همکاری با انجمن علمی مدیریت و کنترل مناطق بیابانی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری علوم مرتع، گروه مرتعداری، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری، ایران

2 دانش‌آموخته کارشناسی ارشد مرتعداری، گروه مرتعداری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه شهرکرد، ایران

3 استادیار پژوهش، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان اصفهان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، اصفهان، ایران

4 استادیار، گروه مرتعداری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری، ایران

چکیده

چرای دام از مراتع می‌تواند منجر به تغییر ترکیب پوشش گیاهی شود. در این تحقیق اثر چهار شدت مختلف چرایی سنگین، متوسط، سبک و قرق (بدون چرا) بر شاخص‌های پوشش گیاهی به منظور اصلاح شیوه‌های مدیریتی و برنامه‌ریزی مناسب جهت بهره‌برداری پایدار از مراتع در منطقه کرسنک و بارده استان چهارمحال و بختیاری مورد بررسی قرار گرفت. بدین منظور نمونه‌برداری از پوشش گیاهی به صورت ثبت درصد تاج پوشش گونه‌های گیاهی در شدت‌های مختلف چرایی انجام گردید. در این تحقیق از روش آنالیز واریانس یک طرفه، آزمون تی و آنالیز تطبیقی متعارفی جهت بررسی تغییرات پوشش گیاهی استفاده شد. نتایج نشان داد گونه‌هایی مانند Agropyron repens، Bromus tomentellus، Astragalus effusus و Poa bulbosa حضور بیشتری در قرق و شدت چرای سبک داشتند. گونه‌های Boissiera squarrosa، Echinops leiopolyceras،Sisymbrium irio  و  Euphorbia heteradeniaحضور بیشتری در شدت چرای سنگین داشتند. با توجه به آسیب دیدن پوشش گیاهی و کاهش گونه‌های خوشخوراک در اثر فشار چرای دام، بهره‌برداری از مرتع در حد چرای متوسط توصیه می‌گردد

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Evaluation of the ability of stability assessment method in detecting the degree of stability of the rangelands under different grazing intensities and separating their conditions from each other (Case study: The semi- steppe rangelands of karsanak and bardeh of chaharmahal and bakhtiyari province)

نویسندگان [English]

  • Hamzeh Ali Shirmardi 1
  • Atosa Mojiri 2
  • Mostafa Saeedfar 3
  • Mohamadreza Tatian 4
  • Parviz Gholami 1

چکیده [English]

