نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 مربی پژوهشی، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان اردبیل
2 استادیار، بخش تحقیقات مرتع، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور
3 استادیار، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اردبیل
چکیده
بررسی برخی از خصوصیات اکولوژیکی گون (Astragalus brachyodontus) با اهداف شناخت و دستیابی به اطلاعات کاربردی و نهایتاً استفاده از آن در برنامههای اصلاح و توسعه مراتع انجام شد، روش بررسی بدین طریق بود که ابتدا به کمک نقشه پوشش گیاهی و بازدید میدانی اقدام به تهیه نقشه رویشگاه این گونه گردید، سپس در مناطق موردمطالعه براساس وسعت و شرایط پوشش گیاهی تعداد 6 سایت انتخاب شد، در هر یک از سایتها با روش سیستماتیک تصادفی با پلاتگذاری در امتداد ترانسکت، فاکتورهای مربوط به پوشش تاجی، تراکم، درصد فراوانی و میزان تولید علوفه اندازهگیری گردید. همچنین خصوصیات کیفی از نظر سیستم ریشه، فنولوژی، بذر، زادآوری، ارزش رجحانی و ترکیب شیمیایی گیاه نیز موردمطالعه قرارگرفت. رویشگاههای این گونه از ارتفاع 1100 تا 2200 متری از سطح دریای آزاد در اراضی دامنهای با شیب 5 تا 30 درصد در تمامی جهات جغرافیایی بطور پراکنده مشاهده میشود ولی گستردگی آن در جهات جنوبی و جنوبشرقی بیشتر است، به‌طوری‌که متوسط بارندگی سالانه آن 385 میلیمتر و در متوسط دما در فصل رویش 17 درجه سانتیگراد است؛ عموماً بر روی خاکهای با بافت متوسط شنیلومی تا لومیرسی بدون محدودیت شوری و باpH خنثی بیشتر دیده میشود. میانگین درصد پوشش این گونه در ترکیب پوشش گیاهی کل بین 5 تا 15 درصد و عمق نفوذ ریشه از 30 تا 80 سانتیمتر باتوجه به شرایط خاک متغیر است. شروع رویش نیز بسته به شرایط منطقه متغیر بوده و در مراتع میانبند (ارتفاع 1500 متر) از اواسط فروردین شروع شده تا اواخر اردیبهشتماه به رشد علفی خود ادامه میدهد، اواسط خرداد، اواسط تیر و اوائل مردادماه بهترتیب زمان گلدهی، رسیدن و ریزش بذر میباشد، تولید بذر این گونه زیاد بوده و تجدید حیات آن در مناطق قرقشده بسیار خوب میباشد، ولی در مراتع آزاد بعلت چرای شدید دام زادآوری چندانی ندارد. ارزش رجحانی این گونه براساس آزمایش زمانسنجی چرا، جزو گونههای کلاس I محسوب میشود. با توجه به بالابودن قابلیت هضم و پروتئین خام در مرحله گلدهی، بنابراین بهترین زمان برداشت از این گیاه مرحله گلدهی میباشد. از آفات مهم آن یک نوع زنبور کوچک از تیرهEurytomidae ، است که با تغذیه مغز بذر موجب پوکی بذر میشود.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
An ecological study on some characteristics of Astragalus brachyodontus in rangelands of Ardabil province, Iran
نویسندگان [English]
- Jaber Sharifi 1
- Amrali Shahmoradi 2
- Ali Akbar Emani 3
چکیده [English]
In order to recognize, find and use applicable information in range management and forage production, surveying of ecological characteristics of Astragalus brachyodontus were carried out. The method of studying was as following. At the first step, we used a map of vegetation cover and surveyed range ecosystems to determine the habitats of this species in Ardebil province. Then, in every region, considering area and vegetation cover, we selected about six sites to study different ecological characteristics of the plant. In each of these areas, The factors related to total canopy cover, species frequency and amount of forage yield were measured. Also some qualitative characteristics such as root system, stem, seed quality, regeneration, preference value and chemical composition of the plant were studied. Results showed that this species is found between 1100 m to 2200 m above sea level in Ardabil province. Generally, the individuals of this species are distributed in mountain hills. Slopes of the habitats are 5 to 30 percent with south and south eastern aspects. Mid-term average of annual precipitation is 385 millimeters and average annual temperature is 17 degree centigrade. This species grows on soils with pH of about 7 and soils textures of sandy lome to clay lome. In terms of canopy cover, this species includes 5 to 15 percent of the vegetation. Depth of root system in soil vary form 30 to 80 centimeters. In habitats with 1500 meters elevation, vegetative growth starts in mid April. Completion of vegetative growth is in late May. Full flowering, seed ripening, and seed dissemination occurs in early June, early July, and late July, respectively. For this plant species, seed production and regeneration is relatively high in exclosure areas which are protected against grazing. In grazed areas, however, regeneration is low. Based on feeding minutes, preference value of this range plant species is very high. Considering forage digestibility and the amount of crude protein for this species, the best time to graze it is the time of flowering stage. The important pest of this species is a kind of small wasp from Eurytomidae family that feeds from the kernels of seeds and causes hollowness in them.
کلیدواژه‌ها [English]
- Autecology
- Astragalus brachyodontus
- phenology
- Preference value
- Ardebil
)