همکاری با انجمن علمی مدیریت و کنترل مناطق بیابانی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری بیابانزدایی، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه هرمزگان، بندرعباس، ایران،

2 استاد، دانشکده محیط زیست، دانشگاه تهران، ایران

3 دانشیار، دانشکده محیط زیست، دانشگاه تهران، ایران

4 استادیار، دانشکده منایع طبیعی، دانشگاه هرمزگان، ایران

چکیده

پایش تغییرات کاربری و پوشش سطح اراضی از موضوعات مهم حوزه برنامه‌ریزی و مدیریت به‌شمار می‌آید. یکی از روش‌های متداول شناسایی تغییرات، استفاده از روش آشکار‌سازی بردار تغییرات (Change Vector Analysis) است. این روش بر پایه آشکار‌سازی تغییرات رادیومتریک بین دو سری زمانی داده ماهواره‌ای بر اساس تکنیک‌ حد آستانه‌گذاری استوار است. بدین منظور از داده‌های سنجنده  ETM+ماهواره لندست مربوط به سال2001، و سنجده OLI سال 2014 مربوط به جزیره قشم استفاده شد. بمنظور پایش تغییرات ابتدا بازتاب‌های طیفی به رادیانس فراتر از جو با روشFLAASH  تبدیل گردید. سپس برخی شاخص‌های پوشش گیاهی نظیر NDVI، WAVI، RVI، SAVI و BI بر روی داده‌ها اعمال و همبستگی بین شاخص‌ها محاسبه گردید. نتایج نشان داد شاخص SAVI با ضریب همبستگی 95 درصد در سال 2014 و 92 درصد در سال 2001 با شاخص BI همبستگی بالایی دارد واستفاده از شاخص SAVI در مطالعه تغییرات پوشش سطح اراضی مناطق خشک و نیمه‌خشک نتایج بهتری ارائه می‌دهد. نتایج آنالیز تغییرات نشان داد که در فاصله سال‌های 2001 تا 2014، 150 کیلومتر مربع از اراضی اطراف و بین جنگل‌های حرا به زیر آب رفته و در همین فاصله از وسعت جنگل‌های حرا  به میزان 63/30 کیلومترمربع کاهش یافته است که بیشتر در حاشیه جنگل‌های حرا منطقه قشم و کرانه‌های شرقی بندر خمیر روی داده است. همچنین 2/8 کیلومتر مربع از وسعت اراضی کشاورزی و پوشش گیاهی جزیره در نواحی مرکزی، شرقی و جنوب شرقی جزیره کاسته شده است که مربوط به اراضی کشاورزی و نخلستان‌های دشت توریان در مرکز جزیره و پوشش گیاهی طبیعی رامکان، زیرنگ و ریگو در جنوب شرقی جزیره می‌باشد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Coastal desert land use monitoring using change vector analysis technique during 2001 to 2014(Case study: Qeshm Island)

نویسندگان [English]

  • Saeedeh Nateghi 1
  • ahmad Nohegar 2
  • Amir Houshang Ehsani 3
  • Omolbanin Bazrafshan 4

چکیده [English]

