نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• علی‌اکبر جمالی ¹
• جمال قدوسی ²
• صدیقه زارع‌کیا ³

¹ استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد میبدj

² استادیار بازنشسته، پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری تهران

³ کارشناس ارشد پژوهشی بخش مرتع، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور

چکیده

یکی از گزینه‌‌های مهم در برنامه‌ریزی مرتع یافتن بحرانی‌ترین چراگاههای حوزه‌آبخیز و در اولویت قرار دادن آنهاست. بر این اساس برای حوزه‌آبخیز حبله‌رود در شرق دماوند الگوی ترکیب عوامل مکانی مرتع (شیب، بارش، تولید مرتع یا واحد دامی در ماه، گرایش مرتع، وضعیت مرتع)، عوامل مکانی بحران که تردد دام در نزدیکی آنها بیشتر و فشار بر چراگاه زیادتر است (نزدیکی به جاده، به روستا، به رودخانه، به چاه و به چشمه) و محدودیتهای مکانی (شیب، رخساره ژئومرفولوژی توده یا برونزدسنگی، کاربری زمین، محل جاده، محل رودخانه، محل روستا) در محیط ارزیابی چندمعیاره مکانی نرم‌افزار سامانه اطلاعات جغرافیایی ILWIS طراحی شد. استانداردسازی فازی عوامل و محدودیت‌ها با توابع هدفی یا بیشینه خطی مستقیم (سود) یا غیرمستقیم (هزینه) در محدوده ارزشی صفر تا یک انجام شد. وزن نرمال عوامل (دامنه اعداد صفر تا یک) با مقایسه زوجی عوامل با ارزشهای ارجحیتی 1 تا 9 و ناسازگاری کمتر از 1/0 از روش تحلیل سلسله مراتبی مشخص شد. تلفیق این لایه‌‌ها به صورت تحلیل چندمعیاره انجام شد. نقشه شاخص مرکب در محدوده ارزشی صفر تا یک ساخته شد. طبق این نقشه و نمودار ستونی ارزش پیکسل‌های آن، محل بحرانی‌ترین چراگاههای حوزه‌آبخیز با مساحت 150 هکتار در نقشه نهایی برای اولویت‌بندی برنامه‌ها به دقت تعیین شد. استفاده از این الگوی در مناطق دیگر باعث استفاده بهینه از داده‌ها و صرفه‌جویی در زمان و هزینه است.
 

کلیدواژه‌ها

• تحلیل چندمعیاره مکانی
• تصمیم
• تحلیل سلسله مراتبی
• استانداردسازی فازی
• بحرانی‌ترین چراگاهها

عنوان مقاله [English]

Multicriteria, decision, analytic hierarchy process and fuzzy standardization techniques to determine the most critical rangelands in watershed

نویسندگان [English]

• Aliakbar Jamali ¹
• Jammal Ghodusi ²
• Sedegheh Zare kia ³

چکیده [English]

One of vital choices in rangeland planning is finding the most critical pastures set those places in priority. Thus for Hable Roud watershed was located east of Damavand (Iran), model of range spatial factors composition (slope, rainfall, AUM, range trend, range condition), spatial critical factors which domestic traffic is high near them and subsequently grazing pressure is high around those places (proximity to road, to village, to river, to well and to spring) and spatial constraints (slope, geomorphology, land use, road, river, village) was designed. Fuzzy standardization for factors and constraints in value range 0 to 1 by goal or maximum and linear benefit or cost functions was done. Normal weights of factors with pairwise with prefer values in 1 to 9 and inconsistency ratio less than 0.1 from analytic hierarchy process (AHP) method was determined. Compositing of these layers was done by multi criteria analysis (MCA). Composite index map (CIM) in value range 0 to 1 was made. Considering this CIM and its pixel value histogram is determining the most critical rangelands in watershed with 150 ha area for priority plans accuracy. Using this model in other districts cause to optimum data exploitation and can saving time and money.
 

کلیدواژه‌ها [English]

• Multicriteria
• decision
• analytic hierarchy process
• fuzzy standardization
• critical rangeland