نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• فرهاد آقاجانلو ¹
• مرتضی اکبرزاده ²
• احمد موسوی ³

¹ مربی پژوهشی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی زنجان

² استادیار، بخش تحقیقات مرتع، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور

³ مربی پژوهشی، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی زنجان

چکیده

    براساس مدارک و گزارشهای موجود، وضعیت مراتع کشور در بیشتر نقاط ضعیف یا خیلی ضعیف بوده و درصد گونه‌های نامطلوب در مقایسه با گونه‌های مرغوب مرتعی بسیار زیاد می‌باشد. مطالعه تغییرات پوشش گیاهی تحت شرایط قرق و چرای دام در شناخت پاره­ای از مشکلات حاد موجود در مراتع کشور اهمیت بسزایی دارد. تأثیر قرق در روند تغییرات پوشش گیاهی مراتع طبیعی در منطقه ارکوئین استان زنجان با ارتفاع 1450 متر از سطح دریا، از سال 1380 تا 1385 مورد مطالعه قرار گرفت. بنابراین تغییرات پوشش گیاهی در داخل و بیرون قرق داخل پلاتهای ثابت بررسی شد و جهت اندازه­گیری میزان تولید سالانه از پلاتهای تصادفی استفاده شد. مقایسه تغییرات عاملهای مورد بررسی و عناصر مربوط به خاک با استفاده از آزمون  Tانجام شد. به طوری­که نتایج نشان داد که پوشش تاجی کل در قرق افزایش یافته و تفاوت میانگین‌ها از نظر آماری معنی‌دار است (01/0 P<). واکنش فرمهای رویشی نسبت به عامل قرق و چرا یکسان نبوده و در سال 1385 گونه‌های Astragalus achtalensis  (05/0 P<) وStipa barbata  (01/0 P<) از افزایش پوشش تاجی معنی‌داری نسبت به سال 1381 برخوردار بودند. از این رو در داخل قرق، سهم گونه‌های مرغوب در ترکیب حدود 7 درصد افزایش یافته و از سهم بقیه گونه‌ها کاسته شد. به طوری­که در بیرون قرق نیز سهم این گونه‌ها یک درصد زیاد شد. در حالی­که تولید علوفه نسبت به پوشش تاجی، بیشتر تابع نوسانهای بارندگی بود. در طول دوره بررسی میزان ماده آلی و ازت در عمق 0-15 سانتی­متری خاک داخل و بیرون قرق و در عمق 15-30 سانتی­متری خاک بیرون قرق، افزایش معنی‌دار داشت.
 

کلیدواژه‌ها

• مرتع
• قرق
• پوشش تاجی
• ترکیب گیاهی
• تولید علوفه

عنوان مقاله [English]

Effects of exclosure and grazing on vegetation changes in Arquin site of Zanjan

نویسندگان [English]

• Farhad Aghajanloo ¹
• Mortezah Akbarzadeh ²
• Ahmad Musavi ³

چکیده [English]

As the documents and reports reveal, the condition of rangelands of Iran is poor or very poor in most areas; therefore, the percentage of invader species is dominant. The study of vegetation changes under strict exclosure and grazing is critical to understand the extreme problems of rangelands of Iran. The effect of exclosure and grazing was studied on the direction of vegetation changes of rangelands at Arquin site of Zanjan province at 1450 meter above sea level from 2001 to 2006. Three fixed pairs of transects with a total number of 60 plots were established inside of exclosure area and outside too. The annual forage production was measured by randomized plots. Comparison of  the data in first and last years of the study were done by T student sample test. The results showed that the total canopy cover of Arquin exclosure is increased inside in comparison with outside, and it is statistically significant (P<0.01). The response of growing forms to exclosure and grazing was different, and the canopy cover of Astragalus achtalensis (P<0.05) and Stipa barbata (P<0.01) increased significantly in 2006 in comparison with 2002. The vegetation composition changed also in the study area. The relative increase of  increasers in last year, was by 160 percent  to that of the first year inside the exclosure; whereas the changes were not apparent. The rate of plant production was specially depended on precipitation fluctuation and the amount of organic mater and nitrogen content at 0 to 15 cm of soil depth inside and outside of the exclosure and that of 15-30 cm outsid has been increased significantly.
 

کلیدواژه‌ها [English]

• rangeland
• Exclosure
• Canopy Cover
• vegetation composition
• forage production