نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• غلامرضا زهتابیان ¹
• مرضیه سادات طیب ²
• مهشید سوری ³

¹ استاد دانشکدة منابع طبیعی دانشگاه تهران

² کارشناس ارشد بیابانزدایی، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران

³ کارشناس ارشد مدیریت بیابان، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران

چکیده

یکی ازعوامل موثر در کاهش توان بیولوژیکی خاک وازبین رفتن پوشش گیاهی و در نهایت ایجاد شرایط مناسب جهت توسعه بیابان، شورشدن خاک می‌باشد. در نواحی خشک و نیمه خشک، آب عمده ترین عامل محدودیت کشاورزی است. در این مناطق به دلیل کمبود جریانهای سطحی، فشار عمده بر آبهای زیرزمینی وارد می‌شود.عدم رعایت نکات فنی در بهره برداری از آبهای زیرزمینی و برداشت بیش از حد از آنها، سبب افت آب زیرزمینی در بسیاری از مناطق شده است. افت سطح سفره, به همراه عواملی نظیر خصوصیات مواد مادری, کیفیت آب آبیاری و وجود سخت لایه ها‌منجر به افزایش شوری خاک می‌گردد. جهت بررسی عوامل شوری خاک در استان کرمان, تحقیقی در منطقه دشت کبوترخان در استان کرمان انجام گرفت. ابتدا اطلاعات منطقه اعم اززمین شناسی، توپوگرافی، اقلیم، منابع آب، کشاورزی و...مورد بررسی قرار گرفت. بعد در سه تیمار اراضی زراعی، اراضی مرتعی و اراضی بکر در چهار واحد خاکی در منطقه مطالعاتی شامل: بند خاکی (واحد کوهستان), واحد خاکی فردوسی, واحد خاکی ایستگاه کشاورزی, و واحد خاکی کبوترخان (واحد دشت سر) در سه تکرار، اقدام به حفر پروفیل و نمونه برداری گردید. سپس نمونه ها‌جهت انجام آزمایشهای فیزیکی و شیمیائی به آزمایشگاه منتقل شد و نتایج  آزمایشگاهی با استفاده از نرم افزار SPSS در قالب طرح کرتهای خرد شده با پایه بلوک کامل تصادفی مورد تحلیل واریانس و مقایسه میانگین قرار گرفتند. نتایج حاصل نشان داد که در رخساره فرسایش آبراهه ای دشت سر اپانداژ, آبیاری با آب شور همراه تآثیر بافت سنگین خاک باعث افزایش شوری و در رخساره جلگه رسی دشت سر پوشیده, آبیاری به علت بافت سبک خاک و وجود زهکش طبیعی باعث کاهش شوری خاک و در نتیجه آبشویی خاک گردیده است.

کلیدواژه‌ها

• نواحی خشک؛ شوری
• اراضی کشاورزی
• کرتهای خرد شده؛ بافت خاک

عنوان مقاله [English]

Studying the salinization factors in kerman province ( case study: kabootarkhan plain)

نویسندگان [English]

• Gholam reza Zehtabian ¹
• Marzeyeh Tayeb ²
• Mahshid Souri ³

چکیده [English]

Salinity is one of the factores affecting the reduction of soil biological potential and vegetation and finally desertification. Water is the most limiting factor for cultivation in arid and semi arid regions.  Due to shortage of surface water resources, the pressure is exerted on under ground water resources. Meanwhile, over –exploitation of underground water resources and neglecting technical points in exploitation have caused the level of underground water to be dropped. This water level drop in addition to other factors causes the quality of water resources to be changed leading to increasing of salinity. This research has been carried out in kabootarkhan plain, kerman province. In order to study factors salinizing underground water resources in this basin, some baseline data were gathered. Then, sampling of profiles of soil profiles were done in the four soil units (arable lands, ferdowsi, agriculture station and kabootakhan) in the basin in three replications. The laboratory results and existing data were analyzed using SPSS software according to the randomized split-pot design.
The results show that in appendage plain of the basin, irrigation with saline water resources in addition to soil texture have caused salinity to be occurred and in clay flat, irrigation has caused salinity to be declined due to the good soil texture and existence of natural drainage. 
 

کلیدواژه‌ها [English]

• arid zones
• Salinity
• arable lands
• split-plot design
• soil texture