نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• غلامرضا باژیان ¹
• داهلان اسماعیل ²
• علی اکبر مهرابی ³
• محمد شاه وحید ⁴

¹ عضو هیأت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان فارس

² استاد دانشکده کشاورزی دانشگاه پوترای مالزی (UPM)

³ استاد دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران

⁴ استاد دانشکده اقتصاد دانشگاه پوترای مالزی (UPM)

چکیده

شناسایی واندازه گیری عوامل مؤثر بر ظرفیت منابع علوفه (غذایی)، به عنوان هدف این تحقیق در اولین پروژه اسکان در منطقه بکان در نظر گرفته شده است. در دشت بکان چهار تیره عشایری با حمایتهای مالی و بانکی دولت در کنار دو روستا ساکن شده اند. با روش تحلیل سیستمی، گردش انرژی در سیستم تولیدی عشایر، وضعیت بهره وری سه زیرسیستم: مراتع، زراعت و دامداری ودرنهایت  ظرفیت منابع غذایی ارزیابی شده است. در این تحقیق سه گروه از عوامل مؤثر در گردش انرژی این سیستم مورد شناسایی و اندازه گیری قرار گرفتند. از تحقیق میدانی و مدلهای رایج و نیز از محیط GIS در  اندازه گیری و تلفیق داده‌های این عوامل استفاده گردید. نتایج این تحقیق نشان داد که در کل منابع علوفه ای (غذایی) دشت بکان ظرفیت نگهداری 151151 واحد دامی را در سال مورد مطالعه (1380) در شرایط ترسالی و 87274 واحد دامی در شرایط خشکسالی دارد. مراتع ییلاقی به ترتیب 7/31% و 1/15% از کل منابع علوفه ای را در شرایط ترسالی و خشکسالی تأمین می‌کنند و بقیه نیاز دام در مزارع تولید می‌شود. نتایج حاصل بهره برداری مجاز نشان می‌دهد که 2/6% از سطح مرتع ییلاقی در شرایط وضعیت خوب و بقیه یعنی 9/47% در وضعیت متوسط و 6/45% در شرایط ضعیف و خیلی ضعیف قرار دارد. گرایش 50%  مرتع مثبت است، اما دارای شیب تند و در موقعیت دور از دسترس دام به آب شرب قرار داشته و بقیه مرتع دارای گرایش منفی می‌باشد. آشنایی بهره برداران عشایری با تأثیر عوامل مؤثر بر ظرفیت منابع علوفه ای مرتع و علوفه تکمیلی حاصل از کشت و کار نباتات زراعی امکان تخمین تعداد دام متناسب با ظرفیت مرتع و منابع علوفه ای و نیز بازنگری بر شیوه استفاده پایدار را از مرتع می‌دهد.
 

کلیدواژه‌ها

• تولید دام عشایر
• دشت بکان
• عشایر اسکان یافته
• مدیریت منابع علوفه

عنوان مقاله [English]

Effect of forage resources (rangeland and cropland) management on livestock production of settled nomads in the Bakkan Region

نویسندگان [English]

• Gholam reza Badjian ¹
• Dahlan Ismail ²
• Ali akbar Mehrabi ³
• Mohammad Shahwahid ⁴

چکیده [English]

Identification and measuring the effects of factors on forage resources capacity (FRC) were considered as the objective of this research in Bakkan region as the first nomads' settlement project. Four tribes with financial support of the government settled next to two villages in Bakkan. In nomadic production system (NPS), the FRC measured with system approach in three subsystems of rangeland, crop, and animal production systems. Three groups of factors that had an impact on energy flow in NPS were measured and identified. GIS with survey and deep interviews with the heads of the nomads groups and help of some current models were applied to show the measured and integrated factors in these groups. The results indicated that 151,151 and 87,274 animal units (AU) are the FRC in 2001 in  Bakkan region during wet and drought years, respectively. The rangelands in Bakkan only produced 31.7% and 15.1% of FRC during wet and drought years respectively and the rest from croplands. The results based on proper use of factors showed that 6.2% of the rangelands are under good condition, 47.9% under fair and the rest (45.6%) are in poor and very poor condition. The trend of 50% of the rangeland is positive, but with steep slope, far from drinking water areas and the rest is negative. Nomads have to be familiar with the elements which have impact on FRC to estimate animal numbers equal to FRC in a sustainable management on rangeland and crop production.

کلیدواژه‌ها [English]

• Bakkan region
• rangeland and cropland management
• nomads livestock production
• settled nomads