نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• جلال عبدالهی ¹
• حسین ارزانی ²
• محمد حسین ثواقبی ³
• مژگان السادات عظیمی ⁴
• حسین نادری ⁵

¹ مربی پژوهشی، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان یزد

² استاد، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران

³ کارشناس، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی یزد

⁴ دانشجوی دکترای مرتع‌داری، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان

⁵ کارشناس ارشد، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی یزد

چکیده

مراتع کشور ما به طور عمده در مناطق خشک و نیمه­خشک واقع شده­اند. با توجه به محدودیت رطوبتی بالای این مناطق، بارندگی به­عنوان مهمترین شاخص اقلیمی در تعیین میزان تولید و ترکیب گیاهی این عرصه­های مرتعی مورد توجه می­باشد. این مطالعه طی 9 سال (1386- 1378) و با هدف بررسی تأثیر نوسانهای دوره­های مختلف بارش بر پوشش و تولید گونه­های مهم گیاهی، در مراتع نیمه­استپی یزد واقع در منطقه خودسفلی انجام شد. به این  منظور هر ساله درصد پوشش تاجی گیاهان در داخل پلات­های ثابت و تولید، درون پلاتهای تصادفی اندازه­گیری شد. آمار بارندگی نیز از نزدیک­ترین ایستگاه باران­سنجی موجود در منطقه تهیه گردید. براساس داده­های بارندگی ماهانه، مقادیر تجمعی باران در دوره­های مختلف محاسبه گردید. رابطه بین شاخصهای­ گیاهی و مقادیر بارش بوسیله تجزیه رگرسیون گام به گام در نرم­افزار SPSS 13 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد که گونه­های گیاهی اغلب به نوسانهای بارندگی واکنش نشان می­دهند. با این­حال واکنش پوشش و تولید به نوسانهای بارندگی در گونه­های مختلف متفاوت بود. کل تاج پوشش و پوشش گونه Artemisia aucheri همبستگی منفی و معنی‌داری با میزان بارش زمستان داشت. در حالی که بارش دی تا فروردین­ماه و سال قبل بیشترین تأثیر را بر تاج­پوشش گونه‌های Iris songarica و Stipa barbata داشتند. تولید علوفه نیز تحت ­تأثیر نوسانهای فصلی بارش قرار داشت. بر طبق این نتایج، تولید کل به­همراه تولید گونه­های Artemisia aucheri و Lactuca orientalis و Stipa barbata براساس داده­های بارش قابل برآورد می­باشند. ولی دستیابی به مقادیر تولید علوفه سالانه گونه Iris songarica در جمع گیاهان عرصه تحت بررسی، با روابط حاصل از بارندگی کافی به نظر نمی­رسد.
 

کلیدواژه‌ها

• نوسانهای بارندگی
• تاج‌پوشش گیاهی
• تولید علوفه
• مراتع نیمه‌استپی
• استان یزد

عنوان مقاله [English]

The effect of precipitationfluctuations on canopy cover and range forage production in Yazd semi-steppe rangelands (Khud area 1378-1386)

نویسندگان [English]

• Jallal Abdolahi ¹
• Hossean Arzani ²
• Mohammad hosein Savaghebi ³
• Mojgan Azimi ⁴
• Hosein Naderi ⁵

چکیده [English]

Our country’s rangelands are mainly located in arid and semi-arid regions. Due to the low amount of precipitation and high rate of evapotranspiration, water stress is considered as the most crucial environmental stress for vegetation in this region.  This study was conducted at Khud-e-sofla rangelands for nine years (1378- 1386) to investigate the effect of precipitation fluctuation on canopy cover and production of important plant species. For this purpose, four dominant species were selected and their canopy cover and production were monitored every year in permanent and random plots, respectively. Precipitation data were collected from the nearest synoptic station. According to the data of precipitation, cumulative rain amount was calculated at various periods. The relationship between variables of plant parameters and cumulative rain amount was analyzed by step wise regression method in SPSS 13. The results showed that plant species often reacted to the precipitation fluctuations. However, various species reacted differently to the precipitation fluctuation in terms of cover and production. The total vegetation cover as well as canopy cover of Artemisia aucheri hada negative and significant correlation with winter precipitation.Whereas, precipitation of January to April and the past year precipitation exhibited a high correlation with canopy cover of Iris songarica and Stipa barbata.  The forage production was also influenced by seasonal precipitation. According to the results, total yeild and the yield of Artemisia aucheri, Lactuca orientalis, Stipa barbata could be estimated by precipitation data While, estimation of forage production through the precipitation data was not enough accurate for Iris songarica.

کلیدواژه‌ها [English]

• precipitation fluctuations
• Canopy Cover
• forage production
• semi-steppe rangelands
• Yazd province