نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• حسن یگانه ¹
• حسین آذرنیوند ²
• ایرج صالح ³
• حسین ارزانی ⁴
• حمید امیرنژاد ⁵

¹ استادیار، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، ایران

² دانشیار، گروه احیاء مناطق خشک و کوهستانی، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، کرج، ایران

³ دانشیار، دانشکده اقتصاد و توسعه کشاورزی، دانشگاه تهران، ایران

⁴ استاد، گروه احیاء مناطق خشک و کوهستانی، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، کرج، ایران

⁵ دانشیار، گروه اقتصاد کشاورزی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری، ایران

چکیده

یکی از مهمترین خدمات و کارکردهای اکوسیستم مرتعی، کارکرد حفظ خاک است که این موضوع بخصوص در مناطق پر شیب و کوهستانی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. از آنجا که کارکرد حفاظت خاک نیز همانند بسیاری از دیگر خدمات این اکوسیستم، فاقد بازاری برای تعیین ارزش آنهاست، در سال‌های اخیر روش‌های جدیدی به منظور برآورد این ارزش ابداع شده است. در مقاله حاضر ارزش عملکرد حفاظت از خاک در حوزه آبخیز تهم زنجان برآورد شده است. بدین منظور ابتدا میزان فرسایش و رسوب در منطقه مورد مطالعه با استفاده از مدل EPM در هر یک از زیرحوضه‌ها در وضعیت موجود بررسی شد. در ادامه با انجام نمونه‌برداری از خاک و تجزیه آزمایشگاهی، میزان مواد مغذی خاک محاسبه شد و با استفاده از نتایج حاصل از تجزیه خاک و استفاده از روش هزینه فرصت، ارزش اکوسیستم مرتعی در نگهداری از مواد مغذی خاک به تفکیک زیرحوضه‌ها برآورد شد. همچنین به منظور تعیین کارکردهای کاهش میزان از دست رفتن اراضی و کنترل رسوبات از رویکرد هزینه فرصت استفاده شد. جمع بندی ارزش اقتصادی کل کارکردهای حفاظت خاک در منطقه مورد مطالعه نشان می‌دهد ارزش اکوسیستم‌های مرتعی منطقه تهم حدود 44/1 میلیارد ریال در سال برآورد شد که ارزش اقتصادی هر هکتار مرتع برای کارکردهای حفاظت خاک نیز حدود 104 هزار ریال تعیین شد. در میان تیپ های گیاهی منطقه مورد تحقیق، تیپ Feov-Asmi-Brto با ارزش 171 هزار ریال در هکتار در سال بیشترین ارزش اقتصادی کارکرد حفاظت خاک را دارا می‌باشد. ارزش‌گذاری خدمات حفظ خاک اکوسیستم مرتع می‌تواند اطلاعات دقیق‌تری را در اختیار مدیران و برنامه‌ریزان به منظور حفاظت از منابع طبیعی قرار دهد و منجر به تدوین برنامه‌هایی دقیق‌تر در این زمینه شود. 

کلیدواژه‌ها

• ارزش اقتصادی مرتع
• خدمات اکوسیستمی
• حفاظت خاک
• روش هزینه فرصت و حوزه آبخیز تهم

عنوان مقاله [English]

Economic value estimation of soil conservation function (Case study: Taham area-Zanjan province)

نویسندگان [English]

• Hasan Yeghaneh ¹
• Hosein Azarnivand ²
• Iraj Saleh ³
• Hosein Arzani ⁴
• Hamid Amirnejad ⁵

چکیده [English]

In this study, the economic value of soil conservation function was estimated for the Taham watershed, Zanjan. Therefore, the amount of erosion and sedimentation in the study area was determined using EPM models. Soil nutrient levels were determined with soil sampling and laboratory analysis, and the value of rangeland ecosystems in the maintenance of soil nutrients were estimated separately using the results of soil analysis and opportunity cost method. In addition, the opportunity cost method was used to determine the functions of reduced loss of lands and sediment control. According to the results obtained for total economic value of soil conservation functions, the value of rangeland ecosystems in the study area was estimated to be 1.44 billion Rials per year, and the economic value per hectare rangeland was determined to be 104000 Rials. Among the vegetation types investigated, the highest economic value was recorded for Feov-Asmi-Brto (171000 Rials per hectare per year). The valuation of soil conservation function can provide accurate information for managers and planners for natural resources conservation, leading to develop more accurate plans in this field.
 

کلیدواژه‌ها [English]

• Economic value of rangeland
• ecosystem functions
• Soil conservation
• opportunity method and Taham watershed basin