نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• فرهنگ قصریانی ¹
• مینا بیات ²
• میرطاهر قائمی ³
• حسن یگانه ⁴

¹ استادیار پژوهشی، بخش تحقیقات مرتع، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

² کارشناس ارشد پژوهشی، بخش تحقیقات مرتع، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

³ عضو هیات علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان آذربایجان غربی، سازمان تحقیقات، ترویج و آموزش کشاورزی، ارومیه، ایران.

⁴ استادیار دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، ایران

چکیده

برای مدیریت پایدار مرتع محاسبه ظرفیت مراتع و تعیین حد بهره‌برداری مجاز گونه‌های مهم و کلیدی مراتع لازم و ضروری می‌باشد. با داشتن ظرفیت واقعی مراتع و ارائه دقیق برنامه‌های مدیریتی می‌توان از نابودی پوشش گیاهی، خاک و کاهش منابع آب در اراضی مرتعی جلوگیری نمود. در این پژوهش گونه Aeluropuslittoralis از گونه‌های کلیدی و مهم مراتع تزخراب ارومیه، مورد بررسی قرار گرفته است. به منظور انجام تحقیق ابتدا مساحتی معادل 5/0 هکتار در مراتع اطراف دریاچه ارومیه انتخاب و در سال اول به منظور انجام عملیات قرق، محصور گردید. تیمارهای آزمایشی شامل چهار شدت برداشت 25 و 50 و 75 درصد و شاهد(بدون برداشت) بودند. تیمارهای برداشت در فصل رشد با آغاز فصل چرای دام در منطقه به مدت 4 سال انجام گرفت. مقادیر برداشت شده، پس از خشک شدن در هوای آزاد، توزین و برای محاسبه تولید، جمع و محاسبه گردید. همچنین پایه‌های شاهد و نیز باقیمانده تولید تیمارهای قطع در آخر فصل رویشی برداشت، خشک و توزین گردیدند. با استفاده از طرح آماری کرت‌های خرد شده در زمان، تجزیه داده‌ها انجام شد. در پایان تأثیر تغییرات در خصوصیات فنولوژیکی، تولید علوفه، شادابی، مرگ و میر در پایه‌های منتخب، مورد مطالعه قرار گرفت. نتایج نشان داد که اثر سال و شدت‌های مختلف برداشت و همچنین اثر متقابل سال و شدت‌های مختلف برداشت بر روی تولید علوفه در سطح پنج درصد معنی‌دار است. این امر بیانگر این است که در سال‌های مختلف با وضعیت آب و هوایی متفاوت میزان تولید متفاوت می‌باشد. نتایج نشان داد که افزایش میزان بهره‌برداری موجب بروز مشکلات و زوال در توانایی‌های حیاتی گونه مورد نظر گردید. با بررسی اثرات برداشت در تیمارهای منتخب بر روی پایه‌های گیاهی حد بهره‌برداری 50 درصد با بروز کمترین اثرات منفی در خصوصیات گیاهی و توانایی حیاتی و استفاده بهینه از تمام علوفه مجاز مناسب تشخیص داده شد.

کلیدواژه‌ها

• حد بهره‌برداری مجاز
• Aeluropus littoralis
• مراتع شور تزخراب ارومیه
• شدت برداشت

عنوان مقاله [English]

Effect of different harvesting intensities on forage production and vigority and vitality of Aeluropus littoralis species (Case study: in Tezkhrab-uromieh saline lands of West Azarbaijan province)

نویسندگان [English]

• farhang ghasriani ¹
• mina bayat ²
• mirtaher ghaemi ³
• hasan yeganeh ⁴

چکیده [English]

This research was aimed to investigate the effects of different harvesting intensities on forage yield and vitality of Aeluropus littoralis, as a key and important range species in the Tez Kharab rangelands, Urmia, Iran. The study was conducted in the rangelands around Urmia Lake and a 0.5-ha exclosure was selected and fenced in the first year of the study. The treatments consisted of four harvesting intensities including 0%, 25%, 50%, and 75%. Harvesting treatments were applied for four years during the growing season and at the start of livestock grazing. The harvested forage was air-dried and weighed to calculate the forage yield. In addition, the remaining yield of control and harvesting treatments were cut, dried, and weighed. Data were analyzed using a split-plot design in time. Finally, the effects of changes in phenological characteristics, forage yield, plant vitality and mortality were investigated. The effects of year and harvesting intensities as well as interaction effects of year and harvesting intensity were significant on forage yield (P<0.05). This indicates that forage yield differs in different years depending on climate conditions.  Our results clearly showed that increased utilization led to reduced plant vitality. According to the obtained results, a harvesting intensity of 50% could be recommended as an optimal allowable use of forage with the least negative impacts on plant vitality.

کلیدواژه‌ها [English]

• Allowable use
• Aeluropus littoralis
• Harvesting intensity
• saline lands of Uromieh