نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• فاضل امیری ¹
• حسین ارزانی ²

¹ استادیار، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد بوشهر

² استاد، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران

چکیده

ارزیابی اراضی مرتعی به­معنی شناسایی و ارزیابی تولید بالفعل و بالقوه به­منظور بهره­برداری بهینه از این منبع با ارزش طبیعی می­باشد. در این تحقیق، اولویت مناطق مناسب زنبورداری در مراتع نیمه­استپی قره‌آقاچ سمیرم به­منظور بهره­برداری پایدار از این مراتع مورد توجه قرار گرفت. مدل شایستگی زنبورداری از تلفیق سه معیار پوشش گیاهی، عوامل محیطی و دسترسی به منابع آب با استفاده از روش پیشنهادی فائو (1991) و سامانه اطلاعات جغرافیایی (GIS) تعیین و با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی (Analytical Hierarchy Process; AHP)، اولویت تیپ­های گیاهی جهت استفاده زنبورداری مشخص گردید. نمونه­برداری در تیپ­های گیاهی منطقه (به­عنوان واحدهای کاری) به روش تصادفی با استقرار 3 ترانسکت 200 متری و اندازه­گیری داده­های حضور و عدم حضور گیاهان شهدزا و گرده­زا، درصد پوشش گیاهی شهدزا وگرده­زا، تراکم و درصد ترکیب پوشش گیاهی مورد علاقه زنبورعسل در پلات­های 1 مترمربعی برداشت شد و به ­منظور تعیین اولویت واحدهای کاری معیارهای مؤثر در هر مدل از طریق پرسشنامه، وزن­دهی گردید. نتایج اولویت­بندی نشان داد که شایستگی زنبورداری تیپ­های گیاهی مراتع منطقه متفاوت می‌باشد. نتیجه درجه اهمیت تیپ‌های گیاهی، در شرایطی که ارزش شاخص پوشش گیاهی (وزن 687/0) بیشتر از شاخص عوامل محیطی (وزن 244/0) و دسترسی به منابع آب (وزن 069/0) است، تیپ‌های گیاهی As.ad-Ag.tr-Da.mu و Co.ba-As.spبا وزن نهایی 092/0 و تیپ Ag.tr  با وزن نهایی 028/0، در مقایسه کلی مجموعه معیارهای مؤثر، به­ترتیب بیشترین و کمترین شایستگی را از جنبه زنبورداری دارند. نتایج کلی اولویت­بندی در مدل زنبورداری نشان داد که 29 درصد از واحدهای کاری مورد مطالعه دارای شایستگی عالی و خوب (₁S)، 59 درصد دارای شایستگی متوسط (₂S)، 6 درصد دارای شایستگی کم (₃S) و 6 درصد غیرشایسته (N) برای استفاده زنبورداری است. بنابراین، در برنامه­ریزی استفاده از مراتع منطقه جهت زنبورداری توجه به شایستگی و اولویت مناطق مناسب جهت زنبورداری در بهبود وضعیت مراتع منطقه بسیار حائز اهمیت است.
 

کلیدواژه‌ها

• زنبورداری
• فائو
• درجه اهمیت
• فرایند تحلیل سلسله مراتبی و سیستم اطلاعات جغرافیایی

عنوان مقاله [English]

Determination of site priority for apiculture by using Analytical Hierarchy Process (AHP) method

نویسندگان [English]

• Fazel Amiri ¹
• Hosein Arzani ²

چکیده [English]

Rangeland evaluation is defined as identification and assessmnet of actual and potential production in order tohave a sustainable utilization ofthisvaluable resource. One of the important indirect applications in multiple use of rangelands is Apiculture. In this study, site priority for apiculture was investigated in rangelands of Ghareh Aghach at Semirom in order to have a sustainable utilization of these rangelands. Suitability model for apiculture was formed from integration of three criterias of vegetation cover, environmental factors and water resources availability using FAO method (1991) and Geographic Information System. Afterward, priority of the vegetation types for apiculture was determined through AHP method. Samples were randomly collected along threetransects of two hundred meters longin each vegetation type. Presence and absence, cover percentage, diversity and vegetation composition of pollen and nectar plants were measured using 1m² quadrates. To determine the priority of the factors, question sheets were used. The results of priority indicated that apiculture suitability of the vegetation types was different. According to the results, index weight of vegetation cover factor (0.687) was more than that of environmental factors(0.244) and water resource availability (0.069). As.ad-Ag.tr-Da.mu and Co.ba-As.sp vegetation types with a weight of 0.092 showed the highest priority in terms of apiculturalwhileAg.tr with a weight of 0.028 had the lowest priority among vegetation types. Generally, the results of apiculture model showed that 29% of land units (vegetation type) was classified as high suitable (S₁), 59% with moderate suitability (S₂), 6% with low suitability (S₃) and 6% non suitable for apiculture. Considering the suitability and priority areas for apiculture is very important in improvement of range condition.
 

کلیدواژه‌ها [English]

• Apiculture
• FAO
• Priority rate
• analytical hierarchy process (AHP)
• GIS