نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• حسین میرزایی ندوشن ¹
• حسن روحی پور ²
• زینب زارع ³
• فرشته اسدی کرم ³
• سلمان زارع ⁴

¹ استاد پژوهشی، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

² دانشیار پژوهشی، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران

³ کارشناس ارشد پژوهشی، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران

⁴ دکتری تخصصی، گروه احیاء مناطق خشک و کوهستانی، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، ایران

چکیده

این تحقیق با تکیه بر تنوع ژنتیکی موجود در جمعیتی از سیاه‌تاغ به‎دنبال یافتن تفاوت‌های احتمالی بین پایه‌های مختلف از یک جمعیت از این گونه در مقابله با سطوح متفاوتی از تنش خشکی بود. به این منظور چهار سطح تنش رطوبتی شامل: رطوبت در حد ظرفیت زراعی به‎عنوان شاهد، تنش های متفاوت خشکی به میزان 20، 50 و 80 ‌درصد  از آب قابل استفاده برای گیاه، بر روی نتاج متعددی از چهار ژنوتیپ سیاه تاغ با استفاده از مدل آماری فاکتوریل بر پایه طرح بلوک‌های کامل تصادفی مورد بررسی قرار گرفت. تعداد و طول شاخه‌ها، قطر تنه؛ قطر تاج به صورت فشرده؛ میزان کلروفیل و پتانسیل اسمزی برگ به عنوان صفات و مبنای مقایسه در طول و انتهای فصل رویش اندازه‌گیری شدند. نتایج بررسی دو عامل ژنوتیپ و تنش رطوبتی در این پژوهش نشان داد که از نظر تمامی صفات مورد مطالعه، ژنوتیپ‏ها با هم اختلاف معنی‏داری داشتند که حاکی از تنوع ژنتیکی کافی در درون جمعیت گیاهی مورد نظر بود؛ در حالی که اثر تنش خشکی بر صفات مورد مطالعة در این پژوهش معنی‏دار نبود. به نظر می‌رسد که در گیاهانی چون تاغ که سریع‏الرشد نیستند، با وجود تنوع درون‌جمعیتی، نمی توان اثرات تنش‌های خشکی بر ویژگی‏های مورفولوژیک را در یک دوره کوتاه ‏مدت  مشاهده نمود. از نظر میزان کلروفیل برگ‌ها ژنوتیپ‏ها تفاوت معنی‏داری داشتند. همبستگی ویژگی‏های مرفولوژیک با یکدیگر قابل توجه بود. همبستگی منفی و معنی‌دار میزان کلروفیل برگ با تعداد شاخه و قطر تنه نیز حاکی از این بود که در گیاهان بیابانی نظیر تاغ میزان کمتر کلروفیل موجب کمرنگ‌تر شدن سطح اندام‌های رویشی شده و به این سبب میزان جذب گرما کاهش یافته و در نتیجه مقادیر کمتری از آب موجود در گیاه از دست می‌رود.

کلیدواژه‌ها

• تاغ
• تنش رطوبتی
• ویژگی‌های مرفولوژیک
• کلروفیل

عنوان مقاله [English]

Genetic potentials of Haloxylon aphyllum on coping drought stress at seedling stage

نویسندگان [English]

• hosein Mirzaee nodoushan ¹
• Hasan rouhipour ²
• zeynab zare ³
• fereshte asadi korom ³
• salman zare ⁴

چکیده [English]

The research was conducted based on genetic variation of a black saxaul (Haloxylon aphyllum) plant population to find possible differences between the genotypes of the population, confronting various levels of water stress. A great number of progenies of four genotypes of the species were studied under four levels of water stress, field capacity, 20, 50, and 80% of available water by the plant, using a factorial statistical model based on randomized complete block design. Branch number and length, main-stem and crown diameter, leaf chlorophyll content and leaf osmotic potential were recorded during and at the end of growing season. Studies on genotype and water stress factors revealed, although there were significant differences between the genotypes based on the studied characters, water stress levels were not significantly different based on the short duration of the research. Species such as Haloxylon, which is not fast growing species, would not respond to the stress levels during a short period of time. The genotypes were significantly different based on leaf chlorophyll content. Correlation coefficients between the morphologic characteristics were also noticeable. Negative significant correlation between leaf chlorophyll with branch number and trunk diameter implied that desert plant species such as the species under study would take advantage of light color of less chlorophyll content to cope with high temperature and sun light of their habitats.

کلیدواژه‌ها [English]

• Haloxylon aphyllum
• Morphologic characteristics
• chlorophyll
• Water stress