نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• علی اکبر ایمانی ¹
• علی اشرف جعفری ²
• رجب چوکان ³
• علی اصغری ⁴
• فرخ درویش ⁵

¹ دانش‌آموخته دکتری تخصصی اصلاح نباتات، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران

² دانشیار پژوهشی گروه زیست فناوری منایع طبیعی، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور

³ استادیار پژوهشی مؤسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر کشور

⁴ استادیار دانشگاه محقق اردبیلی

⁵ استاد دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران

چکیده

 به منظور دستیابی به جمعیت‌های پرمحصول با کیفیت بالای علوفه در فستوکای بلند، تعداد 36 جمعیت در قالب طرح لاتیس سه‌گانه در سالهای 1384 و 1385 در شرایط آبی در ایستگاه تحقیقات اردبیل مورد ارزیابی قرار گرفتند. صفات مورد بررسی،  شامل عملکرد علوفه، ارتفاع بوته، تاریخ ظهور‌خوشه و نیز صفات کیفی ارزیابی شده با استفاده از دستگاه طیف سنج مادون قرمز نزدیک (NIR)، قابلیت هضم، قندهای محلول در آب، پروتئین خام، خاکستر کل، درصد دیواره سلولی بودند. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که غیر از درصد خاکستر در سال اول، بین جمعیتهای مورد مطالعه از نظر سایر خصوصیات بررسی شده اختلاف در سطوح احتمال 1 و 5 درصد معنی‌دار بود. نتایج تجزیه واریانس مرکب نشان داد، که اثر ژنوتیپ برای کلیه صفات به‌استثناء درصد خاکستر و اثر متقابل ژنوتیپ در سال برای عملکرد علوفه، تاریخ خوشه‌دهی و درصد خاکستر معنی‌دار بود. مقایسه میانگین داده‌های دو سال نشان داد که جمعیت‌های VIII‌ (روسیه)، 782026‌ (شهرکرد) و 60075‌ (توانکش) به‌ترتیب با 76/5‌، 32/5 و 5/5 تن علوفه خشک در هکتار بالاترین عملکرد علوفه را به خود اختصاص دادند، بنابراین درصورت یکنواختی در زمان ظهور‌خوشه می‌توان از جمعیت‌های فوق بعنوان والدین ارقام ترکیبی استفاده نمود. از نظر ارتفاع بوته ژنوتیپ‌های 60075 (توانکش) و 60066 (بروجن) به‌ترتیب بیشترین و کمترین ارتفاع بوته را داشتند. از نظر تاریخ ظهور‌خوشه ژنوتیپ‌های 418 (استرالیا) دیررس و 1317‌(بانک‌ژن ایران) زود‌رس‌ترین بودند. ژنوتیپ‌های 60071‌(بروجن) و 078‌(آمریکا) از بالاترین درصد قابلیت هضم برخوردار بودند. ضریب همبستگی بین قابلیت هضم و درصد قندهای محلول در آب مثبت و معنی‌دار بود. این دو صفت با درصد ADF همبستگی منفی و معنی‌دار داشتند. تاریخ ظهورخوشه با صفات عملکرد علوفه و ارتفاع بوته رابطه منفی و معنی‌دار داشت. در حالی که، همبستگی بین عملکرد علوفه و صفات قابلیت هضم و قندهای محلول در آب، کم و ناپایدار بود. با توجه به نتایج بدست آمده جمعیت‌های VIII‌‌(روسیه)، 782026‌ (شهر‌کرد) و 60075‌(توانکش) از لحاظ تولید علوفه و 60071‌ (بروجن) و 078‌ (آمریکا) از نظر کیفیت علوفه، جمعیتهای برتر برای اصلاح مراتع و تولید چراگاه در مناطق استپی شمال غرب کشور معرفی شدند.
 

کلیدواژه‌ها

• فستوکای بلند
• عملکرد علوفه
• فاکتورهای کیفیت
• همبستگی

عنوان مقاله [English]

Study of quantities and quality forage yield on 36 population of tall fescue (Festuca arundinacea scherb. ) order to introduce for pasture and rangelands improvement in Ardabil province.

نویسندگان [English]

• Aliakbar Emani ¹
• Aliashraf Jafari ²
• Rajab Chokan ³
• Ali Asgari ⁴
• Farokh Darvish ⁵

چکیده [English]

In order to determine the best populations for both yield and quality traits, 36 populations of tall fescue (Festuca arundinacea) were evaluated using a triple lattice design in Ardabil, Iran  during 2005-2006. The data were collected for heading date, plant height, dry matter yield and five quality traits dry Matter digestibility (DMD), water soluble carbohydrates (WSC), crude protein (CP), acid detergent fiber (ADF) and total ash over two years. Near infrared spectroscopy was used for estimation of the quality traits. Result showed significant difference among populations for all of traits except the ash, in the first year. The populations VIII (Russia), 782026 (Shahrekord) and 60075 (Tavankesh) with average values 5.76, 5.32 and 5.5 ton/ha had the highest total dry matter production, respectively. They were suggested as the promising populations for produce synthetic varieties. The populations of  60075 (Tavankesh), 60066 (Borojen), had higher and lower values for plant heights, respectively. For heading date, 418 (Australia) and 1317 (Iranian Gene bank), were recognized as latest and earliest populstions, respectively. The populations of 60071 (Borojen) and 078 (USA) had the higher values for DMD. Results of correlation analysis showed that DMD was positively correlated with WSC, while the correlation among ADF with both DMD and WSC was negative. Heading date was negatively correlated with both DM yield and plant height. The relationships among DM yield with both DMD and WSC were weak and non significant. It was concluded that the population VIII (Russia), 782026 ( Shahre kord) and 60075 (Tavankesh) with higher forage production and 60071 (Borojen) and 078 (USA) with higher quality were suggested as the best populations for cultivation  in semi steppe area of northwest of Iran.
 

کلیدواژه‌ها [English]

• Tall fescue (Festuca arundinacea)
• yield
• quality traits
• Correlation