نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• مجید قربانی جاوید ¹
• غلامعباس اکبری ²
• فواد مرادی ³
• ایرج اله دادی ⁴

¹ فارغ التحصیل کارشناسی ارشد زراعت، پردیس ابوریحان- دانشگاه تهران.

² استادیار، پردیس ابوریحان- دانشگاه تهران.

³ استادیار پژوهش، پژوهشکده بیوتکنولوژی کشاورزی ایران- کرج

⁴ استادیار، پردیس ابوریحان- دانشگاه تهران

چکیده

بررسی میزان تولید ماده خشک و روابط آبی گیاهان مرتعی تحت تنش خشکی می­تواند به شناسایی ژنوتیپ­ها و ارقام مقاوم به خشکی منجر گردد و بررسی این صفات به شناخت مکانیزمهای موثر در مقاومت به خشکی کمک خواهد کرد. بمنظور ارزیابی میزان ماده خشک، روابط آبی و تنظیم اسمزی دو ژنوتیپ حساس و مقاوم به خشکی یونجه یک­ساله از گونه مرتعی Medicago laciniata (L.) Mill در شرایط گلخانه ای بصورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک کامل تصادفی در سه تکرار انجام گردید، دو ژنوتیپ حساس و متحمل به خشکی یونجه یک­ساله تحت چهار سطح مختلف تنش خشکی شامل 03/0- ، 1/0- ، 2/0- ، 1-  مگا پاسکال (به­ترتیب سطح شاهد، تنش خشکی کم، متوسط و شدید) قرار داده شد. بررسی صفات وزن خشک اندام هوایی و ریشه، محتوای نسبی آب (RWC)، پتانسیل کل آب (ψ_w)، پتانسیل ترگر (ψ_t)، پتانسیل اسمزی (ψ_s) و تنظیم اسمزی (OA) در یک و ده روز پس از اعمال تیمارهای خشکی انجام گردید. نتایج بدست آمده از این بررسی نشان داد که با افزایش تنش خشکی، وزن خشک اندام هوایی در ژنوتیپ متحمل تا ده روز پس از اعمال تنش شدید (1- مگاپاسکال) همچنان افزایش داشت، اما نسبت به حالت شاهد این افزایش کمتر بود؛ در حالی­که در ژنوتیپ حساس روند کاهشی بود. همچنین اختلاف معنی­داری بین دو ژنوتیپ از نظر وزن خشک ریشه وجود داشت. در این بررسی افزایش وزن خشک ریشه در ژنوتیپ متحمل می­تواند بواسطه افزایش رشد ریشه و تولید ریشه های جانبی بیشتر در شرایط خشکی باشد، که صفت مطلوبی برای تحمل به تنش خشکی به حساب می آید. تنش خشکی، RWC و  ψ_w بافتها را کاهش داد. کاهش در میزان RWC متناسب با کاهش ψ_w بود، بنحوی که کمترین میزان کاهش مربوط به ژنوتیپ متحمل به خشکی و بیشترین کاهش در ژنوتیپ حساس بود. ψ_t ژنوتیپ متحمل با افزایش شدت تنش خشکی تا سطح 2/0- مگاپاسکال همچنان بالا باقی ماند، درحالی­که در ژنوتیپ حساس از همان آغاز تنش این پتانسیل سیر نزولی داشت. با افزایش تنش خشکی، ψ_s در دو ژنوتیپ کاهش معنی­داری را نشان داد، اما در ژنوتیپ متحمل کاهش بیشتر، نشان از افزایش غلظت متابولیتها می باشد. در این تحقیق تنظیم اسمزی به عنوان مکانیزمی مؤثر در ایجاد مقاومت به خشکی در این دو ژنوتیپ نقش داشته است، به­طوری که میزان آن در ژنوتیپ متحمل در شدیدترین میزان تنش (1- مگا پاسکال)  دو برابر رقم حساس بوده است.
 

کلیدواژه‌ها

• یونجه یکساله مرتعی
• تنش خشکی
• وزن خشک گیاه
• روابط آبی
• تنظیم اسمزی

عنوان مقاله [English]

Evaluation of Dry Matter, Water Relationships and Osmotic Adjustment in Two Pasture Annual Medic Genotypes (Medicago laciniata(L.) Mill) under Drought Stress

نویسندگان [English]

• Majid Ghorbani javid ¹
• Gholamabbas Akbari ²
• Foad Moradi ³
• Eraj Allahdadi ⁴

چکیده [English]

In order to study the yield and water relations and osmotic adjustment in sensitive and tolerant genotypes of cutleaf medic (Medicago laciniata(L.) Mill) under drought stress, a greenhouse experiment was conducted in 2004, using a factorial arrangement in RCBD with three replications. Two genotypes of cutleaf medic, were treated in four levels of water stress include -0.1, -0.2, -1 MPa as low, medium and high stress levels respectively and Field Capacity  (FC = -0.03 MPa). Results indicated that tolerant genotype had a significant superiority to sensitive genotype in most studied characteristics such as yield, Shoot and Root dry matter, Relative Water Content (RWC), Water Potential (ψ_w), Osmotic Potential (ψ_s), Turgor Potential (ψ_t) and Osmotic Adjustment during medium and high water stress levels. This experiment showed that tolerant genotype had important traits; that might be possible to use these characteristics for selection of tolerant medics and recognition of mechanisms of drought resistance.
 

کلیدواژه‌ها [English]

• pasture annual Medic
• Drought Stress
• dry matter
• water relationship
• osmotic adjustment