نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• رضا یاری ¹
• علی طویلی ²
• سلمان زارع ³

¹ کارشناسی ارشد مرتع‌داری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران

² دانشیار، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران

³ دانشجوی دکترای بیابان‌زدایی، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران

چکیده

فعالیت­های مدیریتی ازقبیل قرق و احداث هلالی آبگیر تأثیر زیادی بر شاخصهای سطح خاک و ویژگیهای عملکردی مراتع می­گذارد. برای بهره­برداری مستمر و پایدار از مرتع، این تغییرات باید شناخته و مدیریت شوند. شاخصهای سطح خاک و ویژگیهای عملکردی مرتع به محققان کمک می­کنند که در مورد اثرهای فعالیت­های مدیریتی اعمال شده، قضاوت نمایند. هدف از این تحقیق بررسی تأثیر فعالیتهای اصلاحی قرق و احداث هلالی آبگیر بر شاخصهای سطحی خاک و ویژگیهای عملکردی مرتع می­باشد. بدین­منظور سه منطقه قرق رهاشده، قرق و قرق به همراه احداث هلالی آبگیر در مراتع سرچاه عماری بیرجند انتخاب و تأثیر هر یک از فعالیت­های مدیریتی مذکور بر شاخصهای سطح خاک و ویژگیهای عملکردی مرتع با استقاده از روش تحلیل عملکرد چشم­انداز (LFA) مورد بررسی قرار گرفت. در این روش برای تعیین 3 ویژگی عملکردی مرتع شامل پایداری، نفوذپذیری و چرخه مواد غذایی از 11 شاخص سطح خاک استفاده می­شود. این شاخصها عبارتند از: پوشش سطح زمین، لاشبرگ، پوشش قابل­تبدیل به هوموس، پوشش کریپتوگام، شکنندگی لایه سطحی خاک، مواد فرسایش­یافته، شکلهای فرسایش، میکروتوپوگرافی، طبیعت سطح خاک، آزمایش پایداری در مقابل رطوبت و بافت خاک. تجزیه و تحلیل داده­ها با نرم­افزار SPSS 16.0 و با استفاده از آزمون غیرپارامتری کروسکال­والیس و آزمون چنددامنه­ای دانکن انجام گردید. نتایج نشان داد که در اثر فعالیت­های مدیریتی اعمال شده شاخصها و ویژگیهای عملکردی مرتع تغییر یافته­اند. به­طوری­که بین تمامی 11 شاخص سطح خاک بجز شکلهای فرسایش و پوشش کریپتوگام اختلاف معنی­داری در سه منطقه مورد مطالعه وجود دارد (P<0.05). بدین‌ترتیب بین سه شاخص­ عملکردی مرتع در سه منطقه مذکور نیز اختلاف معنی­داری وجود دارد. بنابراین نتایج حکایت از این دارد که عملیات اصلاحی قرق و احداث هلالی آبگیر باعث بهبود ویژگیهای عملکردی مرتع می­شود.
 

کلیدواژه‌ها

• شاخصهای سطح خاک
• ویژگیهای عملکردی
• قرق
• هلالی آبگیر
• تحلیل عملکرد چشم‌انداز (LFA) و سرچاه عماری بیرجند

عنوان مقاله [English]

Investigation on soil surface indicators and rangeland functional attributes by Landscape Function Analysis (LFA) (Case study: Sarchah Amari Birjand)

نویسندگان [English]

• Reza Yari ¹
• Ali Tavili ²
• Salman Zare ³

چکیده [English]

Management activities like crescent intake and enclosure affect the soil surface indicators and rangeland functional attributes. To have a continuous and sustainable utilization of rangelands these changes must be recognized and managed. Indicators of soil surface characteristics and rangeland functional attributes assist researchers in judging the effects of their applied management activities. The aim of this study is to investigate the effects of management activities like crescent intake and enclosure on soil surface indicators and rangeland functional attributes. For this purpose, three regions including freed enclosure, enclosure and crescent intake were selected and the effect of any aforementioned activities on soil surface characteristics and rangeland functional attributes were investigated by using Landscape Functional Analysis (LFA) method. In this method, for determination of three functional attributes (stability, infiltration and nutrient cycle) 11 soil surface indicators were applied as follows: ground cover, litter cover, litter (degree of decomposition), cryptogam cover, soil surface resistance to distribution, eroded materials, erosion features, soil microtopograghy, soil surface nature, slake test and soil texture. Data analysis was performed with SPSS software, Kruskal-Wallis nonparametric test and a Duncan multiple range test. According to the results, the indicators and functional characteristics of the rangeland have been changed due to the management activities. As significant differences were found among all 11 soil surface indicators except erosion feature and cryptogam cover in three studied regions (P<0.05). Also significant differences were found among three rangeland functional attributes in three study areas. Our results indicate that crescent intake and enclosure could improve rangeland functional attributes.
 

کلیدواژه‌ها [English]

• soil surface indicators
• functional attributes
• crescent intake
• Enclosure
• Landscape Function Analysis (LFA)
• Sarchah Amari Birjand