نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• مسعود برهانی ¹
• حسین ارزانی ²
• زهرا جابرالانصار ³
• مژگان السادات عظیمی ⁴
• مهدی فرحپور ⁵

¹ مربی پژوهشی، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان اصفهان

² استاد دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران

³ کارشناس ارشد مرتع‌داری، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان اصفهان

⁴ دانشجوی دکتری علوم مرتع، دانشکده مرتع و آبخیزداری، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان

⁵ دانشیار پژوهشی، بخش تحقیقات مرتع، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور

چکیده

وضعیت، یکی از شاخصهایی است که در ارزیابی مدیریت مراتع مورد استفاده قرار می‌گیرد. روشهای متعددی برای ارزیابی این شاخص در اختیار می­باشد. روش به کار گرفته شده در تحقیق حاضر روش چهار عاملی بوده که برای انجام این بررسی رویشگاههایی در مناطق استپی استان اصفهان انتخاب شد. در هر یک از رویشگاههای انتخابی یک منطقه معرف انتخاب شد و در مجموع 8 سایت در مناطق معرف تأسیس گردید، برای هر یک از این سایتها در هر سال عاملهای پوشش سطح خاک، درصد تاج پوشش، ترکیب گیاهی، بنیه و شادابی گیاهان به مدت 8 سال اندازه­گیری و برآورد شدند. نتایج نشان داد که تفاوت بین سایتهای مورد مطالعه از لحاظ عاملهای مورد بررسی یعنی خاک، تاج پوشش گیاهی، ترکیب، بنیه و شادابی و بارندگی در سطح احتمال یک درصد معنی­دار بوده ‌است. همچنین همبستگی بین بارش سالانه و امتیاز وضعیت معنی­دار بوده است، به­طوری­که این همبستگی در مورد تفاوت وضعیت سالهای مختلف در یک سایت متفاوت بوده، به­نحوی که در دو عامل بنیه و شادابی و درصد پوشش معنی­دار و در دو عامل خاک و ترکیب گیاهی معنی­دار نبوده است. همچنین بین امتیاز تمامی عوامل تشکیل­دهنده وضعیت و امتیاز وضعیت همبستگی مثبت وجود داشته است. نتایج تجزیه و تحلیل خوشه­ای نشان داد که سایت­های علویجه، شمال شهرضا و چرمشهر در یک گروه، سایت­های موته، شورآباد، گلپایگان در یک گروه و دو سایت کمشچه و جنوب شهرضا در یک گروه قرار گرفته­اند. دو سایت کمشچه و جنوب شهرضا هم از نظر پوشش، تولید، خاک و هم از نظر وضعیت بدترین شرایط را در میان سایت­های مورد مطالعه داشتند که در یک گروه قرار گرفته­اند. سه سایت علویجه، شمال شهرضا و چرمشهر شرایط ضعیفی دارند، ولی شرایط آنها بهتر از دو سایت قبلی است و نهایتاً بقیه سایت­ها هستند که با توجه به بارش، تولید و پوشش و خاک بهتر، وضعیتی بهتر از سایر سایت­ها دارند. بطور کلی مراتع استپی استان اصفهان در طبقه ضعیف تا خیلی ضعیف قرار داشتند و گرایش وضعیت این مراتع در طی دوره هشت­ساله ثابت بود.
 

کلیدواژه‌ها

• وضعیت مرتع
• بارش
• خاک
• پوشش گیاهی
• ترکیب گیاهی
• بنیه و شادابی
• گرایش مرتع

عنوان مقاله [English]

Investigating the range condition trend during eight-year period in Isfahan province

نویسندگان [English]

• Masoud Borhani ¹
• Hossein Arzani ²
• Zahra Jaberolansar ³
• Mojgan Azimi ⁴
• Mahdi Farahpor ⁵

چکیده [English]

Range condition is known as an important indicator for assessment in range management. Many techniques have been exploited for determining this indicator, from which four-factor method has been used in this study. Some communities at stepic regions of Isfahan province were selected. In each selected community, an area was chosen as key area, and a total of eight sites were selected in the key areas. Soil erosion, canopy cover, plant composition, and plant vigor were monitored for each site. The results revealed a significant difference between the sites in terms of the above mentioned parameters, as well as their rainfall (p<0.01). Moreover, there was a significant correlation between annual precipitation and range condition score. The correlation showed different patterns within years in each site, where the difference between years was significant in terms of plant vigor and canopy cover, but non-significant in terms of soil erosion and plant composition. There was also a positive correlation between the trend of individual parameters and the overall condition score. Cluster analysis grouped Aluyjeh, Northern Shahreza, and Charmshahr sites in one branch, Mooteh, Shoorabad, and Golpayegan in another, and finally Komeshcheh and Southern Shahreza in a third branch. The lowest rank for canopy cover, canopy production and soil erosion belonged to Komeshcheh and Southern Shahreza sites. Aluyjeh, Northern Shahreza, and Charmshahr sites were in better condition than the previous group, yet in poor conditions, and the rest of the sites showed the best conditions among study sites. Generally speaking, Isfahan's stepic rangelands are ranked as poor to very poor, while their condition showed a constant trend.
 

کلیدواژه‌ها [English]

• range condition
• rainfall
• soil
• Vegetation cover
• vegetation composition
• vigority
• range condition trend