نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 استادیار، بخش تحقیقات مرتع، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور
2 استاد، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران
3 دانشیار، بخش تحقیقات مرتع، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور
چکیده
گیاهان در مراحل رشد و تولید، آب را در فرایند تعرق مصرف مینمایند. چهبسا تبخیر از سطح خاک نیز صورت میگیرد. مجموع این فرایندها تحت عنوان تبخیر و تعرق نام برده میشود. تبخیر و تعرق یکی از بخشهای مهم چرخه هیدرولوژی است. سهم تعرق از میزان تبخیر و تعرق بطور مستقیم تولید را تحت تأثیر قرار میدهد. امروزه تخمین دقیق این عامل علاوه بر مطالعات بیلان آبی و مطالعات هیدرولوژیکی حوزههای آبخیز، مدیریت و طراحی سیستم‌های آبیاری و مدیریت منابع آب و تعیین نیاز آبی گیاهان در برنامه‌ریزی و اعمال مدیریت احیاء و اصلاح مراتع بهویژه برای برآورد تولید علوفه بلندمدت مرتع برای تعیین ظرفیت چرا، در قالب مدل تعادل آب (Water Balance) از سوی محققان و فائو مورد کاربرد قرار گرفته است. یکی از مهمترین فاکتور محدودکننده تولید علوفه در مراتع در مناطق خشک و نیمهخشک کمبود بارندگی محسوب میگردد. در این مناطق بازدهی مصرف آب عبارت است از نسبت آب ذخیره شده در ناحیه توسعه ریشه در اول فصل رویش بهعلاوه آب ناشی از بارندگی در فصل رویش که بصورت تبخیر و تعرق مورد استفاده گیاه قرار میگیرد. اغلب واژه بازدهی مصرف آب به صورت نسبت تولید محصول به تبخیر و تعرق بیان میشود. البته مبنای برآورد نیاز آبی گیاهان محاسبه مقادیر تبخیر و تعرق پتانسیل است که با استفاده از دادههای آب و هوایی درازمدت به روشهای مختلف ازجمله پنمن - مانتیث (فائو)،
بلانی- کریدل و هارگریوز- سامانی محاسبه میشود. در این مطالعه مقادیر تبخیر و تعرق پتانسیل و واقعی با استفاده از روش پنمن- مانتیث (فائو) با استفاده از دادههای آب و هوایی ایستگاه سینوپتیک ساوه و خصوصیات گیاه (مرتع) و خصوصیات خاک بهکمک برنامه نرم‌افزار Cropwat.8.0 محاسبه شده است. نتایج نشان داد که میزان تبخیر و تعرق پتانسیل در دوره فصل رویش در منطقه 16/6 برابر میانگین تبخیر و تعرق واقعی است. بدین ترتیب میزان تبخیر و تعرق واقعی 18/1 برابر میانگین بارندگی دوره آماری فصل رویش بوده است. مفهوم آن این است که گیاه از رطوبت ذخیره شده برای تبخیر و تعرق واقعی استفاده نموده است. در نتیجه با توجه به محاسبه تبخیر و تعرق واقعی دوره دهساله (ترسالی و خشکسالی)، مدل برآورد تولید علوفه مرتع تعیین شد (Ya = 74.30+2/698(ETact)). براین اساس میانگین تولید علوفه سایت مورد مطالعه 257 کیلوگرم در هکتار برآورد گردید. بنابراین می‌توان بیان داشت که تبخیر و تعرق واقعی بهعنوان شاخص عملکرد اقلیمی یکی از فاکتورهای اساسی در بهبود کارایی مصرف آب است. کاربرد این شاخص اقلیمی میتواند در مدلهای مختلف برآورد تولید بلندمدت تولید علوفه با توجه به بروز پدیده خشکسالی و ترسالی بهمنظور تعیین ظرفیت چرایی دام در مراتع و توسعه صنعت بیمه مراتع جایگزین روشهای معمول که ارزش یکسال برآورد تولید را دارد گردد.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Evapotranspiration Estimation Using Climatic Data, Plant Characteristics and Cropwat 8.0 Software (Case Study: Steppic Region of MarkaziProvince, Roodshore Station)
نویسندگان [English]
- Ali Ehsani 1
- Hosein Arzani 2
- Mahdi Farahpur 3
- Hassan Ahmadi 3
- Mohammad Jafari 2
- Mortezah Akbarzadeh 1
چکیده [English]
In this study, potential and actual evapotranspiration were estimated by Penman- Matis using climatic data of Saveh Station, and plant and soil characteristics were estimated by Cropwat 8.0 software. Our results showed that potential evapotranspiration in growing season was 6.16 times greater than the average of actual evapotranspiration. Actual evapotranspiration was 1.18 times greater than the average precipitation of growing season. It means that plant species have used the stored moisture for actual evapotranspiration. According to the estimation of actual evapotranspiration in a ten-year period, a model was provided for forage production as Ya= 74.30+ 2.698 (ETact). Accordingly, average forage production of the studied site was estimated as 257 kg/hec. It could be said that actual evapotranspiration as an index for climate yield is one of the fundamental factors in improving water use efficiency. Application of the mentioned climate index in different estimation models of long term forage production could be considered in order to determine the rangeland grazing capacity and developing rangeland insurance as a replacement for the usual methods of production.
کلیدواژه‌ها [English]
- Evapotranspiration
- Soil Moisture
- rangeland
- Penman-Matis
- Cropwat 8.0
- steppe
- Roodshore Research Station
)