نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• طیبه‌السادات سهرابی ¹
• غلامرضا زهتابیان ²

¹ کارشناس ارشد بیابان‌زدایی، دانشگاه تهران

² استاد، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران

چکیده

کشور ایران با موقعیت جغرافیایی ویژه خود بطور عمده دارای اقلیم خشک و نیمه­خشک می­باشد، به­طوری­که با میانگین بارش سالانه در حدود 240 میلی­متر که معادل یک­چهارم بارش متوسط جهان است یکی از کشورهای خشک محسوب می­شود. علاوه بر این، پراکنش نامنظم بارش از نظر مکانی و زمانی نیز باعث بروز مشکلاتی در زمینه منابع­طبیعی و کشاورزی شده است و سالانه حجم عظیمی از منابع آب و خاک ما از بین می­رود. از زمان پیدایش فعالیتهای کشاورزی تا عصر حاضر تأمین نیازهای انسان متکی به فعالیتهای زراعی بوده است. باتوجه به رشد روزافزون جمعیت کشور و وقوع تحولات اجتماعی و اقتصادی، اراضی بیشتری از حالت مرتع خارج و بصورت زمینهای زراعتی دیم و یا اراضی رهاشده بر روی سطح شیبدار درآمده­اند. بنابراین برای جلوگیری از تخریب هرچه بیشتر خاک این مناطق باید تحقیقاتی بر روی اراضی کشاورزی و نحوه بهره­برداری انجام گیرد. بدین منظور منطقه طالقان به­عنوان منطقه مورد مطالعه انتخاب شد. سپس نقشه­های مختلف منطقه شامل نقشه خاک، تیپهای ­اراضی و کاربری فعلی اراضی به کمک سیستم اطلاعات جغرافیایی تهیه شد. آنگاه با تعیین تیمارهای اصلی، در هر قسمت از منطقه و اراضی کشاورزی منطقه، نمونه­برداری از خاک انجام شد و فاکتورهای خاک در دو گروه فاکتورهای اصلاح خاک شامل ازت، فسفر، پتاسیم، هوموس و آهک و فاکتورهای تخریب خاک شامل اسیدیته، نسبت جذب سدیم و شوری در دو عمق 10-0 و10< سانتی­متر اندازه­گیری شدند. مطالعه فاکتورها در قالب طرح پلاتهای خردشده انجام شد. مطالعات نشان داد که بین تیمارها اختلاف معنی­داری وجود دارد. همچنین بررسی فاکتورهای اصلاحی و تخریبی خاک نشان داد  که اراضی باغی و مرتعی از شرایط ایده­آلی برخوردار هستند و تیمار اراضی آبی تک­کشتی باعث کاهش عملکرد محصولات می­شوند؛ بنابراین نامطلوبترین تیمار می­باشد.

کلیدواژه‌ها

• تخریب اراضی
• بیابان‌زایی
• عملیات کشاورزی
• طرح پلاتهای خردشده
• طالقان

عنوان مقاله [English]

The role of agriculture in chemical soil degradation of Taleghan Sohrabi, T.1*and Zehtabian, Gh.2

نویسندگان [English]

• Tayebeh Sohrabi ¹
• GHolamreza Zehtabian ²

چکیده [English]

Iran with its special geographical position mainly has an arid and semi-arid climate. The average annual rainfall in Iran is about 240 mm equivalent to one-fourth of the world average rainfall. In addition, irregular spatial and temporal distribution of rainfall has caused problems in natural resources and agriculture and annually huge amount of our water and soil resources are degraded. Since the advent of the farming activities until the present, human needs have been based upon farming activities. Considering the growing population and the social and economic developments, most of rangelands have been subject to rainfed cultivation. Therefore, to prevent further degradation of soil in these regions research should be conducted on agricultural lands and the exploitation methods. For this reason, Taleghan was selected as the study area. Map of the area, including soil maps, land types and the current land use were produced by GIS. After determining the main treatments, soil samples were taken in every part of the area and in agricultural area and soil factors were measured within two groups of soil improvement factors including nitrogen, phosphorus, potassium, humus and lime and soil degradation factors including acidity, sodium adsorption ratio (SAR) and salinity in two depths of 0-10 and >10 cm. These factors were studied in a split-plot design. The results showed significant differences among treatments. According to the results of soil improvement and degradation factors, orchards and rangelands are in an ideal condition and monoculture treatment decreases the performance of the products.
 

کلیدواژه‌ها [English]

• Land degradation
• desertification
• Agricultural process
• split-plot design
• taleghan