Monitoring the land use and land cover change detection is one of the most important issues in the field of planning and management. Change Vector Analysis technique is one of the common methods to detect the changes. This method is based on radiometric changes between two time series satellite data and threshold level method. For this purpose, the satellite images of Landsat ETM + (2001) and OLI (2014) were used for the Qeshm Island. The FLAASH method was used to perform atmospheric correction. Then, the vegetation indices (NDVI، WAVI، RVI, SAVI و BI) were calculated and the correlation between indices was evaluated. The results showed that the SAVI index with a correlation coefficient of 95% in 2014 and 92% in 2001 had a high correlation with BI index; therefore, the SAVI index provides better results in studying the vegetation changes in arid and semi-arid regions. The results also showed that during the study period (2001-2014), 150 km² of the lands around and between the mangrove forests were submerged, and at the same time, the area of mangrove forests decreased to 30.63 km², mostly occurring in the margins of Qeshm mangrove forests and the eastern shores of Khamir Port. As well, the area of agricultural lands and vegetation of the island decreased about 8.2 km² in central, eastern, and southeastern island.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Change vector analysis
  • threshold level technique
  • vegetation index
  • Qeshm Island
اسفندیاری، ع.، فتاحی مقدم، م و رنگزن، ک. 1392. تصحیح اتمسفری تصاویر فراطیفی با استفاده از Spectrometer و روش Empirical Line Calibration . همایش ژئوماتیک، سازمان نقشه برداری کشور، تهران، ایران،  9-11 اردیبهشت: 8 ص.
امری کاظمی، ع.ر. 1383. اطلس ژئوتوریسم قشم، انتشارات سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور.
بیگدلی، ب.، ولدان زوج، م.ج و مقصودی مهرانی، ی.، 1393. اریابی پتانسیل تصاویر سنجنده OLI در تفکیک شش رقم گندم ایرانی با استفاده از کتابخانه طیفی. اطلاعات جغرافیا، 24 (93):6-26.
پور ابراهیم‌زاده، ش و یاوری، ا.ر. 1382. برنامه‌ریزی توسعه آتی جزیره قشم در چارچوب آمایش سرزمین. محیط شناسی .29(31): 71-88.
حجاریان، م.، 1384. بررسی تغییرات کمی جنگل‌های مانگرو منطقه قشم با استفاده از عکس‌های هوایی و داده‌های ماهواره ای. پایان نامه کارشناسی ارشد جنگلداری. دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران.
سفیانیان، ع.ر.، 1388. بررسی تغییرات کاربری اراضی محدوده شهر اصفهان با استفاده از تکنیک آشکارسازی برداری تغییرات طی سال‌های 1366 تا 1377. مجله علوم آب و خاک. 13(49): 153-164.
طرح مونیتورینگ و مطالعات مدلینگ سواحل ایران. فاز چهارم استان هرمزگان .1392. سازمان بنادر و دریانوردی ایران.
کاوسی،م.، 1390. ارزیابی و تجزیه و تحلیل تغییرات پوشش گیاهی با استفاده از روش‌های رگرسیون خطی و تحلیل بردار منطقه مورد مطالعه کانون طوفان‌های گرد و غبار غرب ایران. کاوسی، م. پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه تربیت مدرس.
Allbed, A., Kumar, L. and Aldakheel,Y., 2014. Assessing soil salinity using soil salinity and vegetation indices derived from IKONOS high-spatial resolution imageries: Applications in a date palm dominated region. Journal of Geoderma. Volumes 230–231, Pages 1–874-93.
Arzani, H., Noori, S., Kaboli, S. H., Moradi, H. R. and Ghelichnia, H. 2009. Determination of suitable indices for vegetation cover assessment in summer rangelands in south of Mazandaran, Iranian Journal of Natural Resources, 61 (4): 997-1016.
Azizia, Z., Najafia, A. and Sohrabia, H., 2008. Forest canopy density estimating, using satellite images. Photogrammetry, Remote Sensing and Spatial Information Sciences. 37. Part B8.
Behbahani, N., Fallah Shamsi, R., Erfanifard, Y. and Ramezani, M., 2010. Using vegetation indices of ASTER-L 1B imagery estimate single tree crown cover in arid rangelands. Case study; tag Ahmad Shahi - South Khorasan, J. of range, 4 (1): 93-103.
Esteman, J, R., 2000. Idrisi for windows user guide version 1/0. ClarkUniversity.
Fatiha, A., Latifa, H. and Mohamed, E., 2014. Temporal Analysis of Vegetation by Vegetation Indices from Multi-dates Satellite Images: Application to a Semi-Arid Area in ALGERIA. International Conference. Advancements in Renewable Energy and Clean Environment. 667 – 675
Ghaemi, M., Snaei nejad, S. H., Astaraei, A. R. and Mirhoseini, P., 2010. Investigation and comparison of different vegetation indices using ETM+ satellite images for vegetation studies in the plain of Neyshabur, Khorasan Razavi, Field Crops Research, 8: 127-137
Ghebrezgabher, M. G., Yang, T., yang, X., wang, X. and khan, M., 2015. Extracting and analyzing forest and woodland cover change in Eritrea based on Landsat data using supervised classification. Remote Sensing and Space Sciences. Open access article under the CC BY-NC-ND license.
Hamzeh, B., 2010. Ecological Regions of Iran Vegetation Types of Gheshm. Research Institute of Forests and Rangelands.
Jafarnia, Sh., 2010. Determinating of the changes and natural development potential of Mangrove forest by using satellite imagery&GIS (case study; Gheshm Island). Master of Science thesis. University of Sari.
Jensen, J. R., 2004. Digital change detection. Introductory digital image processing. A remote sensing perspective: 467-494. Pub., USA.
Lu, D., Mausel, P., Brondizio, E.  and Moran, E., 2004. Change Detection Techniques. Remote Sense. 25(12):2365-2407.
Minu, S., Amba, SH., 2015. A Comparative Study of Image Change Detection Algorithms in MATLAB. International Conference on Water Resources, Costal and Ocean Engineering.
Munson, S. M., Webb, R. H.  and Hubbard, A., 2011. A comparison of methods to assess longterm changes in Sonoran Desert vegetation, Journal of Arid Environments, 75, 1228-1231. 
Osmar, A., Carvalho, J., Renato, F., Alan R., Gillespie, Nilton, C., Silva, A., Roberto, T., 2011. A New Approach to Change Vector Analysis Using Distance and Similarity Measures. Remote Sens. 3: 2473-2493.
Rawat, J. S. and Kumar, M., 2015. Monitoring land use/cover change using remote sensing and GIS techniques: A case study of Hawalnagh block, district Almora, Uttarakhad, India. The Egyptian Journal of Remote Sensing and Space Sciences. 18: 77-84.
Sanjari, S., Boroomand, N., 2013. Land use/cover change detection in last three decades using remote sensing technique (Case study: Zarand region, Kerman province). Applied RS & GIS Techniques in Natural Resource Science . 4(1).
Singh, A., 1989. Digital change detection techniques using remotely sensed data. Remote Sensing. 10: 989–1003.
Son, T. S., Lan, P. T., Cu, P. V., 2009. Land Cover Change Analysis Using Change Vector Analysis Method in Duy Tien District, Ha Nam Province in Vietnam, 7th FIG Regional Conference, 19–22 October, Hanoi, Vietnam.