نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• مصطفی سعیدفر ¹
• محمدتقی فیضی ²
• امرعلی شاهمرادی ³

¹ عضو هیئت علمی موسسه تحقیقات جنگل‌ها و مرآتع

² کارشناس مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی اصفهان

³ عضو هیئت علمی موسسه تحقیقآت جنگل‌ها و مرآتع

چکیده

مدیریت در عرصه‌های منابع طبیعی تجدید شونده به ویژه پوشش گیاهی آن، بدون شناخت دقیق و جامع عناصر اصلی آن امکان پذیر نیست. طرح ملی آت اکولوژی گونه‌های مهم مرتعی با همین هدف در کل کشور به اجرا درآمده است. در مطالعه حاضر آت اکولوژی گونه Salsola orientalis که نام جدید Salsola rigida  است در استان اصفهان و در منطقه موته بمدت سه سال از 1376 تا پایان 1378 مورد تحقیق قرار گرفت. بدین منظور مجموعه‌ای از عوامل مهم چون اقلیم، خاک، زمین شناسی، فیزیوگرافی و پوشش گیاهی شامل پراکنش، تولید، تکثیر بذر و فنولوژی آن مورد بررسی قرار گرفت. گونه مورد مطالعه با نام علمی Salsola orientalis  S.G.Gamelin از خانواده اسفناجیان، گیاهی است بوته ای یا نیمه بوته ای، پایا و ایستاده به ارتفاع 15 تا 50 الی 60 سانتیمتر با گل آذین خوشه‌ای که دارای پراکنش نسبتا وسیعی در سطح ایران و جهان است و خاص رویشگاههای ایران - تورانی است. در استان اصفهان بیشتر در مراتع استپی سرد همراه با درمنه، جارو، افدرا، گون و استیپا در دامنه ارتفاعی 1000 تا 2000 متر از سطح دریا و بارندگی 150 تا 250 میلیمتر در واحدهای اراضی، تپه ماهورها و دشتهای دامنه‌ای و تراسهای فوقانی در خاکهای با بافت سبک تا متوسط گسترش دارد. پدیده‌های فنولوژیکی در این گونه از اواسط فروردین شروع و تا آخر آذرماه ادامه دارد و به‌طور وسیعی تحت تاثیر تغییرات اقلیمی به ‌ویژه بارندگی قرار‌ می‌گیرد، به شکلی که در سالهای خشک رشد آن محدود شده و از این طریق با خشکی محیط مقابله‌ می‌کند. ریشه آن بیشتر راست و در برخی از موارد تا 5/1 متر و حتی بیشتر در خاک نفوذ‌ می‌کند. به آفات و بیماریها مقاوم است و کمتر مورد صدمه قرار‌ می‌گیرد. پروتئین آن حدود 10 تا 12 درصد است و مورد استفاده گوسفند، بز، شتر و آهو واقع‌ می‌شود. گرچه مقاومت نسبتا خوبی به چرا دارد ولیکن تحت تاثیر چرای شدید تغییر شکل داده و تولید آن به ‌شدت کاهش‌ می‌یابد. تکثیر آن به وسیله بذر به راحتی انجام‌ می‌گیرد و از این رو برای اصلاح مراتع مخروبه استپی که حداقل شرایط اکولوژیکی مناسب این گونه را داشته باشد توصیه‌ می‌گردد.
 

کلیدواژه‌ها

• آت اکولوژی
• Salsola orientalis
• فنولوژی
• مرآتع استپی
• استان اصفهان
• موته

عنوان مقاله [English]

Autecology of Salsola orientalis in Steppe Rangelands of Isfahan Province

نویسندگان [English]

• Mostafa saeedfar ¹
• Mohammad taghi Feyzi ²
• Amr ali Shahmoradi ³

چکیده [English]

To manage renewable natural resources is impossible, without attention to its ecological characteristic. Therefore study of rangeland species autecology is very importance. In this research, the autecology of Salsola orientalis S.G.Gamelin was studied from 1997 to 1999 in Isfahan province (Mouthe). Thus several factors as, geographical distribution, botanical characteristics, phenology, reproduction, seed rate, root system, chemical composition, nutrient value, forage production, disease, climate and its effects on this species were surveyed. This species has wide geographic distribution in the arid land of the world and appear in different vegetation types, also it is dominant in some of the sites in steppe region. This specimen has wide range of altitude from 1000 – 2000 m in Iran and       800 – 2000 m. in Esfahan province. This species is a shrub with 30 – 100 cm. high and in certain regions maybe reach to 1.5 m. Its phenological phenomens occur during long time and is different in different years.   Chemical composition showed high protein (% 12), total digestible nutrient (TDN) 62%. Forage production is different according in ecological condition. Salsola orientalis was found in different soils (with different structure and texture) and geologic formation. It is resistant to pests and disease and heavy grazing. This species appears in regions up to 150 mm precipitation and with absolute maximum and minimum temperature, respectively +40 and -20 degree centigrade. For escaping from unsuitable condition it removes it's foliage and modifying growth period length and by this method resistant to aridity

کلیدواژه‌ها [English]

• Autecology
• Salsola orientalis
• phenology
• Steppe rangelands
• Isfahan province