نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• محمود گودرزی ¹
• مهدی فرح‎پور ²

¹ کارشناس پژوهشی مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور

² عضو هئیت علمی مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور

چکیده

این تحقیق به منظور استفاده از قابلیتهای داده‎های دورسنجی در جداسازی دیمزارها از مراتع و با استفاده از تقویم زراعی در مناطق نیمه استپی ایران، در منطقه‎ی تهم از استان زنجان به وسعت 5/8032 هکتار انجام شد. ابتدا تقویم زراعت دیم غلات (کاشت، داشت، برداشت) معین شده و وجوه تمایز آن با تغییرات پوشش گیاهی طبیعی منطقه در طول سال بررسی گردید. سپس تصاویر ماهواره‎ای مربوط به زمانهایی که بازتاب طیفی دو کاربری، دیم و مرتع به حداکثر رسید تهیه گردید. تصاویر تهیه شده با استفاده از نقشه توپوگرافی 1:50000، GPS  و نقاط کنترلی، زمین مرجع و شدند میزان خطای آن برابر 554/0 پیکسل تعیین گردید. برای نقشه پایه از تصاویر پانکروماتیک IRS منطقه (تاریخ 24 مهر ماه سال 1381) استفاده گردید. آشکارسازی تصاویر باندهای چند طیفی با تکنیکـهای مختلف مانند بسط تباین خطی تصاویر، ادغام تصاویر چند طیفی با پانکروماتیک، ترکیب رنگی کاذب و تحلیل مؤلفه‌های اصلی انجام شد. برای تحلیل تصاویر از شاخصهای پوشش گیاهی (48 شاخص)، طبقه‌بندی نظارت شده (الگوریتمهای بیشینه درست‌نمایی و جعبه‎ای)، طبقه‌بندی نظارت نشده و طبقه‎بندی مؤلفه‎های اصلی استفاده گردید. میزان صحت نقشه‎های تهیه شده با روشهای تحلیل تصاویر‎‎، به وسیله عملیات روی هم گذاری نقشه‎های تهیه شده با نقشه پایه (واقعیت زمینی) انجام شد. با بررسی کلی نتایج بدست آمده از روشهای مختلف تحلیل تصاویر، اراضی مرتع (در نقشه پایه) با مرتع در داده‎های رقومی دارای هم پوشانی حدود 50 درصد هستند. این هم پوشانی در اراضی دیم بسیار پایین‎تر بوده و حدود 15 درصد است. تداخل اراضی دیم و مرتع با کاربریهای دیگر نظیر اراضی کشاورزی آبی، خاک لخت (مناطق فاقد پوشش گیاهی) و مسکونی بسیار کم است. همچنین نتایج حاصل بیانگر اینست که دقت روشهای تحلیل تصاویر بسیار پایین بوده و تفکیک دیمزارها و مراتع با روشهای یاد شده امکان‌پذیر نیست، ولی اراضی دیم در تصاویر پانکروماتیک با اشکال هندسی، نقش، شکل و بافت مشخص بوده و قابل تفکیک می‎باشند.

کلیدواژه‌ها

• سنجش از راه دور
• جداسازی
• دیمزار‎
• مراتع
• نیمه استپی
• استان زنجان

عنوان مقاله [English]

Differentiation of drylands cereal and rangelands with the assistance of remote sensing techniques

نویسندگان [English]

• mahmood Goudarzi ¹
• Mahdi Farahpour ²

چکیده [English]

According to reports, the problem range managers face is impossibility of distinguish between dry land farming and the rangeland, as the reflectance between dry land farming and rangeland are the same. One solution is usage of temporal images, i.e. times that reflectance between these two features is high. For the experiment rainfed cereal farms and rangelands in Taham region of Zanjan province, characterized as a semi arid area, was selected. Crop calendar (seeding, sowing, harvesting) of rainfed crop was drawn. Outstanding dates, over which differences between natural vegetation and crops was high, were distinguished. Corresponding Landsat ETM images, 8 August 2002, and IRS images (multi-spectral and panchromatic), 16 October 2002, were used. Images were georeferenced using available topographic map to a Universal Transverse Mercator projection using control points. For preparation of base map (ground true) IRS panchromatic images were interpreted and land use map was made through digit screen checking boundaries of the map lead to preparation of the final map. Via Image Classification Techniques, supervised (maximum likelihood and Box classification), unsupervised and principal components analysis were used to create a map. The maps were overlaid on base map (ground true) and accuracy of classified map was assessed. The result showed that it is not possible to distinguish between dry land farms and rangeland with the assistance of image classification technique, in panchromatic images however dry lands could be easily distinguished through the pattern, shape and texture found on images.
 

کلیدواژه‌ها [English]

• Remote Sensing
• satellite image
• rain-fed agriculture
• rangelands
• Semi-steppe
• Zanjan province