همکاری با انجمن علمی مدیریت و کنترل مناطق بیابانی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشآموخته کارشناسی ارشد مرتعداری، دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست، دانشگاه ببرجند، ایران

2 استادیار، گروه مرتع و آبخیزداری، دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست، دانشگاه بیرجند، ایران

3 استادیار، گروه زراعت، دانشکده کشاورزی، دانشگاه بیرجند، ایران

چکیده

گیاهان بوته‏ای چند ساله از طرق ریزش لاشبرگ و تاثیر ریشه‌هایشان موجب تغییر کیفیت خاک رویشگاه خود می‏‏‏شوند. با توجه به اهمیت کشت گونه‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏های گیاهی به منظور اصلاح واحیاء مراتع، این تحقیق با هدف بررسی تأثیر دو گونه مرتعی بومی و غیر بومی بر خاک زیر اشکوب خود در قسمتی از مراتع استپی شهرستان طبس که عملیات احیایی و اصلاحی در آن انجام گرفته است، به مرحله اجرا درآمد. نمونه‌گیری از خاک به روش کاملاً تصادفی از دو تیمار زیر اشکوب گیاهان و تیمار شاهد و به تعداد ده نمونه از هریک از تیمارها از عمق 20-0 سانتی متری سطح خاک انجام و در هر یک از آنها خصوصیات شیمیایی شامل هدایت الکتریکی، اسیدیته، مواد آلی و املاح محلول سدیم و کلر، با روش‌های استاندارد موجود اندازه گیری گردید. تجزیه و تحلیل داده ها نشان داد که خصوصیات شیمیایی مورد اندازه‌گیری در خاک زیر اشکوب هر دو گونه نسبت به منطقه شاهد بطور معنی داری(1% P≤) افزایش داشته است. نتایج نشان می دهد که افزایش مقدار این فاکتورها در زیر اشکوب دو گونه با یکدیگر متفاوت بوده بطوریکه مقدار افزایش این خصوصیات بجز ماده آلی، در زیر اشکوب گیاه غیر بومی Atriplexlentiformis  چند برابر زیر اشکوب گیاه بومی Salsolayazdiana بوده است. بر اساس نتایج بدست آمده می‌توان گفت که استفاده از گیاه غیر بومی Atriplex lentiformis  بصورت خالص در جهت احیا مراتع می‌تواند شوری بیش از حد خاک سطحی را فراهم نماید.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Comparison of soil properties under native Salsola yazdiana Assadi floor with exotic plants Atriplex lentiformis Breweri in semi-desert rangelands (case study: Tabas rangelands)

نویسندگان [English]

  • fatemeh rahiminezhad 1
  • mohammad saghari 2
  • moslem rostam pour 2
  • hamed foroughi far 3

1 birjand university

چکیده [English]

