نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• رضا تمرتاش ¹
• محمدرضا طاطیان ²
• بهجت ریحانی ³
• فاطمه شکریان ⁴

¹ استادیار، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی مازندران

² دانشجوی دکترای علوم مرتع، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی تهران

³ کارشناسی ارشد مرتع‌داری، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی مازندران

⁴ دانشجوی کارشناسی ارشد مرتع‌داری، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی مازندران

چکیده

آگاهی در زمینه روابط پوشش گیاهی و خصوصیات خاکی در اراضی مارنی به­عنوان ابزاری مهم در شناخت اجزای اکوسیستم مرتعی جهت مدیریت صحیح این مناطق حساس ضروری می­باشد. در این راستا پوشش گیاهی و خاک­های مارنی دشت بیرجند مورد مطالعه قرار گرفت. ابتدا با استفاده از نقشه­های توپوگرافی، قابلیت اراضی، زمین­شناسی و عکس‌های هوایی منطقه، واحدهای ژئومورفولوژی شناسایی گردیده و پس از بازدیدهای میدانی، نمونه­برداری از پوشش گیاهی و خاک در واحدهای همسان انجام شد. روش نمونه­برداری سیستماتیک- تصادفی و اندازه و تعداد نمونه با استفاده از روش سطح حداقل و روش آماری تعیین گردید. سپس نمونه­برداری از پوشش گیاهی و لایه سطحی خاک در هر یک از قطعات نمونه صورت پذیرفت. خصوصیات خاک شامل بافت، هدایت­الکتریکی، آهک، گچ، کربن آلی، واکنش خاک و نسبت جذب سدیم در آزمایشگاه اندازه‌گیری شد. به منظور بررسی وجود اختلاف بین اجتماعات گیاهی و همچنین تعیین چگونگی واکنش آنها به تغییرات خاک، عمل تجزیه واریانس با استفاده از نرم­افزار  SPSSو رسته­بندی گیاهی با آنالیز CCA توسط نرم­افزاز Canoco 4.0 انجام شد. نتایج حکایت از آن داشت که اجتماعات گیاهی مختلف واکنش­های متفاوتی نسبت به خصوصیات خاکی داشته­اند، به طوری که گونه‌های Chenopodium albumوSuaeda fruticosaبیشترین همبستگی را با نسبت جذب سدیم داشته و گونه­های Salsola rigidaوAellenia glaucaعلاوه بر آن، با هدایت­الکتریکی و سپس میزان سیلت و گچ نیز همبستگی بالایی برقرار نموده­اند. همچنین ورود گونه مهاجمCousinia eryngium در اجتماعات گیاهی موجب تأثیرپذیری کمتر آنها نسبت به عوامل خاکی گردیده است. از این رو سایر گونه­های گیاهی نسبت به شوری واکنش منفی داشته و هیچ یک از گونه­ها نیز نسبت به pH خاک واکنش محسوسی نداشته­اند.
 

کلیدواژه‌ها

• خاک‌های مارنی
• پوشش گیاهی
• خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک
• دشت بیرجند

عنوان مقاله [English]

Investigation on relation between physicochemical characteristics of marl soils and plant communities (Case study: Birjand plain)

نویسندگان [English]

• Reza Tamartash ¹
• Gholamreza Tatian ²
• Bahjat Reihani ³
• Fatemeh Shokrian ⁴

چکیده [English]

Investigation on vegetation and soil charactristics of marl lands is important in management programs.The study area was Birjand plain. First, geomorphplogical units were identified using topographic, land usability, lithology maps and aerial photoes. After field controlling, sampling was done on homogenic units by systematic-randomized method. Size and number of plots were determined by minimal area and statistical methods respectively. Vegetation and soil samples were taken in each plot. Soil parameters such as texture, pH, EC, SAR, lime and gypsum were measuered in the laboratory. Differences between plant communities and reaction to soil variations were determined by analysis of variance and CCA using SPSS and Canoco 4.0 softwares. Results showed that the different plant communities had different reactions to soil charactristics. Suaeda fruticosa, Chenopodium album, Salsola rigida and Aellenia glauca had the highest correlation with SAR but Salsola rigida and Aellenia glauca shown high correlation with EC, silt and gypsum amount. Also, entrance of invador species (Cousinia eryngium) caused to low reaction of plant communities to edaphic factors. Other species had negative reaction to soil salinity and none of them responsed to pH.
 

کلیدواژه‌ها [English]

• marl soils
• vegetation
• Soil physico-chemical properties
• Birjand plain