نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• صدیقه محمدی ¹
• علی سلاجقه ²
• محمد مهدوی ³
• رضا باقری ⁴

¹ دانشجوی دکترای آبخیزداری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران

² دانشیار، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران

³ استاد، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران

⁴ استادیار، گروه منابع طبیعی، دانشگاه آزاد اسلامی ‌واحد بافت کرمان

چکیده

از آنجا که خصوصیات آب‌های زیرزمینی در مقیاس مکانی و زمانی عمل کرده، نمی‌توان این خواص را در طول زمان و مکان ثابت فرض کرد. بنابراین این تحقیق به منظور بررسی تغییرات مکانی و زمانی سطح آب زیرزمینی دشت کرمان در یک دوره آماری ده­ساله (85-1375) به­کمک بهترین روش تخمین‌گر زمین‌آماری انجام شد. در این راستا، ابتدا منابع آماری موجود سطح آب زیرزمینی دشت (شامل 67 حلقه چاه مشاهده‌ای)، جمع‌آوری و بانک اطلاعاتی تهیه شد. پس از کنترل کیفیت و صحت آمار و اطمینان از همگنی و نرمال بودن آنها، از روشهای مختلف میان‌یابی شامل روش کریجینگ(OK) ، لوگ کریجینگ(OK-LOG) ، کوکریجینگ با استفاده از متغیر کمکی(OK-CO)  و روش عکس فاصله(IDW)  با توان‌های یک تا 5 استفاده شد و بعد انتخاب بهترین روش میان‌یابی با استفاده از دو معیار MAE, MBE بعمل­آمد. سپس نقشه‌های پهنه‌بندی مکانی در ابتدا و انتهای دوره مطالعه تهیه و نهایتاً نقشه هم‌افت سفره در محیط نرم‌افزاری Arc-GIS 9.1 ترسیم شد. نتایج نشان داد که واریوگرام مدل گوسی به­عنوان بهترین مدل برازش شده به ساختار فضایی داده‌ها و روش عکس فاصله به توان 5 در ابتدای دوره و عکس فاصله به توان 4 در انتهای دوره بهترین روش میان­یابی عامل سطح آب می‌باشد. نتایج بدست­آمده از پهنه‌بندی، حکایت از افت سطح آب زیرزمینی در بیشتر نقاط دشت دارد. به­طوری­که حداکثر این افت معادل 32 متر در خروجی شمالی دشت (دامنه مؤثر چاه 17 و 62) و خروجی غربی دشت (دامنه مؤثر چاه 8) است. همچنین نتایج حکایت از بالا‌آمدگی آب در محدوده شهر کرمان، حداکثر معادل 7 متر، در دامنه مؤثر برخی از چاه‌ها (شماره 50 و52)، به­علت واقع شدن آنها در زون آب برگشت شهری و فاضلاب شهر کرمان داشت. 
 

کلیدواژه‌ها

• تغییرات مکانی
• سطح آب زیرزمینی
• زمین‌آمار
• دشت کرمان

عنوان مقاله [English]

An ivestigation on spatial and temporal variations of groundwater level in Kerman plain using suitable geostatistical method (During a 10-year period)

نویسندگان [English]

• Sadigheh Mohammadi ¹
• Ali Salajegheh ²
• Mohammad Mahdavi ³
• Reza Bagheri ⁴

چکیده [English]

Due to the variation of ground water properties in temporal and spatial scale, these properties can not be assumed constant over time and space. This research was conducted to assess spatial and temporal variations of ground water table in Kerman plain during a 10-year period (1375-1385) by using the best geostatistical estimator. Firstly, available statistical resources related to the ground water table of this plain (including 67 wells) were collected.  After controlling for quality, accuracy and normality of the data, different interpolation techniques were used including kriging (with and without logarithm), cokriging, inverse distance (with exponents of 1 to 5). The best technique was selected based upon MAE and MBE criteria and provided spatial zonation maps in the beginning and end of the period. Spatial zonning maps were prepared at the beginning and end of the study and ultimately, iso-falling map was provided in Arc GIS 9.1 package. Our findings showed that Gaussian variogram model was the best for spatial structure of these data and inverse distance method with exponents of 5 and 4 were the best interpolation methods in the beginning and end of the period, respectively. Zonation maps showed a falling trend of the ground water level in majority of the plain. Maximum falling data (32 meters), was recorded respectively for the northern outlet of the plain with an effective range of 17 and 62 pizometers and western outlet with an effective range of 8 pizometers. Also, the results showed an upward trend of water, as 7 meters, in effective range of some wells with 50 and 52 pizometers in Kerman city due to being located in sewage and waste water zone of the city.
 

کلیدواژه‌ها [English]

• Spatial variation
• Ground water table
• Geostatistics
• Kerman plain