نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• حسین ارزانی ¹
• سید مهدی ادنانی ²
• حسین بشری ²
• مژگان سادات عظیمی ³
• حسین باقری ²
• مرتضی اکبرزاده ³
• سید حسن کابلی ³

¹ دانشیار دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران

² اعضاء هیات علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان قم

³ کارشناس و عضو هیات علمی موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور

چکیده

مراتع در اقتصاد کشور، چه از لحاظ تأمین علوفه مورد استفاده دام و چه از دیدگاه حفاظت آب، خاک وخدمات دیگری که به جامعه می‌دهند. اهمیت ویژ‌ه‌ای دارند که مدیریت اصولی این اراضی را ضروری می‏سازد، بر همین اساس پایش پوشش و تولید مراتع استپی استان قم طی سالهای1378 تا 1383 انجام گردید. در ابتدا با استفاده از منابع در دسترس، رویشگاههای عمده استان تعیین و بعد در هر رویشگاه یک منطقه معرف جهت آمار برداری انتخاب گردید. منطقه معرف شامل ناحیه‌ای از تیپ گیاهی است که در بردارندة ترکیبی از عوامل خاکی، اقلیمی، توپوگرافی و پوشش گیاهی و نماینده کل تیپ گیاهی باشد. سپس در هر منطقه معرف عوامل مربوط به پوشش گیاهی(پوشش تاجی و تولید)، در طول 4 ترانسکت 400 متری در 60پلات 2 مترمربعی اندازه‌گیری شد. داده‌‌های بدست آمده از اندازه‌گیریهای میدانی نشان داد که مراتع این مناطق در مجموع دارای پوشش تاجی کم و تولید ناچیز می‌باشند. گیاهان علوفه‌ای طبقه یک در ترکیب نباتی وجود نداشته و یا درصد خیلی کمی از پوشش گیاهی را به خود اختصاص می‌دهند. نتایج نیز نشان داد که همبستگی قوی بین درصد پوشش گیاهی و تولید علوفه گونه‌‌های تحت مطالعه وجود دارد( 01/0>P). همچنین روابط حاصل طی سالها و شرایط مختلف محیطی متفاوت بوده و الگو‌‌های رگرسیونی برازش داده‌ شده بر آنها یکسان نمی‌باشد.
 

کلیدواژه‌ها

• مراتع
• منطقه معرف
• درصد پوشش
• تولید علوفه
• تغییرات پوشش گیاهی
• ارزیابی

عنوان مقاله [English]

Assessment of vegetation covers and yield variation in rangelands of Qum province (2000-2005)

نویسندگان [English]

• Hosein arzani ¹
• Mahdi Adnani ²
• Hosein Bashari ²
• Mojgan azimi ³
• Hosein Bagheri ²
• Morteza Akbar zadeh ³
• Hasan Kaboli ³

چکیده [English]

 
     Rangelands have important role in economy of country because of providing forage for animals, soil and water conservation and other services giving to society. Therefore their careful management is necessary. To do this, main vegetative stepic regions of Qum province were selected. In each community a key area was determined to establish a permanent site, so eight key areas were selected in the whole province. In each site four parallel, 400 meter transects were established. Canopy cover and yield within 60 quadrates in two square meter areas, along each transect were measured each year. According to the results, Qum's rangelands contain poor vegetation composition with low cover percentage and yield. Desirable species were absent in vegetation composition and moderate and non-desirable species made major part of vegetation cover and yield. Most Qum's rangelands suffer from over grazing and should be recovered by a suitable management program. Results showed significant relationships (P<0.05) between canopy cover and forage yield of studied species during 6 years (1999-2004). However regression models calculated based on correlation between cover and yield varied due to seasonal condition in each year.  

کلیدواژه‌ها [English]

• vegetation covers
• yield
• Assessment
• range
• management