نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• اسماعیل شیدای‌کرکج ¹
• جواد معتمدی ²
• کیوان کریمی زاده ³

¹ دانشجوی کارشناسی ارشد مرتع‌داری دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان

² نویسنده مسئول، استادیار، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه ارومیه

³ دانشجوی کارشناسی ارشد مرتع‌داری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران

چکیده

تناسب استفاده از مرتع در حوزه­های آبخیز به­منظور استفاده بهینه از اراضی، از اهمیت خاصی برخوردار است که این امر با استفاده از روش تجزیه و تحلیل سیستمی انجام می­شود. در این روش، توان اکولوژیکی سرزمین برای هر یک از کاربریهای مرسوم مشخص می­شود. به همین منظور در حوزه آبخیز خانقاه سرخ، پس از شناسایی منابع اکولوژیکی، واحد­های همگن اکولوژیکی مشخص و توان کاربری مرتع در کل حوزه تعیین گردید. براساس نتایج بدست­آمده؛ 18 واحد زیست­محیطی در مقیاس 1:25000 در منطقه تشخیص داده شد که بخشهای وسیعی از آن به اراضی مرتعی با کلاسهای 2 تا 3 اختصاص دارد. قابلیت و توان اکولوژیک بالفعل اراضی مورد مطالعه برای کاربری مرتع با کلاس1 کم می‌باشد. در این خصوص؛ 24 درصد از سرزمین، به لحاظ ساختار زمین­شناسی و به­ویژه به واسطه تندی شیب، اکوسیستم حفاظتی قلمداد و برای چرای حیات وحش پیشنهاد می­شود. ضمن اینکه 8/3 درصد از اراضی مرتعی دارای توان کلاس 1؛ 11 درصد دارای توان کلاس 2 و 5/19 درصد دارای توان کلاس 3 می­باشد. نتایج بدست­آمده از این مطالعه به­منظور مکان­یابی برنامه­های اصلاح مرتع و طبقه­بندی مراتع از لحاظ روش مرتع­داری، کاربرد دارد. بر این اساس در 8/3 درصد (76 هکتار) از مراتع منطقه که دارای توان کلاس 1 می­باشند، روش مرتع­داری تعادلی و در 6/54 درصد (1091 هکتار) که دارای توان کلاس 2 و 3 می­باشند، روش مرتع­داری طبیعی پیشنهاد می­شود. بنابراین عملیات اصلاح مرتع یا مرتع­داری مصنوعی، برای 7/41 درصد (833 هکتار) اراضی و به­منظور تبدیل دیمزارهای کم بازده به مراتع دست­کاشت، پیشنهاد می­گردد

کلیدواژه‌ها

• روش سیستمی
• واحد‌های همگن اکولوژیک
• مکان‌یابی
• اصلاح مراتع
• روش مرتع‌داری

عنوان مقاله [English]

Evaluation of rangeland use capability using systemic method in Khanghah Sorkh watershed in Orumieh

نویسندگان [English]

• Esmaeil Sheidaye Karkaj ¹
• Javad Motamedi ²
• Kayvan Karimizadeh ³

چکیده [English]

Suitability of rangeland application in watersheds for optimum use of land is of particular importance which is done with using systemic analysis method.  In this method, ecological capability of land is determined for each common land uses. Therefore, in Khanghah Sorkh watershed, homogenous unites were determined after identifying the ecological resources and then land capability for rangeland use was assessed in whole watershed. According to the results, 18 ecological homogenous units were distinguished in a scale of 1:25000 as large parts of the lands were devoted to the land use classes of 2-3. Potential and actual ecological land capability of the study area was low for class 1 of rangeland use. In this regard, 24 percent of the land, in terms of geological structure, especially due to the sharp slope, was considered as ecosystem conservation and was offered for wildlife grazing.  Meanwhile, 3.8 percent of the rangeland was determined as class1, 11 percent class2, and 19 percent class3. Accordingly, balanced range management and natural range management methods are respectively offered for 3.8 percent (76 ha) of rangelands in the watershed with class 1, and 54.6 percent (1091 ha) with classes 2 and 3. Range improvement practices or artificial range management method is also offered for 41.7 percent (833 ha) of the lands in order to convert inefficient dryland farming to cultivated rangelands.
 

کلیدواژه‌ها [English]

• Systemic method
• ecological homogenous units
• locating site
• Rangeland improvement
• range management method