نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• حسین ارزانی ¹
• سمیه عالی خانی ²
• سید اکبر جوادی ³
• بردیا نوریان ³

¹ استاد دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران

² کارشناس ارشد مرتع‌داری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران

³ استادیار گروه مرتع‌داری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران

چکیده

اولین گام در یک مدیریت اصولی مرتع آگاهی از نیازهای غذایی دام، مقدار علوفه در دسترس و کیفیت علوفه مراتع می­باشد. با توجه به اینکه در ایران دام غالب استفاده­کننده از مراتع گوسفند است و بیش از 27 نژاد مختلف گوسفندی در کشور وجود دارد و هر نژاد دارای وزن زنده و شرایط فیزیولوژیکی خاص که در شرایط آب و هوایی و توپوگرافی متفاوت چرا می­­کند و در نتیجه دارای نیازهای غذایی متفاوت می­باشند؛ باید برای نژاد غالب هر منطقه به طور جداگانه کیفیت علوفه را تعیین کرد تا بتوان براساس آن نیاز روزانه دام را تعیین نمود. این تحقیق بر مبنای مقایسه کیفیت علوفه 11 گونه از مراتع کلیبر در استان آذربایجان­شرقی برای تعیین کیفیت علوفه و نیاز روزانه دام برای گوسفند نژاد مغانی در دو منطقه ییلاق و قشلاق انجام شد. نمونه­گیری گیاهی برای بار اول در زمان گلدهی و برای بار دوم در زمان رشد کامل انجام شد. تعیین کیفیت علوفه بر مبنای ترکیبات شیمیایی ( پروتئین خام(CP) ، دیواره سلولزی منهای همی سلولز(ADF)، قابلیت هضم ماده خشک (DMD)و انرژی متابولیسمی(ME)) انجام شد. به منظور مقایسه از تجزیه واریانس یک طرفهANOVA   استفاده گردید و به منظور مشاهده منابع تغییرات درون گروهی و مقایسه گونه­ها و نیز مراحل فنولوژی و نوع منطقه با یکدیگر از آزمون دانکن با سطح احتمال 1% استفاده شد. در این تحقیق اختلاف معنی­داری بین محتویDMD ،CP و ME در بین گونه‌های مختلف و مراحل فنولوژی متفاوت و مناطق مختلف وجود دارد. بالاترین کیفیت علوفه به گونه Festuca ovina و پایین­ترین آن به گونه Hordeum glavum اختصاص دارد. در بین دو مرحله فنولوژی رشد کامل و مرحله گلدهی بالاترین درصد CP, DMDو میزان ME گونه­ها به مرحله گلدهی و پایین­ترین درصد آنها به مرحله رشد کامل اختصاص دارد. بالاترین درصد ADF در مرحله رشد کامل و پایین­ترین درصد آن به مرحله گلدهی اختصاص دارد. بنابراین اختلاف معنی­داری در سطح 1% بین درصد CP، ADF و میزان ME گونه­ها وجود دارد و همچنین اختلاف معنی­داری بین مراحل مختلف فنولوژی و مناطق مختلف نیز یافت می­شود. نیاز روزانه واحد دامی نژاد مغانی با استفاده از معادله ماف و با در نظر گرفتن کیفیت علوفه و همچنین شرایط منطقه مورد نظر، در دو مرحله فنولوژیکی برای شرایط نگهداری دام با اعمال ضریب 40% نیاز اضافی 39/1 کیلوگرم در مرحله گلدهی و 14/2 کیلوگرم علوفه در مرحله رشد کامل تعیین شد. به طور کلی با در نظر گرفتن متوسط انرژی متابولیسمی گونه­ها، مقدار علوفه مورد نیاز دام در ییلاق 53/1 کیلوگرم و در قشلاق 95/1 کیلوگرم در روز خواهد بود.

کلیدواژه‌ها

• نژاد مغانی
• نیاز روزانه دام
• کیفیت علوفه
• ترکیبات شیمیایی
• مرحله فنولوژی

عنوان مقاله [English]

Determination daily requirement of Moghani Sheep based on quality of available forage (case study: Kalibar, Eastern Azerbaijan)

نویسندگان [English]

• Hosein Arzani ¹
• Somayeh Alikhani ²
• Akbar Javadi ³
• Bardia Nourian ³

چکیده [English]

Information about animal requirement, available forage and its quality is fundamental for successful range forage and livestock management. Since sheep is dominant grazing animal on rangelands in Iran and there are about 27 sheep breeds and each breed has special body size and physiological condition, different daily nutrition requirements need to be considered. It is necessary daily requirement of each breed based on quality of available forage be determined which was the main objective of this research for Moghani sheep breed in Kalibar rangelands in eastern Azerbaijan province of Iran. Vegetation composition was formed by 11 species including Hordeum glavum, Aegilops sylindrica, Artemisia fragrans, Agropyron trichophorum, Festuca ovina, Dactylis glomerata, Stipa barbata, Sinapis arvensis, Bromus tectorum, Bromus tomentellus and Kochia prostrata. Among them Hordeum glavum, Aegilops sylindrica, Artemisia fragrans, Stipa barbata, Sinapis arvensis,  Bromus tomentellus, and Kochia prostrata were existed in lowland,  and other species were observed in highlands.  Samples were collected from an exclosure about 25-31 of May in flowering stage and 4-6 of July in maturity stage. Forage quality was evaluated based on chemical combination including crude protein (CP), acid detergent fiber (ADF), dry matter digestibility (DMD) and metabolizable energy (ME). For comparison of results One-Way Analysis of Variance (ANOVA) was used. Duncan test was used to determine inside changing sources and comparing species and location with pFestuca ovina and lowest forage quality was obtained in Hordeum glavum. Among two Phenological stages of (flowering & maturity) the higher percent of CP, DMD and rate of ME were obtained in flowering stage and the lowest percent were belonged to maturity stage. The higher percent of ADF was measured for maturity stage and the lowest Percent of ADF was obtained in flowering stage. Thus there were significant differences (p<0.01) between ADF, CP & ME of species. There were also significant differences between chemical components of species in different phenological stages and areas. Moghani sheep daily requirement based on MAFF equation considering forage quality and physical condition of the areas in two phonological stages and maintenance condition with 40% additional requirement were 1.39 kg DM and 2.14 kg DM in flowering and maturity plant growth stages respectively. Generally considering average metabolizable energy of species daily animal requirement in highland and lowland were 1.53 and 1.95 kg DM respectively.
 

کلیدواژه‌ها [English]

• moghani breed
• daily requirement
• forage quality
• chemical component
• phenological stage