نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• حسن قلیچ نیا ¹
• امرعلی شاهمرادی ²
• صدیقه زارع کیا ³

¹ استادیار پژوهشی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان مازندران.

² استادیار پژوهشی، بخش تحقیقات مرتع، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور

³ کارشناس ارشد پژوهشی، بخش تحقیقات مرتع، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور

چکیده

مطالعه عمل و رفتار فردی گونه‌های مرتعی و رابطه هر یک از آنها با اجزاء زنده و غیرزنده اکوسیستم‌های مرتعی، به منظور بدست آوردن اطلاعات لازم در مورد گونه‌ها که اساس و پایه مدیریت مراتع قرار گیرد، ضروری و مهم است. در اکولوژی مرتع، این قبیل مطالعات به عنوان آت اکولوژی گونه‌های مرتعی مد نظر قرار می‌گیرد. در این تحقیق آت اکولوژی دوگونه مرتعی Agropyron pectiniforme و  Bromus tomentosus در استان مازندران مورد مطالعه قرار گرفت. خصوصیات رویشگاهی شامل توپوگرافی، اقلیم، خاک، گونه‌های همراه و چگونگی حضور این گونه در پوشش گیاهی تعیین گشت. همچنین فنولوژی و سیستم ریشه هر یک از دو گونه یاد شده بررسی شد. نتایج نشان داد که رویشگاه‌های گونه Agropyron pectiniforme در دامنه ارتفاعی 1200 تا3000 متر از سطح دریا درخاکهای با بافت لومی و سیلتی لومی با هدایت الکتریکی 94/0-45/0 دسی زیمنس بر متر و اسیدیته 86/7-7 رویش دارد. بارندگی در رویشگاههای این گونه 653-320 میلیمتر و میانگین دمای سالانه 2/16-2/7 درجه سانتیگراد می‌باشد. بطور متوسط، پوشش تاجی این گونه 22/7 درصد و فراوانی آن 6/36 درصد تعیین گردید. ریشه این گیاه از نوع افشان بوده و عمق ریشه به طور متوسط 21 سانتیمتر می‌باشد. مرحله رشد رویشی این گونه از اوایل فروردین تا اوایل اردیبهشت ماه، مرحله گلدهی از اواسط اردیبهشت تا اواسط خرداد و مرحله رسیدن بذر در اوایل تیر ماه می‌باشد. گونه Bromus tomentosus در دامنه ارتفاعی 3300-2300 متر از سطح دریا در خاک‌هایی با بافت لومی و سیلتی لوم با هدایت الکتریکی 72/0-40/0 دسی زیمنس بر متر و اسیدیته   47/7-21/7 رویش دارد. متوسط بارندگی در رویشگاههای این گونه 653 – 510 میلیمتر و میانگین دمای سالانه 2/7 درجه سانتیگراد می‌باشد. بررسی نحوه حضور این گونه در پوشش گیاهی رویشگاه‌های مختلف آن نشان داد که متوسط پوشش تاجی 75/16درصد و فراوانی آن 3/58 درصد می‌باشد. ریشه این گیاه از نوع افشان بوده و عمق ریشه به طور متوسط 27 سانتیمتر است. مرحله رشد رویشی این گونه مرتعی از اواسط فروردین تا اواسط اردیبهشت، مرحله گلدهی آن از اواخر اردیبهشت تا اواخر خرداد و مرحله رسیدن بذر اواخر تیر می‌باشد. در برنامه های مدیریت رویشگاه‌های مرتعی دو گونه یاد شده لازم است که ویژگی‌های اکولوژیک آنها مد نظر مدیران منابع طبیعی و مرتعداران قرار گیرد

کلیدواژه‌ها

• Agropyron pectiniforme
• Bromus tomentosus
• آت اکولوژی
• استان مازندران

عنوان مقاله [English]

Autecology of two range plants species of Bromus tomentosus and Agropyron pectiniforme in Mazandaran Province

نویسندگان [English]

• Hasan Ghelichhnia ¹
• Amr ali Shah moradi ²
• Sadegheh Zare kia ³

چکیده [English]

Providing information about range plant species, to be used as the main basis for managing rangelands, necessitates studying their ecological behavior and relationship with biotic and abiotic components of rangeland ecosystems. In rangeland ecology, this type of studies is considered as autecology of  range plant species. This research was conducted to study autecology of two range plant species of Bromus tomentosus and Agropyron pectiniforme in Mazandaran Province. Site characteristics, including topography, climate, soil, and accompanied plant species were determined. For each of the two species, phenology, root system, and their way of presence in the vegetation cover of rangeland ecosystem were examined. The results showed that Agropyron pectiniforme grows in locations with an elevation range of 1200-3000 m above sea level. Soil texture of growing areas is loamy or silty-loam. Soil electrical conductivity (EC) is 0.45-0.94 ds/m, while soil pH is 7 to 7.86. Annual precipitation at its ecological habitats is 320-653 mm; and average annual temperature is 7.2-16.2 degree of centigrade. Canopy cover and frequency for this species were 7.22% and 36.6%, respectively. The root system of this range plant species is fibrous and distributes among soil particles down to the depth of 21 centimeter. Vegetative growth stage of this species starts in late March and ends in late April. Its flowering stage is from early May until early June, and seed ripening is in late June. The results of study on Bromus tomentosus showed that this plant grows in locations with an elevation range of 2300-3300 m above sea level. Soil texture of growing areas is loamy or silty-loam. Soil electrical conductivity (EC) is 0.40-0.72 ds/m while soil pH is 7.21 to 7.47. Annual precipitation at its ecological habitats is 510-653 mm; and average annual temperature is 7.2 degree of centigrade. Canopy cover and frequency for this species were 16.75% and 5.73%, respectively. The root system of this species is fibrous and distributes among soil particles down to the depth of 27 centimeter. Its vegetative growth stage starts in early April and ends in early May. Flowering stage of this range plant is from mid May until mid June, and seed ripening occurs in mid July. Ecological characteristics of these two range plant species need to be considered in management programs of related rangeland ecosystems.

کلیدواژه‌ها [English]

• Autecology
• Agropyron pectiniforme
• Bromus tomentosus
• Mazandaran province