نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• معصومه سادات حسینی نسب ¹
• حسین بارانی ²
• قاسمعلی دیانتی تیلکی ³

¹ دانش‌آموخته کارشناسی ارشد مرتع‌داری، دانشکده منابع طبیعی و علوم دریایی، دانشگاه تربیت مدرس

² استادیار، گروه مرتع و آبخیزداری، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان

³ استادیار گروه مرتع، دانشکده منابع طبیعی و علوم دریایی، دانشگاه تربیت مدرس

چکیده

موضوع نحوه مدیریت سامان‌های عرفی مراتع در طول چند دهه اخیر به یکی از مهمترین معضلات مراتع کشور تبدیل گردیده است. به­طوری­که عمده‌ترین نظام حاکم بر مدیریت مراتع براساس پروانه چرایی یکی از سه شیوه شورایی، مشاعی و افرازی می‌باشد. یکی از راهکارهای اجرایی در زمینه تعادل دام و مرتع و کاهش تخریب مرتع، معرفی واحدهای مطلوب بهره‌برداری از مراتع است. تحقیق حاضر سعی دارد به مقایسه میزان کارایی مالکیت مشاعی، افرازی و شورایی با توجه به متغیرهای مستقل وضعیت مرتع و وضعیت بهره‌بردار‌ی از مرتع بپردازد و کارآمدترین شیوه از نظر تمایل بهره‌برداران و افزایش کیفیت مرتع را معرفی نماید. در همین زمینه با توجه به اهداف و فرضیات موجود 105 پرسشنامه از طریق مصاحبه مستقیم با صاحبان پروانه چرا تکمیل شد. وضعیت مرتع در 41 مرتع نمونه به صورت روش 4 فاکتوری محاسبه شد. در نهایت وضعیت مراتع کم بهره‌بردار‌ (افرازی) نسبت به مراتع مشاعی بهتر بود. از این رو، شیوه بهره‌بردار‌ی شورایی به علت وضعیت ضعیف بهره‌بردار‌ی در مراتع این شهرستان توصیه نمی‌شود. بنابراین صرف­نظر از معایبی که مالکیت مشاعی می‌تواند داشته باشد، با توجه به کارایی و بالا بودن روحیه مشارکت در بین بهره‌بردار‌ان آن، می‌توان با اندکی محافظه‌کاری مالکیت موجود را مناسب‌تر از بقیه موارد دانست و معایب آن را با مدیریت صحیح بهبود بخشید و انگیزه حفظ منابع طبیعی را با برنامه‌های خاص در بین مردم بوجود آورد. با توجه به این‌که اغلب مراتع به صورت عمومی بهره‌برداری می‌شود، تشکیل تعاونی و واگذاری حق بهره‌برداری به تعاونی‌ها در اولویت مردم است.
 

کلیدواژه‌ها

• مرتع
• وضعیت بهره‌بردار‌ی
• مالکیت مشاعی
• مالکیت افرازی
• مالکیت شورایی
• تعاونی

عنوان مقاله [English]

Study on Relationship between Ownership Type and Exploitation State In Summer Rangeland of Arak Township

نویسندگان [English]

• Masumeh Hosseini nasab ¹
• Hossein Barani ²
• Ghasem ali Dianati Tilaki ³

چکیده [English]

Managing ranch units has been one of the important issues during the last decades in studying the rangeland of Iran. The most noticeable system for range management based on grazing licene is one of the three types of council، collective and private exploitation. One of the implementing methods concerning the balance between livestock and range and reduction of range degradation is the introduction of reasonable range utility units. The present study seeks to compare different ownership types with considering independent variables of rangeland condition، exploitation and the capability degree of collective and private ownership so as to introduce the most appropriate method for user's inclination and better quality. According to goals and assumptions، 105 questionnaires were completed through direct interview with exploiters (only those who owned grazing licene). The state of the rangeland in 41sample ranges was calculated through 4 factories. The results showed the condition of private rangeland has been obtained to be better than the collective rangelands ،however، no meaningful difference in rangelands management methods in this type of possession. Because of improper exploitation methods in this county، council exploitation is not suggested. Despite its probable weaknesses, the collective possession، because of its high partnership spirit among collective beneficiaries، by some conservatism can be more appropriate than other types and its deficiencies can be reduced by proper management and create the motivation of conserving natural resources by special programs among people. Regarding that the majority of ranges are commonly used, establishing cooperatives and giving the right of utilization to cooperatives is of priority based on the peoples' opinions.
 

کلیدواژه‌ها [English]

• rangeland
• exploitation condition
• collective Property- Private Property
• council property
• cooperative