نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

• جمشید خطیرنامنی

عضو هیات علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان گلستان

چکیده

 منطقه مورد مطالعه در کیلومتر 50 جاده مرزی داشلی برون به مراوه تپه استان گلستان در فاصله 2 کیلومتری شمال رودخانه اترک و مرز ایران و ترکمنستان واقع شده است. اراضی منطقه شور با زهکش‌های داخلی و خارجی ضعیف و خاک عمیق که ارتفاع آن ازسطح دریا 70 متر، بارندگی سالیانه180 میلیمترومتوسط تبخیر سطحی 1900 میلیمتر می‌باشد.مرتع چات از نظر اقلیمی جزو مناطق خشک بشمار می‌رود. تیپ عمده رویشی مرتع چات را گیاهان یکساله تشکیل می‌دهند که دربعضی جاها و به‌طور پراکنده با گیاهان دائمی از جنس‌های Artemesia  ، Salsola ، Aeluropus همراه می‌شوند. به طور کلی مراتع چات‌دارای یک تیپ گیاهی واحد به نام Poa bulbosa – Annual grass - Annual forbs  می‌باشد. به منظور بررسی روند اصلاح و یا سیر قهقرائی و تخریب پوشش گیاهی در طول زمان، مطالعه تغییرات پوشش گیاهی تحت شرایط چرا وعدم چرای دام در 5 سال انجام گرفت. در این بررسی تغییرات پوشش گیاهی درداخل و خارج قرق در واحدهای نمونه انجام گرفت. هر واحد نمونه شامل دو ترانسکت موازی توام با 20 کودرات می‌باشد. در داخل هرکودرات درصد پوشش تاجی هر یک از گونه‌ها برآورد و درصدهای پوشش‌های سنگ و سنگریزه، لاشبرگ و خاک لخت نیز یادداشت گردید. تولیدگیاهان نیز به روش قطع وتوزین با استفاده ازکودراتهای یک مترمربعی اندازه‌گیری شد.در مقایسه تاج پوشش گیاهی، از نظر آماری تفاوت معنی‌داری بین داخل و مجاور قرق وجود نداشت. جهت تعیین اثر سال، داده‌های سه مؤلفه تاج پوشش، ترکیب وتولید گیاهی در قالب طرح بلوک کامل تصادفی تجزیه آماری و تفاوت معنی‌داری بین برداشت‌های سالهای مختلف مشاهده نشد. باتوجه به اینکه عوامل طبیعی حاکم بر داخل و مجاور قرق یکسان بوده است از نظر میزان تولید علوفه تفاوت معنی‌داری بین داخل قرق و مجاور آن وجود داشت. بنابراین کاهش میزان تولید در مجاور قرق، رابطه مستقیمی با شدت بهره‌برداری داشته است.نتایج کلی نشان داد که هرچند قرق باعث بهبود پوشش گیاهی درمراتع چات گردیده است، ولی عموما تفاوت معنی‌داری بامجاور قرق نداشت. این بهبود در کوتاه مدت درمراتع با چرای  بی رویه قابل توجه نمی‌باشد. درصورتی که ازقرق به عنوان یک روش اصلاحی برای پوشش در منطقه استفاده شود، در کوتاه مدت کارساز نخواهد بود. برای احیای سریع این گونه مراتع که عموما درمناطق خشک قرارگرفته‌اند، دخالت مستقیم انسان لازم و ضروری است

کلیدواژه‌ها

• پوشش گیاهی
• قرق
• مراتع
• چات گنبد

عنوان مقاله [English]

The study of vegetatin changes of grazed and ungrazed in chut rangelands

نویسنده [English]

• Jamshid Khatir Namani

چکیده [English]

Study of vegetation changes of grazed and ungrazed rangelands is important in range management programs. In order to do this, Chut rangelands located between Dashly Boroon and Maravehtappeh of north Golestan province chosen as the study area. Chut rangeland is saline with slow drainage and 180 mm annual precipitation. Vegetation type of this rangeland is Poa bulbosa- annual grass and forbs. Two sites of grazed and ungrazed area were selected and factors such as soil erosion, canopy cover, plant composition and vigority of plants were measured and recorded for five years. Results showed that forage production and density of annual grasses and forbs increased inside the exclosure. There was no significant difference between vegetation cover percentage and outside the exclosure (grazed and ungrazed rangelands). Generally, the results indicated that vegetation changes in the study area are slow and gradual.
 

کلیدواژه‌ها [English]

• vegetation changes
• Exclosure
• rangelands
• Chat (Gonbad)