نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• مجید حسینی ¹
• محمد خسروشاهی ²
• عباس عطاپور ³
• سید عزیز کرمی ³

¹ عضو هیات علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان تهران

² عضو هیات علمی مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور

³ پژوهشگر مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان تهران

چکیده

ویژگی مناطق بیابانی از دیدگاه علوم مختلف حاکی از وجود تنوع خصیصه های متفاوت می باشد، به طوری که هر یک از علوم مذکور معیارهای خاصی را برای شناسایی بیابان معرفی کرده‌اند. از آنجا که پاره ای از  معیارهای علوم محیطی برای معرفی مناطق بیابانی، ناشی از اثر عوامل و عناصر اقلیمی و ویژگی دسته دیگر مربوط به خصوصیات سنگ در مرحله تشکیل آن است، بنا براین در این مقاله بیابانهای استان تهران از دو جنبه زمین شناختی و اقلیمی مورد بررسی قرار گرفته اند. برای تعیین ویژگی بیابانهای اقلیمی ابتدا شاخصه های بیابان از دیدگاه علوم اقلیم شناسی،  ژئومورفولوژی، خاک شناسی و پوشش گیاهی که هر یک به نوعی از فرایندهای ناشی از اثر اقلیم شکل گرفته اند، مورد بررسی و ارزیابی قرار گرفته و بعد بر اساس آن خصوصیات، نقشه بیابان ترسیم شده است. برای تعیین ویژگی بیابانهای زمین شناسی نیز،  واحدهای لیتولوژیک حاوی کانیها و سنگهای تبخیری به عنوان منشاء اولیه نمکها مد نظر قرار گرفته و سپس آثار ناشی از عوامل اقلیمی در این ناحیه خاص تعیین و شناسایی شده است. از این نظر با توجه به عوامل تاثیر گذار، بیابانهای استان به دو دسته بیابانهای زمین‌شناسی حاصل از شاخصه های بیابانی زمین‌شناسی- هیدرولوژی و بیابانهای اقلیمی: حاصل از خصوصیات بیابانی اقلیم، پوشش گیاهی ، ژئومورفولوژی و خاک تقسیم شده و بعد بیابانهای واقعی یا سخت  که از تجمیع ویژگیهای بیابانی کلیه عوامل  حاصل شده است، استخراج و متناسب با آن ویژگیها، محدوده های بیابانی استان تعیین شده است.       مطابق نتایج حاصل بیابانهای زمین‌شناسی، اقلیمی و سخت به ترتیب دارای گسترش سطحی 21/2170، 6768 و 42/342 کیلومترمربع یعنی سطحی معادل 2/11، 35 و 4/1 درصد از کل مساحت استان را به خود اختصاص داده‌اند.

کلیدواژه‌ها

• بیابان اقلیمی
• بیابان زمین شناسی
• ژئومورفولوژی
• خاکشناسی
• پوشش گیاهی

عنوان مقاله [English]

Determination of the Climatic & Geological Deserts Characteristics in Tehran Province

نویسندگان [English]

• Majid Hoseini ¹
• Mohammad Khosroshahi ²
• Abbas Atapour ³
• Aziz Karami ³

چکیده [English]

Characteristics of desert areas are different from viewpoint of various sciences. Surveying the desert descriptions from viewpoint of geology, geomorphology, climatology, land cover and pedology sciences shows diversity of desert characteristics. Each one of the mentioned sciences has introduced special indices to identify desert. Therefore to achieve a common description of desert and to classify them in order to use in natural resources fields is a very necessary matter. In this research, the desert indices have been surveyed and assessed from viewpoint of geology, geomorphology, climatology, pedology and land cover sciences then according to it, the desert characteristics which commonly accepted by scientists and experts of the related science have been determined and the desert plan has been drawn from viewpoint of that science and then, by overlying , geomorphology, climatology, pedology and land cover maps determined Climatic deserts. Therefore consider to effective factors, the province deserts were divided in 3 groups include of geologic deserts resulted from the desert indices of geology and hydrology, climatic deserts resulted from desert characteristics of climate, land cover,pedology and geomorphology. By overlying all of 6 maps, they contribute only one zone that it was named  real or hard desert .the desert characteristics of all factors and appropriate to that, the general characteristics of the related desert limits was obtained. According to the obtained results, the geologic, climatic and hard deserts have 2170.21, 6768 and 342.42 km2 area in Tehran province respectively and have allocated to themselves 11.2%, 35% and 1.4% of the total province surface respectively.

کلیدواژه‌ها [English]

• climatical desert
• geological desert
• Geomorphology
• pedology
• vegatation cover