Livestock grazing can lead to changes in plant composition. In this study, the effect of four grazing intensities including heavy, moderate, light and no grazing (exclosure) were studied on vegetation indices in order to improve management practices and proper planning for sustainable use of rangelands in Karsanak and Bardeh area in Chaharmahal & Bakhtiari province of Iran. Therefore, vegetation sampling was done to record canopy cover percentage and vegetation composition under four grazing intensities. Data were analyzed by one-way ANOVA, t-test,andordination method (CCA) to assess vegetation changes under different grazing intensities. Results showed that plant species such as Agropyron repens, Bromus tomentellus, Astragalus effuses and Poa bulbosa were more found in exclosure and light grazing area.The major species found in heavy grazing area were Boissiera squarrosa, Echinops leiopolyceras, Sisymbrium irio and Euphorbia heteradenia. Due to the vegetation damage and reduction of palatable species, a moderate grazing is recommended in the study rangeland.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Vegetation cover
  • Plant composition
  • grazing intensity
  • Karsanak and Bardeh
  • Chaharmahal & Bakhtiari province
-ایلون، ه.، 1386. بررسی ترکیب گونه‌ای موجود در پوشش گیاهی و بانک بذر خاک جهت احیای مراتع بخشی از زیر حوزه سد تنگاب شهرستان فیروزآباد استان فارس. پایان‌نامه کارشناسی ارشد مرتعداری، دانشکده منابع طبیعی ساری، دانشگاه مازندران، 102 ص.
-بدری‌پور، ح.، 1376. تأثیر فاصله از آبشخوار بر روی وضعیت و خصوصیات پوشش گیاهی. پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد مرتعداری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، 90 ص.
-غلامی، پ.، 1390. تغییرات پوشش گیاهی و بانک بذر خاک در شدت‌های مختلف چرای دام (مطالعه موردی: مراتع ماهور ممسنی، استان فارس). پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد مرتعداری، دانشکده منابع‌طبیعی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع‌طبیعی ساری، 162 ص.
-فخیمی ابرقویی، ا.، دیانتی تیلکی، ق.، مصداقی، م. و نادری نصرآباد، ح.، 1388. تأثیر فاصله از آبشخوار بر تنوع و ترکیب پوشش گیاهی در مراتع خشک ندوشن یزد. مرتع، 3 (1): 41-52.
-معتمدی، ج. و شیدای کرکج، ا.، 1393. مدل مناسب توزیع فراوانی تنوع گونه­ای در سه شدت چرایی متفاوت در مراتع دیزج بطچی آذربایجان‌غربی. منابع طبیعی ایران، 67 (1): 115-103.
-مقدم، م. ر.، 1384. مرتع و مرتع‌داری. انتشارات دانشگاه تهران.470 ص.
-مقصودی‌مقدم، م.، طهماسبی، پ.، ابراهیمی، ع.ا.، شاهرخی، ا. و فعال، م.، 1390. تأثیر چرای دام بر ترکیب و تنوع جوامع گیاهی مناطق استپی بروجن. مرتع، 5 (4): 410-419.
- Angassa, A. and Oba, G., 2010. Effects of grazing pressure, age of enclosures and seasonality on bush cover dynamics and vegetation composition in southern Ethiopia. Journal of Arid Environments, 74: 111–120.
- Bastin, G. N., Ludwing, J. A., Eager, R. W., Lielof, A. C., Andison, R. T. and Cabiac, M. D., 2003. Vegetation change in semi arid tropical savanna, Northern Australia: 1973- 2002. Journal of Rangeland, 25 (1): 3-19.
- Chunli, L., Xiying, H., Mengli, Z., Guodong, H. and Walter, W., 2008. Influence of historic sheep grazing on vegetation and soil properties of a Desert Steppe in Inner Mongolia. Agriculture, Ecosystems and Environment, 128: 109–116.
- Deng, L., Zhang, Z. and Shangguan, Z., 2014. Long-term fencing effects on plant diversity and soil properties in China. Soil a Tillage Research, 137: 7-15.
- Ghorbani Ghahfarokhi N., Kiani Salmi Z., Raiesi F. , Ghorbani Dashtaki. SH. 2012. The Influence of Pasture Managements on Soil Aggregate-Size Distribution and Stability Using Wet and Dry- Sieving Methods in Sabzkouh and Boroujen Rangelands in Chaharmahal Va Bakhtiari Province (Text in Persian)63: 165-178
- Ghorbani, J., Das, P. M., Hughes, A. B., McAllister, J. M., Pallai, H. A., Pakeman, S. K., and Le Duc, M. G., 2003. Effects of different bracken control and vegetation restoration treatments on the soil diaspora bank size and composition. Applied Biology, 69: 29-37.
- Hassani, N., Asghari, H. R., Frid, A. S and Nurberdief, M., 2008. Impact of overgrazing in a long term traditional grazing ecosystem on vegetation around watering point in a semi-arid rangeland of north- eastern Iran. Pakistan Journal of Biological Sciences, 11 (13): 1733-1737.
- Hossienzadeh. G, Jalilvand. H, Tamartash. R. 2008.Vegetation Cover Changes and Some Chem ical Soil Properties in Pastures with Different Grazing Intensities. Iranian journal of Range and Desert Reseach, Vol. 14 No. (4).
- Holechek, J. L., Pieper, R. D. and Herbel, C. H., 2003. Range management, Principal and practices. 5th edition, Prentice Hall, USA, 607 p.
- Hoshino, A., Yoshihara, Y., Sasaki, T., Okayasu, T., Jamsran ,U., Okuro, T. and Takeuchi, K., 2009. Comparison of vegetation changes along grazing gradients with different numbers of livestock. Journal of Arid Environment, 73: 687-690.
- Imani, J., Tavili, A, Bandak, I, Gholinejad, B. 2011. Assessment of vegetation changes in rangelands under different grazing intensities Iranian Journal of Range and Desert Research, (Issue 3)
- Kohandel. A.,Chaichi. M. R., Arzani. H., Mohseni Saravi M. and Zahedi Amiri. G. Effect of Different Grazing Intensities on Plant Cover Composition, and on Moisture Content, Mechanical Resistance and Infiltration Rate of the Soils, Savojbolagh Rangelands.Journal of the Iranian Natural Res.,Vol59, No.4.pp1001-1011.
- Mengistu,T., Teketay, D., Hulten, H. and Yemshaw,Y., 2005. The role of enclosures in the recovery of woody vegetation in degraded dryland hillsides of central and northern Ethiopia. Journal of Arid Environments, 60: 259-281.
- Moradi E., Mofidi M. 2012. Effects of grazing exclosure on vegetation in Semi- Steppe rangelands of Semirom in Esfahan (Case study: Hana)Journal of Rangeland,(Issue 3)
- Riahi, M., Raiesi, v. 2008. Effects of Livestock Grazing on Soil Carbon, Nitrogen and Microbial Biomass in some Reference Pastures of Chaharmahal Va Bakhtiyari Province (Text in Persian) ISSN-5133,22: 49-60.
- Salarian, F., Ghorbani, J.and Safaeian, N.A. 2013. Vegetation changes under exclosure and livestock grazing in Chahar Bagh rangelands in Golestan province.Iranian Journal of Range and Desert Reseach, Vol. 20 No. (1), 129.
- Shahriary, E., Palmer, M. W., Tongway, D. J., Azarnivand, H., Jafari, M. and MohseniSaravi, M., 2012. Plant species composition and soil characteristics around Iranian piospheres. Journal of Arid Environments, 82: 106-114.
- Sheidai Karkaj, E.Akbarlou, M. & Niknahad Gharmakher, H. 2012. Effect of livestock grazing management on improving soil properties in Chaharbagh summer rangelands of Golestan province Watershed Management Research (Pajouhesh & Sazandegi) No 99 pp: 74-83.
- Tarhouni, M., Ben Salem, F., Ouled Belgacem, A. and Neffati, M., 2010. Acceptability of plant species along grazing gradients around watering points in Tunisian arid zone. Flora, 205: 454–461.
- Verdoodt, A., Mureithi, S. M., Ye, L. and  Ranst, E. V., 2009. Chronosequence analysis of two enclosure management strategies in degraded rangeland of semi-arid Kenya. Journal of Agriculture Ecosystems and Environment, 129 (1-3): 332–339.
- Yayneshet , T., Eik, L.O. and Moe. S. R., 2009. The effects of exclosures in restoring degraded semi-arid vegetation in communal grazing lands in northern Ethiopia. Journal of Arid Environments, 73: 542–549.
- Yi, W., Wen-Xia, D., Tu, C., Washburn, S., Lei, Ch. and Hu, S., 2014. Soil carbon, nitrogen and microbial dynamic on pasturelands: impact of grazing intensity and planting system. Pedosphere 24(3): 408-416.
- Zhao, W.Y., Li, J. L. and Qi, J. G. 2007. Change in vegetation diversity and structure in response to heavy grazing in the north Tianshan mountains, China. Journal of Arid Environment, 68: 465-476.