نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• رسول خطیبی ¹
• یاسر قاسمی آریان ²
• اسفندیار جهانتاب ³
• محمدرضا حاجی‌هاشمی ⁴

¹ مربی، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه زابل،

² دانشجوی دکترای بیابان‌زدایی، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران

³ کارشناسی ارشد مرتع‌داری، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان و عضو باشگاه پژوهشگران جوان دانشگاه آزاد اسلامی واحد یاسوج

⁴ کارشناسی ارشد بیان‌زدایی، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران

چکیده

یکی از عوامل مؤثر در پراکنش پوشش گیاهی بخصوص در مناطق خشک و نیمه­خشک، خصوصیات خاک می­باشد. به‌طور‌ی­که تأثیر عوامل زمین­شناسی، توپوگرافی و اقلیمی در خصوصیات خاک پدیدار می­گردد. در این تحقیق خصوصیات خاک تیپ­های رویشی مرتع دجینگ خاش، در حاشیه جنوبی تفتان بررسی گردید. نمونه­برداری از خاک و پوشش گیاهی در مناطق معرف هر رویشگاه به روش تصادفی- سیستماتیک انجام شد. اندازه پلات­ها از روش سطح حداقل تعیین گردید. همچنین تعداد و اندازه ترانسکت جهت نمونه­برداری با توجه به نوع گونه­ها و تغییرات پوشش گیاهی تعیین گردید. خصوصیات فیزیکی وشیمیایی خاک شامل بافت، اسیدیته، هدایت­الکتریکی، آهک و ماده آلی اندازه­گیری شد. پس از اندازه­گیری فاکتورهای خاک و گیاه، تجزیه و تحلیلهای آماری در مورد تیپ­ها، گونه­های گیاهی و فاکتورهای خاکی با نرم­­افزار Spss انجام گردید. درنهایت بهترین معادله و میزان همبستگی بین تیپ­های گیاهی با عاملهای خاکی مشخص گردید. نتایج بدست­آمده حکایت از آن دارد که درصد مواد آلی، درصد رس و پتاسیم قابل جذب از مهمترین عوامل مؤثر در پراکنش گونه­های شاخص مرتعی در منطقه مورد مطالعه می­باشد. به طور کلی گونه درمنه (Artemisia sieberi) با پتاسیم و رس، گونه Salsola nitraria با pH خاک و گونه چوبک (Acanthophyllum microcephalum) با نیتروژن کل در سطح 95% دارای ارتباط معناداری می­باشند. همچنین در پراکنش گونه Hammada Salicornia جز فسفر و EC، بقیه فاکتورها دارای نقش مؤثری در سطح معنی­داری 95%  می­باشند.
 

کلیدواژه‌ها

• خصوصیات خاک
• تیپ رویشی
• همبستگی
• تفتان

عنوان مقاله [English]

Investigation on relationships between soil properties and vegetative types (Case Study: Dejinak-e-Khash Rangeland - Taftan Balochistan)

نویسندگان [English]

• Rasool khatibi ¹
• Yaser Ghasemi Arian ²
• Esfandyar Jahantab ³
• Mohammad Haji hashemi ⁴

چکیده [English]

Soil properties are of the effective factors in distribution of vegetation, especially in arid and semi arid regions as the effect of geology, topography and climatic factors appeare in soil properties. In this study, soil properties of rangeland vegetative types was studied in Dejinak-e-Khash in the southern of Taftan. Soil and vegetation sampling were done in key areas of each site by random- systematic method. Plot size was determined with minimal area method. Also, the size and number of transects for sampling were determined according to species and vegetation changes. Physicochemical properties of soil including soil texture, pH, electrical conductivity, lime and organic matter were measured. After measuring soil and plant factors, statistical analysis was performed on plant species, vegetation types and soil factors by SPSS software. Finally, the best equation and correlations were determined between vegetation types and soil parameters. Results showed that the percentage of organic matter, clay and absorbable potassium were the most important factors in distribution of key range species in the study area. In general, the results showed a significant relationship at 95% probability level for Artemisia siberi with potassium and clay, for Salsola nitraria with soil pH, and for Acanthophyllum microcephalum with total nitrogen. Also, the distribution of Hammada salicornia was significantly affected by all factors except P and EC at 95% probability level.
 

کلیدواژه‌ها [English]

• soil characteristics
• vegetative type
• Correlation
• taftan