نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• رضا باقری ¹
• محمد رضا چائی‌چی ²
• محسن محسنی ساروی ³

¹ نویسنده مسئول، استادیار، گروه منابع طبیعی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد بافت کرمان

² دانشیار، گروه زراعت، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تهران

³ دانشیار، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران

چکیده

به­منظور تعیین اثر شدت چرای دام بر رطوبت خاک و پوشش گیاهی در منطقه خبر استان کرمان طی دو سال این تحقیق  انجام شد. رویشگاههای مرتعی تحت سه سطح شدت چرایی ( بدون چرا، متوسط و شدید) با شرایط اکولوژیک همگن، از پارک ملی خبر و مجاور آن انتخاب شدند. پس از بلوک­بندی مکان نمونه­گیری هر سایت اقدام به بررسی رطوبت ماهانه خاک در طول دوره چرای دام در دو عمق 15-0 و30-15 سانتی‌متری خاک (با 5 تکرار از هر سایت) گردید و پوشش تاجی گونه­های گیاهی (با 3 تکرار ترانسکت در هر سایت چرایی) به روش خطی – تماسی طی سه دوره قبل، اواسط و بعد از چرا در مدت 2 سال، اجرا شد. پس از تجزیه واریانس چند طرفه داده­های مربوط به رطوبت خاک در محیط نرم­افزاری SPSS، از آزمون چند دامنه دانکن برای مقایسه میانگین­ها استفاده شد. طبق یافته­ها، چرای شدید نسبت به قرق باعث کاهش درصد پوشش تاجی همه فرم‌های رویشی به­ویژه گرامینه­های پایا و بوته­ها در انتهای دوره چرای دام شد. کاهش رطوبت خاک در سایت چرای شدید نسبت به سایت چرای متوسط و بدون چرا، به­ترتیب با روند نزولی 87/16 و 07/25 درصد مشاهده شد و اثر منفی خشکسالی بر کاهش رطوبت خاک در این سایت چرایی بیش از دو سایت دیگر بود. طبق نتایج، سایت قرق و چرای متوسط به دلیل زیاد بودن پوشش درمنه و سایر گونه­های همراه به­ویژه گرامینه­های پایا در وضعیت ثابت و سایت چرای شدید به­دلیل غالبیت نسبتاً تک­بعدی درمنه و پوشش تاجی کم سایر گونه­های همراه گرامینه بعلاوه ظهور گونه­های مهاجم Marrobium vulgaris  وPeganum harmala در مرحله انتقال به وضعیت نامناسبتر، از شناسنامه مدل حال و انتقال درمنه­زارهای ایران، قرار دارند. بنابراین اگر دام مازاد تعدیل نشود در آینده­ای نه چندان دور شاهد غالب بودن گونه­های ناخواسته در مراتع خواهیم شد

کلیدواژه‌ها

• شدت چرا
• پوشش گیاهی
• رطوبت خاک
• پارک ملی خبر
• کرمان

عنوان مقاله [English]

Effect of grazing intensity on soil moisture and vegetation (Case study: Khabr National Park and near rangelands)

نویسندگان [English]

• Reza Bagheri ¹
• Mohammad reza Chaichi ²
• Mohsen Mohseni Saravi ³

چکیده [English]

This research was studied in order to determining grazing intensity effects on soil moisture and vegetation in Khabr region of Kerman province for two years. Natural sites under three grazing pressures (heavy, moderate and non grazed) with same ecological factors were selected from Khabr National Park and near rangelands. After determining sampling area, soil moisture factor was investigated monthly (on grazing period) in 0-15 and 15-30 centimeters depth of each site with 5 replication and canopy cover sampling was conducted  in three temporal stages (before, middle and after grazing) using line transect  method in three replication for each site. SPSS package was used for statistical analysis. Result showed that heavy grazing reduced total canopy cover, specialy perennial grass and shrubs, than non grazed site in the end of grazing period. Also heavy grazing reduced the soil moisture content with decreasing rate as 16.87% and 25.07% , than moderate and non grazed sites , respectively. Harmful effect of drought in 2006 was severly affected on heavy than moderate and non grazed site. According to results, non and moderate grazed sites occure in state condition (due to more canopy cover of Artemisia sieberi and other species such as prennial grass) and heavy grazed site occure in transition to downward state condition (due to one dimentional dominant of Artemisia sieberi  and emergence of undesirable species such as Marrobium vulgaris and Peganum harmala) in state and transition model of Iranian Artemisia habitat. Thus, without management plan, we will observe dominance of undesirable species and rangelands degradation.
 

کلیدواژه‌ها [English]

• grazing intensity
• Soil Moisture
• vegetation
• Khabr National Park
• Kerman