نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• گلناز رخ فیروز ¹
• جمشید قربانی ²
• مریم شکری ³
• زینب جعفریان ³

¹ کارشناسی ارشد مرتع‌داری، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری

² استادیار گروه مرتع و آبخیزداری، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری

³ گروه مرتع و آبخیزداری، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری

چکیده

ارزیابی تغییرات ایجاد شده در اکوسیستم مرتعی پس از اجرای عملیات اصلاح و احیا برای تعیین اثرهای مثبت یا منفی این پروژه­ها ضروری می­باشد. قسمتی از ترکیب گیاهی مراتع به صورت پتانسیلی از بذرهای زنده در بانک بذر خاک نهفته است. این بخش مهم اکوسیستم می­تواند در اثر عوامل محیطی و مدیریتی تغییر نماید. این مطالعه در بخشی از مراتع حوزه رودخانه کبیر سوادکوه در مازندران که به­مدت 7 سال در آن پروژه اصلاح و احیا مرتع انجام­شده صورت پذیرفت تا اثر آن بر بانک بذر خاک تعیین گردد. نمونه­گیری بانک بذر از دو منطقه شاهد و احیا در دو عمق 5-0 و10-5 سانتی­متری خاک (210 نمونه) به روش تصادفی- سیستماتیک انجام شد. ترکیب و مقدار بانک بذر خاک با نگهداری نمونه­های خاک در گلخانه به روش جوانه­زنی تعیین شد. نتایج این تحقیق نشان داد که تعداد 38 گونه گیاهی در بانک بذر خاک و71 گونه در پوشش گیاهی سطحی زمین وجود دارند. تنها 16 گونه گیاهی بین بانک بذر و پوشش گیاهی مشترک بودند. بنابراین پوشش گیاهی از تنوع و غنای بیشتری نسبت به بانک بذر خاک برخوردار بود. از 38 گونه مشاهده شده در بانک بذر منطقه تعداد 18 گونه در دو منطقه شاهد و احیا مشترک بودند. تعداد 17 گونه گیاهی فقط در بانک بذر منطقه احیا یافت شدند. به­طوری­که بانک بذر دو گونه پاسخ معنی­داری به انجام عملیات احیا و اصلاح نشان دادند. به هر حال، انجام پروژه اصلاح و احیا مرتع ناحیه به طور معنی­داری موجب افزایش غنا و تنوع بانک بذر خاک شد. برخی گونه­های گیاهی در عمق خاصی از خاک مشاهده شدند. نتایج این تحقیق نشان داد که بانک بذر خاک می­تواند در اثر عملیات احیا تغییر نماید که این تغییر به میزان تغییرات در پوشش گیاهی به واسطه عملیات احیا، نوع عملیات و مدت زمان اجرای پروژه بستگی دارد.
 

کلیدواژه‌ها

• بانک بذرخاک
• عملیات احیا
• ترکیب بانک بذر
• تنوع
• ملرد سوادکوه

عنوان مقاله [English]

Effect of rangeland rehabilitation and restoration on composition and diversity of species seeds in the soil

نویسندگان [English]

• Golnaz Rokhfirooz ¹
• Jamshid Qorbani ²
• Maryam Shokri ³
• Zianab Jafarian ³

چکیده [English]

Evaluation of changes in rangeland ecosystem after rehabilitation and restoration projects is important to determine the positive or negative effects of these projects. Parts of species composition in rangelands are in the soil seed bank as living seeds which are a potential for regeneration. Management and environmental factors may change the soil seed bank. This Study was carried out in mountain rangelands in Kabir watershed in Mazandaran province. A restoration project was done in this area 7 years ago and this study aimed to assess the effect of this project on soil seed bank. Soil was sampled random-systematically in control and restoration sites (210 samples) from 0-5 and 5-10 cm depths. Then seed bank composition was identified after seed germination in greenhouse. The results of this study showed that there were 38 species in soil seed bank whereas 71 species were existent in vegetation. Only 16 species were common between seed bank and vegetation. We found greater species diversity and richness in vegetation than that of soil seed bank. Only 18 species were common in the soil seed bank of control and restoration sites. Seventeen species were restricted to the seed bank of restored site. Among common species between soil seed bank of two sites, the project significantly influenced the seed bank of two species. Also, the restoration project significantly increased the richness and diversity of soil seed bank. Some species were unique to the specific soil depth. The results of this study showed that the soil seed bank would be altered by restoration and rehabilitation project and this depended on vegetation change due to restoration, type of treatment and time since project was performed.

کلیدواژه‌ها [English]

• Soil seed bank
• restoration project
• seed bank composition
• diversity
• Melerd Savadkooh