نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• زهره ابراهیمی خوسفی ¹
• عباسعلی ولی ²
• محمد خسروشاهی ³
• رضا قضاوی ⁴

¹ دانشجوی دکتری بیابان زدایی، بخش بیابان، دانشکده ی منابع طبیعی و علوم زمین، دانشگاه کاشان، ایران

² دانشیار، گروه مهندسی علوم بیابان، دانشکده منابع طبیعی و علوم زمین، دانشگاه کاشان، ایران

³ دانشیار پژوهشی، بخش تحقیقات بیابان، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

⁴ دانشیار بخش آبخیزداری ، دانشکده ی منابع طبیعی و علوم زمین، دانشگاه کاشان، ایران

چکیده

تالاب گاوخونی یکی از تالاب های مهم ایران مرکزی است که در دهه های اخیر عوامل متعدد اقلیمی و انسانی تغییرات قابل توجهی در سطوح خشک و مرطوب آن به وجود آورده است و زمینه را برای تولید بیشتر گرد و غبار در مناطق مرکزی ایران فراهم نموده است. هدف از پژوهش حاضر بررسی نقش سطوح خشکیده تالاب گاوخونی بر تولید گرد و غبارهای داخلی ایستگاه اصفهان با بهره گیری از تکنیک دورسنجی و گل توفان ها در بازه ی زمانی 22 ساله (71-1370 تا 92-1391) می باشد. بدین منظور از تصاویر ماهواره لندست و داده های بادسنجی ایستگاه سینوپتیک اصفهان استفاده گردید. پس از اعمال عملیات تصحیح هندسی و رادیومتریک، با استفاده از شاخص اختلاف آب نرمال شده(NDWI)، تقویم سطوح خشک و مرطوب تالاب تهیه و مساحت هر طبقه محاسبه گردید. جهت تعیین سرعت آستانه فرسایش بادی، نمونه های دست نخورده به دستگاه سنجش فرسایش بادی انتقال داده شد. تعداد روزهای تؤام با گرد و غبار در ایستگاه سینوپتیک اصفهان بر اساس سرعت باد بیشتر از سرعت آستانه فرسایش بادی محاسبه گردید .ارتباط بین تعداد روزهای گرد وغبار و سطوح خشکیده تالاب با تحلیل همبستگی مورد بررسی قرار گرفت. در نهایت جهت حصول اطمینان از جهت وزش بادهای غبارزا از سمت تالاب گاوخونی به ایستگاه اصفهان، گل بادها و گل توفان های فصلی و سالانه ترسیم و مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج حاصل از تحلیل همبستگی، رابطه معکوس معنی دار بین تعداد روزهای غبارآلود و سطوح خشکیده تالاب در فصول پاییز، بهار و تابستان و در مقیاس سالانه در ایستگاه اصفهان را نشان داد. همچنین نتایج حاصل از بررسی جهت حرکت بادهای غبارزا با استفاده از گل توفان ها حاکی از عدم وزش این بادها از سمت تالاب گاوخونی به سمت اصفهان می باشد.

کلیدواژه‌ها

• گرد و غبار
• تالاب گاوخونی
• NDWI
• گل توفان
• اصفهان

عنوان مقاله [English]

Investigation of the role of bed dried Gavkhooni wetland on the production of the internal dust using remote sensing and duststorms (Case study :Isfahan province)

نویسندگان [English]

• zohre ebrahimi ¹
• abasali vali ²
• mohammad khosroshahi ³
• reza ghazavi ⁴

چکیده [English]

Wetlands in the central Iran lakes are considered as part of desert ecosystems and their destruction leads to adverse consequences. In central part of Iran, climatic and human factors have created significant differences between dry and wet surfaces of Gavkhooni wetland in recent decades, leading to produce more dust in central part of Iran. The aim of this research was to assess the impact of dried bed of Gavkhooni wetland on the production of the internal dust in  Isfahan province by using remote sensing and storm roses in the period of 22 years (1991- 1992 to 2011-2012). For this propose, the landsat imagery and anemometer data were used. After geometric and radiometric corrections, Normalized Difference Water Index (NDWI) was calculated and the dry and wet surfaces were separated. To determine wind erosion threshold velocity, undisturbed soil samples were transferred to the wind erosion meter. Then, the number of dusty days in the synoptic station of Isfahan was calculated based on the wind speed greater than wind threshold speed. Relationship between the number of dusty days and dried bed of wetland was evaluated with correlation analysis. Finally, to determine the dusty wind direction from the side of Gavkhuni wetland to Isfahan station, annual and seasonal wind roses and storm roses were plotted and evaluated. The results of this study based on the artificial neural network model showed that the most important factors influencing the bed of the Gavkhuni wetland were input flow rate, evaporation, drop in groundwater level, temperature, and rainfall, respectively. The results of the correlation analysis showed that there was a significant inverse relationship between the number of dusty days and dried bed of wetland in the seasons of autumn, spring, summer and annual scale in Isfahan station. Also, results of storm roses showed that dusty winds did not blow from wetland toward this station.

کلیدواژه‌ها [English]

• Dust
• Gavkhooni wetland
• NDWI
• Stormrose
• Isfahan