‌های مهم مرتعی در ایران میباشد که در تولید علوفه و حفاظت از آب و خاک اهمیت زیادی دارد. به دلیل تولید بالا و قابلیت پذیرش عالی توسط دام، ارزش خاصی جهت چرای دام دارد. گونههای مهم این جنس در مقابل خشکی واکنشهای مختلفی از خود نشان میدهند. بهمنظور بررسی اثر خشکی در مرحله جوانهزنی گیاهچه در جمعیتهای مختلف دو گونه Elymus hispidus و Elymus pertenuis آزمایشی به صورت فاکتوریل بر پایه طرح کاملاً تصادفی با 3 تکرار در ژرمیناتور در شرایط استاندارد جوانهزنی انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل 14 اکسشن از هر دو گونه و سطوح مختلف پتانسیل اسمزی ناشی از غلظتهای پلیاتیلنگلایکول 6000 در 4 سطح (0، 8/0- ، 9/0- و 1- مگاپاسکال) بودند. فاکتورهای مورد اندازهگیری درصد جوانهزنی، سرعت جوانهزنی، طول ریشهچه، طول ساقهچه، نسبت طول و وزنتر ریشهچه به ساقهچه، طول گیاهچه، شاخص بنیه بذر، وزن تر گیاهچه، وزن خشک گیاهچه و وزن خشک به تر گیاهچه بودند. نتایج نشان داد که تفاوت معنیداری بین میانگین دو گونه بجز وزن تر گیاهچه مشاهده نشد، اما اختلاف بین تیمارهای خشکی، جمعیت‌ها و اثرهای متقابل جمعیت در خشکی برای کلیه صفات از لحاظ آماری معنیدار بود. با افزایش تنش خشکی، میانگین کلیه صفات روند کاهشی نشان داد، در حالیکه با افزایش تنش نسبت طول ریشهچه به ساقهچه افزایش یافت. درصد کاهش طول ساقهچه نسبت به ریشهچه در اثر تنش خشکی بیشتر بود که نشاندهنده حساسیت بیشتر این صفت در مقابل تنش خشکی میباشد. بنابراین جمعیتهای یاسوج، اقلید و بروجن متعلق به گونه E.hispidus در بیشتر ویژگیها بیشترین مقاومت را از خود نشان دادند. به هر حال، نتایج تجزیه پروبیت برای تعیین پتانسیل اسمزی کشنده 50 درصد گیاهچه‌ها نشان داد که پتانسیل اسمزی بحرانی LD50 در گونههای E.hispidus و E.pertenuis بهترتیب 72/0- و 81/0- مگاپاسگال بود.
گلناز رخ فیروز؛ جمشید قربانی؛ مریم شکری؛ زینب جعفریان
دوره 18، شماره 2 ، شهریور 1390، صفحه 322-335
چکیده
ارزیابی تغییرات ایجاد شده در اکوسیستم مرتعی پس از اجرای عملیات اصلاح و احیا برای تعیین اثرهای مثبت یا منفی این پروژهها ضروری میباشد. قسمتی از ترکیب گیاهی مراتع به صورت پتانسیلی از بذرهای زنده در بانک بذر خاک نهفته است. این بخش مهم اکوسیستم میتواند در اثر عوامل محیطی و مدیریتی تغییر نماید. این مطالعه در بخشی از مراتع حوزه رودخانه ...
