نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

• گل محمد گریوانی

استادیار پژوهشی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی

چکیده

بوم‌سازگان‌های مناطق خشک با سطحی معادل 7/44 میلیون کیلومترمربع، تقریباً 30 درصد خشکی‌های کره زمین را  شامل می‌شوند که از این مقدار، حدود 39 درصد آن (معادل 4/17 میلیون کیلومترمربع) در شمار مناطق نیمه­خشک قرار دارند. بیش از90 درصد مناطق نیمه­خشک جهان در 27 کشور متمرکز شده است. تقریباً 20 درصد جمعیت جهان وابسته به این مناطق است. در کشور ما 86 درصد از کل سطح کشور، در شرایط خشک واقع شده و به­نحوی چشمگیر و همه جانبه تحت­تأثیر فعالیت‌های گوناگون انسانی است. شرایط شکننده بوم‌شناختی در مناطق خشک و نیمه­خشک بیابانی از یک سو و بهره‌برداری‌های بی­رویه و انحصار‌طلبانه انسان از سویی دیگر، زمینهگسترش بیابان‌ها شده و آن را به معضلی حاد در سطح ملی بدل کرده است. راه­حل منطقی برای مهار بیابان‌زایی، پیش‌بینی تغییرات حادث شده در محیط طبیعی با پایش مداوم و فراکافت (تجزیه و تحلیل) داده‌ها است. بر این اساس، در مطالعه حاضر سعی شده است با مقایسه وضع موجود بیابان‌زایی در حال حاضر با وضعیت منطقه درگذشته، تغییرات حاصله و دلایل آن مورد بررسی و واکاوی قرار گیرد.  براساس ستاده‌‌های بدست‌آمده، مشاهده می‌شود که 7/76 درصد از سطح استان در حال حاضر (1387) تحت­تأثیر فرایند‌های مختلف بیابان‌زایی با شدت‌های متفاوت قرار دارد. تخریب پوشش گیاهی توأم با فرسایش آبی و بادی (فرایند نوع اول) با 7/44 درصد از وسعت منطقه پدیده غالب است. فرسایش آبی توأم با فرسایش بادی و تخریب پوشش گیاهی در وسعتی بالغ بر 3/24 درصد (فرایند نوع دوم) و نهایتا"و شوری ثانوی در وسعتی معادل 7/11 درصد در مرتبه سوم قرار دارد. از نظر طبقات بیابان‌زایی، طبقه بیابان‌زایی شدید با 6/36 درصد در ردیف اول و طبقات خیلی شدید، متوسط و جزئی به­ترتیب با 4/14، 1/13، و 6/12 درصد در ردیف‌های بعدی قرار دارد.
 

کلیدواژه‌ها

• شاخص‌های بیابان‌زایی
• فرایندهای بیابان‌زایی
• جنبه‌های بیابان‌زایی
• طبقات بیابان‌زایی
• خطر بیابانی شدن
• میزان بیابانی شدن

عنوان مقاله [English]

An investigation on desertification of north Khorasan

نویسنده [English]

• Golmohammad Garivani

چکیده [English]

30% of lands earth are considered as arid ecosystems with around 44.7 mil km2. About 39% of the latter with an area of 17.4 mil km2 are considered as semi-arid regions. Around 90% of semi-arid area are located in 27 countries which has a 20% population of the world. About 86% of Iran area is considered as dry areas which greatly affect the various functions of human population. Delicate conditions of ecosystems and human invasion to natural resources in these areas has provided a national warning. Analysis of historical situation would provide a good stance to monitor the desertification condition in these areas. In this study we have tried to compare the historical situation with present condition and analyze the desertification trend. Our results showed that 76.7% of Khorasan province area are impacted by various desertification mechanisms. Our analysis revealed that desertification of vegetation cover together with water and wind erosion (first order process) with 44.7 percent of the area are the dominant factor. Water and wind erosion together with vegetation cover destruction in 24.3 percent of the area is the second order process and finally salinization is the third order process.. In terms of desertification order, 36.6% are under extreme desertification impact, very hard, medium, and delicate are with 14.4, 13.1 and 12.6% accoridingly.
 

کلیدواژه‌ها [English]

• indices of desertification
• desertification processes
• aspects of desertification
• desertification Classes
• desertification hazard
• desertification rate