نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• محمد حسنوند ¹
• علی اشرف جعفری ²
• علی سپهوند ³
• شهرام نخجوان ⁴

¹ کارشناسی ارشد اصلاح نباتات، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد بروجرد

² دانشیار، بانک ژن، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور

³ کارشناس ارشد، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان لرستان

⁴ استادیار، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد بروجرد

چکیده

به منظور بررسی عملکرد و کیفیت علوفه در 6 توده محلی ماشک، دو آزمایش آبی و دیم در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی در سه تکرار در ایستگاه تحقیقات کشاورزی خرم­‌آباد به اجرا درآمد. عملکرد علوفه تر و خشک، ارتفاع بوته و صفات کیفی (درصد قابلیت هضم، درصد پروتئین خام، کربوهیدرات‌های محلول در آب، فیبر خام، دیواره سلولی بدون همی‌سلولز ADF، دیواره سلولیNDF و خاکستر کل) در سال­های 1385 و 1386 اندازه‌گیری شد. در تجزیه واریانس مرکب دو آزمایش، اثر محیط برای کلیه صفات بجز درصد قابلیت هضم معنی‌دار بود و متوسط میانگین ژنوتیپ­ها در محیط آبی و دیم به­ترتیب برای عملکرد علوفه خشک (76/2 و 35/2 تن)، پروتئین خام (8/24 و 6/21 درصد) و کربوهیدرت­های محلول (9/10 و 9/12 درصد) بود که نشان­دهنده افزایش عملکرد علوفه و درصد پروتئین خام و کاهش کربوهیدرات‌های محلول در شرایط آبی بود. اثر ژنوتیپ برای عملکرد علوفه، ارتفاع بوته، کربوهیدرات‌های محلول و درصد NDF معنی­دار بود. ضریب همبستگی بین عملکرد علوفه با صفات ارتفاع بوته، درصد کربوهیدرات‌های محلول و فیبرخام مثبت و با درصد پروتئین خام منفی و معنی‌دار بود. از طرف دیگر کربوهیدرات‌های محلول با عملکرد علوفه، ارتفاع بوته، درصد قابلیت هضم همبستگی مثبت و با صفات پروتئین خام، درصد خاکستر و درصد ADF و NDF همبستگی منفی و معنی­دار داشتند. در تجزیه کلاستر، 6 ژنوتیپ در دو گروه قرار گرفتند. در نمودار بای پلات براساس شاخصهای پنج­گانه مقاومت به خشکی توده‌های حساس و مقاوم به خشکی از هم متمایز شدند. طلارزان (ازنا) با عملکرد 1/3 و 7/2 تن در هکتار علوفه خشک به­ترتیب در محیط آبی و دیم برای کشت در دیمزارهای پرباران استان توصیه شد. توده­های ترش آباد دورود و فهره الیگودرز به­ترتیب با عملکرد 55/2 و 72/2 تن در هکتار علوفه خشک در شرایط دیم به­عنوان توده­های متحمل به خشکی شناخته شدند و برای کشت در دیمزارهای کم بازده استان معرفی شدند. توده‌های دورود و باوکی (ازنا) به‌ترتیب با تولید 39/2 و 02/3 تن در هکتار علوفه در شرایط آبی به­عنوان حساس به خشکی و مناسب برای کشت آبی شناخته شدند. در بین توده­های یادشده فهره الیگودرز با دارا بودن 74/12 درصد کربوهیدارت­های محلول کیفیت علوفه بهتری داشت.
 

کلیدواژه‌ها

• ماشک
• عملکرد علوفه
• کیفیت
• تجزیه کلاستر
• تنش خشکی

عنوان مقاله [English]

Study for yield and quality traits in 6 domestic populations of common vetch (Vicia sativa) grown under optimum and dry land farming system in Lorestan, Iran

نویسندگان [English]

• Mohammad Hasan vand ¹
• Ali ashraf Jafari ²
• Ali Sepahvand ³
• Shahram Nakhjavan ⁴

چکیده [English]

In order to compare yield and forage quality, six local genotypes of common vetch (Vicia sativa) were sown in two separate experiments under irrigated and dry land farming system using randomize complete block design with three replications in khorramabad agricultural research station during 2005 and 2006. Data were collected for Forage fresh and dry matter (DM) yield, plant height and quality traits as: dry matter digestibility, (DMD), crude protein (CP), water soluble carbohydrates (WSC), crude fiber (CF), acid detergent fiber (ADF), neutral detergent fiber (NDF) and total ash. Results of combined analysis showed significant differences between two conditions for all of traits except DMD. The average values of DM (2.76 and 2.35 ton/ha), CP (24.8 and 21.6%), and WSC (10.9 and 12.9%) were obtained for Irrigated and drought condition respectively, indicated higher values of both DM yield and CP and lower values of WSC in Irrigated conditions. Genotype effect was significant for forage yield, plant height, WSC and NDF. Results of correlation coefficients showed that forage yield had positively correlated with plant height, WSC and CF and negatively correlated with CP. Whereas, WSC had positively correlated with DM yield, plant height and DMD and negatively correlated with CP, ADF, NDF and total ash. Using cluster analysis, 6 genotypes were classified into two groups. Using biplot diagram based on 5 droughtresistance indices, six genotypes were scattered. Talarizan (Azna) with average values of 3.1 and 2.7 ton/ha DM yield for optimum and dry condition, respectively had higher values in both conditions and recommended for cultivation in more rainy regions of Lorestan province. Genotypes of Torshabad (Doruod) and Fahre (Aligudarz) with average values 2.55 and 2.72 ton/ha DM yield, respectively for drought condition, were identified as tolerant to dryness and identified for cultivation in dry land farming system. Genotypes of Doruod and Bawki (Azna) with average values of 2.39 and 3.01 ton/ha forage production in irrigated condition recognized as sensitive to dryness and recommended for cultivation in irrigated conditions. Among the productive genotypes, Fahre with average values of 12.74% WSC had good forage quality.
 

کلیدواژه‌ها [English]

• common vetch (Vicia sativa)
• forage yield
• quality
• cluster analysis
• Drought Stress