بیشتر
ارزیابی تغییرات ایجاد شده در اکوسیستم مرتعی پس از اجرای عملیات اصلاح و احیا برای تعیین اثرهای مثبت یا منفی این پروژهها ضروری میباشد. قسمتی از ترکیب گیاهی مراتع به صورت پتانسیلی از بذرهای زنده در بانک بذر خاک نهفته است. این بخش مهم اکوسیستم میتواند در اثر عوامل محیطی و مدیریتی تغییر نماید. این مطالعه در بخشی از مراتع حوزه رودخانه کبیر سوادکوه در مازندران که بهمدت 7 سال در آن پروژه اصلاح و احیا مرتع انجامشده صورت پذیرفت تا اثر آن بر بانک بذر خاک تعیین گردد. نمونهگیری بانک بذر از دو منطقه شاهد و احیا در دو عمق 5-0 و10-5 سانتیمتری خاک (210 نمونه) به روش تصادفی- سیستماتیک انجام شد. ترکیب و مقدار بانک بذر خاک با نگهداری نمونههای خاک در گلخانه به روش جوانهزنی تعیین شد. نتایج این تحقیق نشان داد که تعداد 38 گونه گیاهی در بانک بذر خاک و71 گونه در پوشش گیاهی سطحی زمین وجود دارند. تنها 16 گونه گیاهی بین بانک بذر و پوشش گیاهی مشترک بودند. بنابراین پوشش گیاهی از تنوع و غنای بیشتری نسبت به بانک بذر خاک برخوردار بود. از 38 گونه مشاهده شده در بانک بذر منطقه تعداد 18 گونه در دو منطقه شاهد و احیا مشترک بودند. تعداد 17 گونه گیاهی فقط در بانک بذر منطقه احیا یافت شدند. بهطوریکه بانک بذر دو گونه پاسخ معنیداری به انجام عملیات احیا و اصلاح نشان دادند. به هر حال، انجام پروژه اصلاح و احیا مرتع ناحیه به طور معنیداری موجب افزایش غنا و تنوع بانک بذر خاک شد. برخی گونههای گیاهی در عمق خاصی از خاک مشاهده شدند. نتایج این تحقیق نشان داد که بانک بذر خاک میتواند در اثر عملیات احیا تغییر نماید که این تغییر به میزان تغییرات در پوشش گیاهی به واسطه عملیات احیا، نوع عملیات و مدت زمان اجرای پروژه بستگی دارد.
محمد خسرو شاهی؛ عهدیه کالیراد؛ حمید حسینی مرندی
دوره 18، شماره 2 ، شهریور 1390، صفحه 336-352
چکیده
در این مقاله قلمرو بیابانهای ایران از جنبه اقلیمی و زمینشناسی مورد بررسی قرار گرفته و با یکدیگر مقایسه شدهاند. محدوده بیابانهای زمینشناسی، با عنایت به ویژگی سازندهای زمینشناسی شور و تبخیری که در ایجاد و توسعه آنها مؤثر بوده‌اند، بصورت نقشههای رقومی تعیین شده است. برای تفکیک قلمرو بیابانهای اقلیمی ایران، عناصری از دادههای ...
بیشتر
در این مقاله قلمرو بیابانهای ایران از جنبه اقلیمی و زمینشناسی مورد بررسی قرار گرفته و با یکدیگر مقایسه شدهاند. محدوده بیابانهای زمینشناسی، با عنایت به ویژگی سازندهای زمینشناسی شور و تبخیری که در ایجاد و توسعه آنها مؤثر بوده‌اند، بصورت نقشههای رقومی تعیین شده است. برای تفکیک قلمرو بیابانهای اقلیمی ایران، عناصری از دادههای نیواری شامل: میزان بارندگی، ضریب تغییرپذیری بارندگی، ضریب بینظمی بارش، شدت میانگین باران روزانه، میزان دما و تبخیر به تفکیک برای کلیه ایستگاههای مورد مطالعه در استانهای منتخب محاسبه گردید. پس از محاسبه کمی عناصر یادشده، لایههای مطالعاتی مورد نیاز در محیط GIS برای کلیه استانهای مورد مطالعه تهیه و رقومی گردید. با تلفیق لایههای اطلاعاتی مختلف، نواری انتقالی بوجود آمد که حد داخلی آن واجد ویژگیهای بیابان و حد خارجی آنرا مناطق غیربیابانی تشکیل داد. با تعیین سیستم مختصات کشوری و زمین مرجعی نقشه قلمرو بیابانهای زمینشناسی و اقلیمشناسی ایران تهیه و ترسیم شد. به استناد نقشههای تهیه شده 700991 کیلومترمربع از مساحت ایران را بیابانهای اقلیمشناسی و 208041 کیلومترمربع را بیابانهای زمینساختی در برمیگیرند. البته تلفیق دو نقشه نهایی بیابانهای اقلیمی و زمینساختی نشان داد که میزان همپوشانی دو لایه یادشده در تعیین مناطق بیابانی ایران به میزان 6/22 درصد است و این موضوع تفاوت توزیع مکانی بیابانهای زمینشناسی و اقلیمشناسی را نشان میدهد.
