نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 استاد دانشگاه تهران
2 - دانشجوی کارشناسی ارشد مرتعداری دانشگاه تربیت مدرس
چکیده
مراتع اکوسیستمی پویا می‌باشند و در پی وقوع آشفتگی‌ها دچار تغییر می‌شوند و چنانچه از آستانه سلامت مرتع عبور نمایند دچار تخریب می‌گردند. با تعیین ویژگی‌های سلامت مرتع می‌توان درباره تاثیر فعالیت‌های مدیریتی قضاوت نمود. در این مطالعه با هدف تعیین سه ویژگی اکوسیستم‌های مرتعی (پایداری خاک و رویشگاه، توابع هیدرولوژیک، سلامت موجودات زنده) از١٧ شاخص اکولوژیک، شامل شیار، الگوی جریان آب، تراس و ستون فرسایشی، خاک لخت، خندق، فرسایش بادی در مناطق برداشت و رسوب گذاری، جابجایی لاشبرگ، پایداری خاک به فرسایش، هدررفت سطحی خاک و تخریب، ترکیب گیاهی، فشردگی خاک، گروههای ساختاری – عملکردی در گیاهان، مرگ و میر گیاهان، مقدار لاشبرگ، تولید سالانه، گیاهان مهاجم و توانایی تولید مثل گیاهان چندساله استفاده شد. این روش در٦ مرحله اجرا گردید. مهمترین هدف این مقاله به کار گیری این مفهوم در دو منطقه خشک ونیمه خشک می‌باشد بنابراین با انجام مطالعات خاکشناسی و پوشش گیاهی در منطقه اورازان طالقان و زرند ساوه، 5 تیمار مدیریتی شامل 3 شدت چرایی و2 تیمار اراضی شخم خورده و دیمزار رها شده انتخاب گردید. فرمهای تعدیل شده شاخص‌ها در قالب ٣ ویژگی اکوسیستم در ٥ طبقه ارزشیابی و بیان شده است در اثر فعالیت‌های مدیریتی چرای شدید و شخم اراضی ویژگی‌های سلامت مرتع به شدت کاهش یافته و تفاوت معنی‌داری با منطقه مرجع نشان داد. با افزایش شدت چرای دام خصوصیات ساختاری گیاهان مانند ترکیب گیاهی و نیز خصوصیات خاک بین گیاهان تخریب می‌گردند و در منطقه دارای چرای شدید خصوصیات خاک در زیر گیاهان و بین گیاهان تخریب و گیاهان چندساله منطقه مرجع کاملاًحذف شدند.در احیاء اراضی شخم خورده نیز ویژگی‌های عملکردی مربوط به پایداری خاک و عملکرد هیدرولوژیک بهبود می‌یابند. ولی ویژگی‌ها نسبت به منطقه مرجع اختلاف زیادی نشان داد. نتایج نشان داد که کاهش مقاومت سطح خاک، حذف گیاهان چندساله و تخریب الگوی جریان آب از مهمترین عوامل کاهش سلامت مرتع در این منطقه می‌باشد.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Investigation on the effects of Management practices on Rangeland Health Attributes and Indicators changes
نویسندگان [English]
- Hosein Arzani 1
- Mahdi Abedi 2
چکیده [English]
Rangeland as a dynamic ecosystem changes by accruing abundance and if cross the rangeland health threshold may be disturbed. By determination rangeland health attributes, we could judge about management practices effects. In this research for determination three attributes (soil and site stability, hydrologic function and biotic integrity) , seventeen indicators used include rill, water flow pattern, pedestals and terracettes, bare ground, gullies, wind scour and depositional area, litter movement, soil resistance to erosion, soil surface loss or degradation, plant composition, soil compaction, plant functional/structural groups, plant mortality, litter amount, annual production, invasive plant and reproductive capability. This method was conducted in six steps. to test this new concept in arid and semi arid zone , thus by using vegetation and soil studies in Orazan (Taleghan) region and Zarand Saveh, selected five treatment included: three grazing intensity and two cultured area and then modified indicators table categorized under three ecosystem attributes in five classes. Because of grazing and cultured treatment rangeland health attributes reduced and showed significant differences by references area. Most treatment crossed the rangeland health threshold. By increasing grazing intensity stractural plant characterestics and soil characteristic beetwin plants disturbed.inreliced cultivated area soil stability and hydrologic function attributes modified but plants health attribute in comperation with references area have a little change. Results showed that soil surface resistance decrease and water flow pattern degradation are the most important causes in rangeland health decrease.
کلیدواژه‌ها [English]
- rangeland health
- soil and site stability
- hydrologic function
- biotic integrity
- rangeland assessment
- taleghan
- zarand
)