نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• محمد زادبر ¹
• حسین ارزانی ²
• مژگان‌ عظیمی ³
• ولی ا.. مظفریان ⁴
• قنبر علی شاد ⁵
• فریده ثقفی‌خادم ⁶
• حسین توکلی ⁷
• حسن امیر آبادی زاده ⁵
• سمیه ناصری ⁵

¹ استادیار، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی

² دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران

³ علوم مرتع، دانشکده مرتع و آبخیزداری، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان

⁴ مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور

⁵ کارشناس پژوهشی، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی

⁶ مربی، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی

⁷ استادیار مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی

چکیده

‏اند که علاوه بر موارد ذکر شده، در خصوص اهمیت مراتع می‏توان ویژگی­های بسیارِ دیگری را برشمرد که مدیریت اصولی این اراضی را ضروری می‏سازد. بر همین اساس و در راستای طرح ملی ارزیابی مراتعِ  مناطق مختلف آب و هوایی کشور سایت‌های آسلمه، توکل باغ و ترنو شاه­جهان در شمال شرق ایران بر مبنای پوشش گیاهی آن که معرف بخشی از پوشش گیاهی مناطق کوهستانی شمال خراسان می‌باشد، انتخاب شدند. در طول دوره چهار سال (1386-1383) از پوشش تاجی، تراکم و تولید گیاهان منطقه در شش ترانسکت خطی و در هر ترانسکت شصت پلات1*1 متر آماربرداری انجام گردید. متوسط تاج پوشش گیاهی سایت­ها نیز  به­ترتیب 94/69 درصد، 38/41 درصد و 44/48 درصد طی دوره برداشت بود و شامل گندمیان دائمی، بوته­ایها، شبه گندمیان، پهن­برگان دائمی و یکساله‌ها می‌باشد. متوسط تولید سالیانه مرتع  این سایت­ها نیز به­ترتیب 654، 356 و 506 کیلوگرم در هکتار بدست آمد که در ماه آخر بهار و ماه اول تابستان در زمان ییلاق مورد استفاده دام قرار می‌گیرد. در منطقه آسلمه به لحاظ اینکه آب شرب دام (چشمه) وجود ندارد، چرا کمتر انجام می­شود و از پوشش گیاهی خوبی برخوردار است، در حالی که در سایت توکل باغ به لحاظ نزدیکی با روستا زمان چرا طولانی می‌باشد. همچنین در دو سایت توکل باغ و ترنو شاه جهان چرای پیش از موعد و زیاد نیز انجام می­گردد که موجب کاهش تولید مراتع شده‌است.
 

کلیدواژه‌ها

• ارزیابی مرتع
• درصد تاج پوشش
• تولید علوفه
• سایت‌های آسلمه
• توکل باغ
• ترنو شاه‌جهان

عنوان مقاله [English]

Rangeland monitoring in the North East of Iran

نویسندگان [English]

• Mohammad Zadbar ¹
• Hossein Arzani ²
• Mojgan Azemi ³
• Vali ... Mozafarian ⁴
• ghanbar ali Shad ⁵
• Faredeh Saghafi khadem ⁶
• Hossein Tavakoli ⁷
• Hassan Amir abadi zadeh ⁵
• Somayeh Naaseri ⁵

چکیده [English]

Rangelands play a key role in country's economy not only for livestock grazing but also for soil and water conservation and other services.This research was based upon a national plan of rangeland monitoring performed in different climatic regions of Iran. Three sites including Asalmeh Bajgiran, Tavakal bagh Quchan and Shah jahan Esfarayen were selected based on the vegetation cover which represents a part of vegetation of mountainous rangelands in north Khorasan.The experiment was carried out on six linear transects, each transect included ten quadrates of 1.1 m² and canopy cover, density and plant production were monitored during the period of four years (2004 to 2007).Average of the canopy cover in the mentioned sites were 69.94% ,41.38% and 48.44% respectively, containing perennial grasses, shrubs, grass-like species, and annual or perennial forbs. Average of the annual production was obtained as 654, 356 and 506 (kg/ha/year) respectively.In Asameh rangeland, there is no spring for drinking water and that is why livestock grazing is light with a good condition of vegetation. In Tavakal Bagh, grazing time is longer due to the vicinity to the village.   In Tavakal Bagh and Shah Jehan Esfarayen early and heavy grazing are observed. Therefore, with regard to the same precipitation, it could be concluded that grazing is the effective factor in reduction of the range lands production.
 

کلیدواژه‌ها [English]

• rangeland monitoring
• canopy cover percentage
• forage production
• Asalmeh
• Tavakal bagh
• Shah Jahan