Perennial shrubs cause to change the soil quality of their habitat through litter fall and root penetration. This research was aimed to investigate the effects of two range species on the soil surface. The study was conducted in a part of steppe rangelands in Tabas County. Soil sampling was performed completely random at 0-20 cm soil depth with two treatments including beneath the stratum and control group. Soil chemical properties including EC, organic matter and soluble sodium and chlorine were measured. Data analysis showed that the soil chemical properties measured beneath the stratum of both species differed significantly as compared with the control group (P<0.01). The results showed that the increased content of these factors beneath the stratum of the study species was different, so that the content of these factors beneath the stratum of Atriplex lentiformis was manifold more than that of Salsola yazdiana. According to the obtained results, the pure use of Atriplex lentiformis could result in salinization of the soil surface.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Range restoration
  • Shrub plant
  • Chemical Soil properties
  • Salsola yazdiana
  • Atriplex lentiformis
اولیایی، ح. ر.، ادهمی، ا.، فرجی، ه. و فیاض، پ.، 1389. آثار درخت بلوط ایرانی بر برخی از خصوصیات خاک در منطقه جنگلی یاسوج. علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی- علوم آب و خاک، 56: 193-206.
جعفری، م.، جوادی، ا.، باقرپور زارجی، م. ع. و طهمورث، م.، 1389. بررسی رابطه پوشش گیاهی با بعضی از خصوصیات خاک در مراتع ندوشن استان یزد. مرتع، 1: 91-101.
جعفری، م.، آذرنیوند، ح.، توکلی، ح.، زهتابیان، غ. ر. و اسماعیل زاده، ح.، 1383. بررسی تأثیر گونه‌های گیاهی تاغ و اسکمبیل بر خصوصیات فیزیکی و شیمیایی تپه‌های ماسه‌ای در منطقه ریگ بلند کاشان. پژوهش و سازندگی، 64: 16-21.
جعفری، م.، رسولی، ب.، عرفان‌زاده. ر. و مرادی، ح. ر.، 1384. بررسی تأثیر کشت گونه‌های تاغ، آتریپلکس و گز بر خصوصیات خاک در مسیر بزرگراه تهران قم. منابع طبیعی ایران، 58(4): 921-931.
جعفری، م. و خلخالی، ع.، 1378. بررسی تاثیر متقابل میان خصوصیات خاک و صفات گیاهی در منطقه تحت کشت A.canescensزرین آباد-اختر آباد کرج. منابع طبیعی ایران، 52(1): 47-55.
جنگجو، م.، 1388. اصلاح و توسعه مرتع. انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد، ایران، 211ص.
جوانشیر، ک.، 1374. طرح بررسی اکولوژیک پده، گز و تاغ در مناطق بیابانی ایران. دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران، ایران، 180ص.
حسینی توسل، م. و جعفری، م.، 1382. بررسی ارتباط برخی گونه‌های شاخص مرتعی با خصوصیات خاک در منطقه نیمه‌خشک طالقان. علوم کشاورزی و منابع طبیعی، 1: 115-130.
حنطه، ع.، 1383. بررسی کشت آتریپلکس بر خصوصیات خاک و پوشش گیاهی در مراتع زرند ساوه. پایان‌نامه دکتری مرتعداری، دانشگاه تهران، کرج، ایران، 143ص.
حنطه، ع.، جعفری، م.، ضرغام، ن. و زارع چاهوکی، م. ع.، 1384. تاثیر کشت گونه Atriplex canescens روی خاک مراتع زرند ساوه. پژوهش و سازندگی، 18(3): 15-21.
رسولی، ب.، 1383. بررسی تأثیر کشت گونه‌های تاغ، آتریپلکس و گز بر خصوصیات خاک. پایان‌نامه کارشناسی ارشد مرتعداری. دانشکده علوم دریایی و منابع طبیعی، دانشگاه تربیت مدرس، نور، ایران، 162ص.
ساغری، م. و فروغی‌فر، ح.، 1383. بررسی اثرات گیاه غیربومی آتریپلکس کانیسنس بر تغییر خصوصیات شیمیایی خاک در مراتع دست کاشت. علوم کشاورزی و منابع طبیعی، 4: 157-160
ساغری، م.، 1372، بررسی نیازهای بوم شناختی گیاه مرتعی جامه‌در در منطقه حفاظت شده خوش ییلاق شاهرود. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشکده علوم دریایی و منابع طبیعی، دانشگاه تربیت مدرس، نور، ایران.
قهرمان، ا.، 1376. فلور رنگی ایران. انتشارات انجمن ملی حفاظت منابع طبیعی و محیط انسانی دانشگاه تهران، ایران، 130ص
کارگر، م.، جعفریان، ز. و قربانی، ج.، 1389. بررسی تغییر پذیری برخی خصوصیات خاک تحت تاثیر تاج پوشش و تراکم بوته‏های درمنه کوهی.مرتع 4 (2): 240-249
موسوی اقدم، س ح.، 1366. گیاه آتریپلکس و نقش آن در احیای مرتع ایران. انتشارات سازمان جنگل‏ها و مراتع کشور، ایران، نشریه 69، 131ص.
ناصری، ک.، 1378.  بررسی برخی اثرات بوم شناختی  A.canescensبر محیط‏های کشت (مطالعه موردی: در استان خراسان)، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، ایران، 126ص.
نیک‌نهاد قره‏ماخر،ح.، 1381. بررسی برخی اثرات تاغ‏کاری بر پوشش گیاهی و خصوصیات خاک در قم. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده علوم دریایی و منابع طبیعی تربیت مدرس، نور، ایران.
Banerjee, S., Nath, K. S. and Banerjee, S.P., 1986. Characteristics of the soils under vegetation in the Tarai region of Kurseong forest divition, West Bangal. Journal of Indian Society Soil, 34: 343-349.
Belsky, A. J. and Canham, C. D., 1994. Forest gaps and isolated savanna trees, an application of patch dynamics in two ecosystems. Bioscience, 44: 77-84.
Carter, M. R. and Gregorich, E. G., 2008. Soil sampling and methods of analysis. CRC Press, Canada,100-150.
Ghorbanian, D. and Jafari, M., 2007. Study of soil and plant characteristics interaction in Salsola rigida in desert lands. Iranian Journal of Range and Desert Research, 14(1): 1-7.
Mahdavi Ardakani, S. R., Jafari, M., Zargham, N., Zare Chahouki, M. A., Baghestani, N. and Tavili, A., 2010. Investigation on the effects of Haloxylon aphyllum, Seidlitzia rosmarinus and Tamarix aphylla on soil properties in Chah Afzal-Kavir (Yazd). Iranian Journal of Forest, 4: 357-365.
Ogunkunle, O., 2013. A comparative study of the physical and chemical properties of soils under  different vegetation types . Journal of environment and earth science, 3(1): 2224-3216.
Rasooli, B. and Jafari, M., 2009. Study of Atriplex canescens effects on soil properties in different depth. Pajouhesh & Sazandegi, 82: 74-79.
Sharma, M. L. and Tongwy, D. J., 1973. Plant indued soil pattern in two saltbush(Atriplex spp). Communities Journal of Range Management, 26: 121-125.