نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• نبی احسنی ¹
• جعفر اولادی ²
• فرهنگ قصریانی ³
• محمّد درویش ⁴

¹ دانشجوی کارشناسی ارشد، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه مازندران

² عضو هیئت علمی دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه مازندران

³ عضو هیئت علمی مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور

⁴ هیئت علمی مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور

چکیده

زیستگاه کوسالان، رشته کوهی است با توپوگرافی شدید در امتداد شمال غربی- جنوب شرقی، مشرف بر شهرستان سروآباد در غرب کردستان. این زیستگاه مجموعه­ای از کارکردهای اکولوژیکی بی­نظیر اکوسیستمهای کوهستانی (جنگلهای بلوط و مراتع غنی) و سه رودخانه دائمی با چشمه‌سارهای فراوان را دارا می­باشد. در این مطالعه، زیستگاه منحصر به فرد کوسالان برای اولین بار از لحاظ توان زیست محیطی با نگرش حفاظت مبتنی بر معیارهای IUCN مورد مطالعه قرار گرفته است. در انجام تحقیق از مطالعات میدانی، اطلاعات کارشناسان، فن سنجش از دور (RS) و سیستمهای اطلاعات جغرافیایی(GIS) برای شناسایی و تجزیه و تحلیل منابع اکولوژیکی، اقتصادی و اجتماعی استفاده شد. با کار میدانی و روش هیبرید (تفسیر رقومی- چشمی) تصویر10متری چند طیفی ماهواره SPOT5 سال 2005، منابع شناسایی شده و نقشه­های واحد شکل زمین، هیدرولوژی، خاک شناسی، پوشش گیاهی، زیستگاه حیات ­وحش، توان اکولوژیکی، کاربری فعلی و سامان عرفی تهیه و با کمک GIS تجزیه و تحلیل، جمع بندی و تلفیق نقشه­ها انجام و یگانهای زیست محیطی مشخص شدند. سپس بر اساس معیارهای IUCN زون­بندی منابع زیست محیطی بعمل آمد. نتایج نشان می‌دهد، منطقه مورد مطالعه دارای224 گونه گیاهی و 195 گونه جانوری با پنج زون اصلی محدوده امن (29%)، حفاظتی (41%)، تفرج گسترده (14%)، تفرج متمرکز (3%)، زون آثار تاریخی و فرهنگی (14/0%) و زون بازسازی (2/13%) با ارزشهای علمی، آموزشی، سیمای طبیعی بکر و چشم­اندازهای بی­نظیر است. بنابراین، زیستگاه کوسالان با داشتن 70درصد مساحت برای کاربری حفاظت و وجود گونه­های گیاهی و جانوری در معرض خطر انقراض و مورد تهدید لیست قرمز IUCN می­تواند به عنوان پارک ملی (طبقه II)، جزء شبکه مناطق حفاظتی چهارگانه کشور معرفی گردد. نتایج این تحقیق، معلوم کرد که برای شناسایی و تهیه نقشه­های منابع زیست محیطی مناطقی با توپوگرافی شدید وعدم دسترسی آسان جهت حفاظت بر اساس معیارهای IUCN می­توان از تکنیکهای بالا بهره گرفت.
 

کلیدواژه‌ها

• کوسالان
• IUCN
• سنجش ‌از دور
• توان زیست‌محیطی
• منطقه حفاظتی
• سیستمهای اطلاعات جغرافیایی و زون‌بندی

عنوان مقاله [English]

Introduction of a method for sustainable land management based on IUCN criteria in Kusalan Rangelands of Kurdestan province

نویسندگان [English]

• Nabi Ahsani ¹
• Jafar Oladi ²
• Farhang Ghasriani ³
• Mohammad Darvish ⁴

چکیده [English]

Kusalan range is a northwest-southeast mountain near Sarvabad, west of Kurdistan. The habitat includes a complex set of ecological functions and unique mountainous values such as Quercus forests, dense ranges, as well as various springs inside and around the region. So far, there was no study on the bioenvironmental habitat potential. This persuaded us to conduct a research on the habitat and ecosocial potentials according to IUCN categories using data bases like other literatures, 10 m² panchromatic SPOT5 2005 data , expert opinions and field studies. Analysis of ecosocial and ecological bioenvironmental sources was implemented through a geographic information system (R2V, Arc/Info, Idrisi and Arc View). After qualitative and quantitative evaluation of various sources, land units were observed from overlaying maps of land form, soil categories, vegetation type, wildlife habitats, land use and conventional territory. Illustrated map show that about 70 percent of the area has a great conservational potential thus, the zonation process on the basis of IUCN definitions executed. The studied area was a habitat for 224 species of flora and 195 species of fauna classified as 5 categories: 29% core zone, 41% buffer zone, 14%expanded recreation zone, 3% intensive recreation zone and 14% cultural historical zone of Hawraman city and Pir-Shaliar annual ceremony and 13.2% reclamation zone including scientific, training values, virgin features and unique landscapes. Thus, Kusalan habitat worth to be introduced a national park (II) as a member of quadruplet national protected area in Iran. According to the results, GIS and RS approaches (hybrid interpretation of high resolution SPOT5 images) certainly can support determining and preparing bioenvironmental map sources in impracticable areas for conservational studies on IUCN criteria basis.

کلیدواژه‌ها [English]

• : Kusalan
• Remote Sensing
• Bioenvironmental Potentials
• protected area
• GIS and Zonation