نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• علیرضا افتخاری ¹
• حسین ارزانی ²
• احسان زندی اصفهان ¹
• اسماعیل علیزاده ³

¹ استادیار پژوهشی، بخش تحقیقات مرتع، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

² استاد، گروه احیاء مناطق خشک و کوهستانی، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، کرج، ایران

³ دانش‌آموخته دکترای مرتع‌داری، گروه احیاء مناطق خشک و کوهستانی، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، کرج، ایران

چکیده

با توجه به وسعت و اهمیت مراتع کشور و نقش آن در حفظ آب و خاک، تولید علوفه و سایر خدمات زیست‌محیطی و وجود شواهد دال بر تخریب این منبع خدادادی، لازم است اقداماتی در جهت جلوگیری از تخریب و همچنین بهبود وضعیت آن انجام شود. یکی از مهمترین این اقدامات تهیه و اجرای طرح‌های مرتع‌داری می‌باشد. از این‌رو به‌دست آوردن اطلاعاتی مبنی بر اینکه طرح‌های اجرا شده تا چه حد در جلوگیری از تخریب و بهبود وضعیت مراتع نقش داشته‌اند، ضروری بنظر می‌رسد. در این تحقیق، مراتع قشلاقی دارای طرح و فاقد طرح در منطقه زرندیه مورد بررسی قرار گرفتند. بدین منظور، 16 مرتع دارای طرح و 14 مرتع فاقد طرح برای مقایسه بنحوی انتخاب شدند که تمام حالت‌های مدیریتی (انفرادی، مشاعی با سطوح متفاوت مرتع) در مراتع دارای طرح و فاقد طرح لحاظ شده و از نظر شرایط اقلیمی نیز تا حد امکان مشابه باشند. از این‌رو، همه مراتع از منطقه مامونیه زرندیه که دارای آب و هوای گرم و خشک است، انتخاب شدند. پس از محاسبه، تعداد 60 پلات در اندازه 2 مترمربع در نظر گرفته شد. در هر تیپ گیاهی، منطقه‌‌ای به‌عنوان منطقه معرّف شناسایی شد و فاکتورهای پوشش تاجی، تولید، تراکم، لاشبرگ، غنای گونه‌ای، وضعیت و گرایش در زمان آمادگی مرتع مورد اندازه‌گیری و ارزیابی قرار گرفتند. تجزیه و تحلیل آماری داده‌های بدست‌آمده با استفاده از آزمونt  انجام شد. براساس نتایج بدست‌آمده اختلاف معنی‌داری بین مراتع دارای طرح و بدون طرح در بیشتر فاکتورهای مورد ارزیابی مشاهده شد. نتیجه کلّی این تحقیق نشان داد که مراتع دارای طرح نسبت به مراتع بدون طرح از وضعیت بهتری برخوردار بودند.

کلیدواژه‌ها

• طرح مرتع‌داری
• وضعیت مرتع
• گرایش مرتع
• زرندیه
• استان مرکزی

عنوان مقاله [English]

Effect of range management plan on range condition (Case study: Zarandieh region, Markazi province)

نویسندگان [English]

• Alireza Eftekhari ¹
• Hosein Arzani ²
• Ehsan Zandi Esfahan ¹
• esmaiel Alizadeh ³

چکیده [English]

Given the breadth and importance of rangelands in water and soil conservation, fodder production and environmental services and evidence of the destruction of this resource, some measures must be taken to prevent damage and also improve its condition. One of the most important measures is preparation and implementation of Range Management Plans. Hence, it is necessary to consider implemented projects to know that how much they have contributed in preventing damage and improving rangelands. In this research winter rangelands (with and without Range Management Plans) were investigated in Zarandieh. For this purpose, 16 rangelands with Range Management plan and 14 rangelands without Range Management plan were selected so that all management types (private, collective and different areas of rangeland) were taken into consideration with same climate conditions as far as possible. Consequently all rangelands were selected from Mamoonieh-Zarandieh region with warm and dry weather. After calculating the number of plots (60) and its size (2m²) in each vegetation type, a reference area was selected in which vegetation factors including  canopy cover, yield, density, litter, species richness, range condition and trend were evaluated in time of range readiness. Statistical analysis of data was performed by t-test. According to the results, there were significant differences between studied rangelands in most of factors. Overall result of the study showed a better condition for rangelands with Range Management Plans.
 

کلیدواژه‌ها [English]

• Range Management Plan
• range condition
• range trend
• Winter Rangeland
• Zarandieh