نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• شهرام بانج شفیعی ¹
• محمد خسروشاهی ²
• حسن روحی پور ³
• علی اشرف جعفری ⁴
• فرهاد خاکساریان ⁵
• لیلا کاشی زنوزی ⁵

¹ دانشیار موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور

² دانشیار پژوهشی، بخش تحقیقات بیابان، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

³ دانشیار، بخش تحقیقات بیابان، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

⁴ استاد پژوهشی، بخش تحقیقات مرتع، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

⁵ کارشناس ارشد پژوهشی، بخش تحقیقات بیابان، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

چکیده

با کاهش محدودیت منابع آبی و نیز کاهش نزولات جوی استفاده از راهکارهای مناسب در کاهش مصرف آب برای ایجاد پوشش گیاهی در عرصه‌های منابع طبیعی بیش از پیش مورد توجه قرار می‌گیرد. به‌این منظور در این تحقیق تأثیر بکارگیری برخی از مواد جاذب‌الرطوبه مثل پلیمر سوپرجاذب و نیز صفحات پلانت‌بک بر روی مصرف آب و رشد نهال تاغ (Haloxylon persicum) در ایستگاه تحقیقاتی کشاورزی و منابع طبیعی استان سمنان طی سال‌های 1394-1392 مورد مطالعه قرار گرفت. انجام آبیاری در این مطالعه بر اساس رسیدن مکش رطوبتی خاک به فشارهای 0/1، 0/5 و 0/15 بار انجام شد. مقدار مصرف آب در هر کدام از مکش‌های مذکور، رسیدن به ظرفیت زراعی همان خاک بود. علاوه بر تیمارهای فوق تیمار دیم نیز در نظر گرفته شد. قبل از کاشت نهال پلیمر سوپرجاذب در نسبت وزنی 6/0 درصد با خاک چاله‌های کاشت نهال مخلوط شدند. در تیمار صفحات پلانت‌بک، این صفحات پس از حفر چاله‌ها در ابعاد 50×60×60 سانتی‌متری در کف چاله‌ها کارگذاری و سپس خاکپوش گردیدند. به این‌صورت تیمارهای جاذب‌الرطوبه با احتساب شاهد (بدون هرگونه مواد‌ جاذب‌الرطوبه)، شامل تیمار پلیمر سوپر‌جاذب و صفحات پلانت‌بک بودند. اجرای پروژه‌ فوق از لحاظ آماری بصورت طرح یک بار خرد شده با طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی بود که در آن مکش‌های رطوبتی خاک در کرت اصلی و تیمار مواد جاذب‌الرطوبه در کرت فرعی قرار گرفتند. نتایج حاصل از تأثیر توأم مکش‌های رطوبتی و مواد جاذب‌الرطوبه نشان داد که میزان مصرف آب با طولانی‌تر شدن فواصل آبیاری برای رسیدن به مکش‌های بالاتر (منفی‌تر) سبب می‌شود که از مصرف آب ‌در این مکش‌ها کاسته گردد به‌طوری‌که در مکش رطوبتی خاک در وضعیت 0/5 بار مصرف آب در صفحات پلانت‌بک برای هر نهال در طول دوره رشد به 157 لیتر رسید که نسبت به خاک شاهد و خاک دارای پلیمر در همین مکش بطور میانگین از کاهش 24 درصدی برخوردار بود و حال آنکه در مکش 0/15 بار، مصرف آب در پلانت‌بک در مقایسه با متوسط شاهد و پلیمر به حدود 34 درصد رسید. همچنین از تأثیر توأم مکش‌های رطوبتی خاک و مواد جاذب‌الرطوبه بر رشد گیاه (ارتفاع و قطر یقه) نیز چنین نتیجه گردید که تأثیر پلانت‌بک بطور معنی‌داری در اکثر سطوح آبیاری بر رشد تاغ بیش از تیمار شاهد و پلیمر مؤثر است.

کلیدواژه‌ها

• پلیمر سوپرجاذب
• صفحات پلانت‌بک
• مکش رطوبتی خاک
• مصرف آب
• رشد نهال تاغ

عنوان مقاله [English]

Effects of superabsorbent polymer and Plantbac panels on water consumption and growth in Saxaul in order to create green space in desert regions

نویسندگان [English]

• shahram schafiee ¹
• mohammad khosroshahi ²
• Hassan Rouhipour ³
• ali ashraf jafari ⁴
• farhad khaksarian ⁵
• leila kashi zenouzi ⁵

³ Associated Professor, Desert Research Division, Research Institute of Forests and Rangelands, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Tehran, Iran

چکیده [English]

Due to the limited water resources and low rainfall, finding proper solutions to reduce the water consumption for vegetation production in natural areas has received attention more than ever before. For this purpose, this research was aimed to investigate the effects of superabsorbent polymer and Plantbac panels on the efficient use of water on Saxaul (Haloxylon persicum) growth. The study was conducted in the Agricultural and Natural Resources Research Station in Semnan province, Iran. Irrigation in this study was performed according to the soil water suction, reaching to pressures of 1.0, 5.0, and 15.0 bars. The water consumption in each of the aforementioned suctions was to reach the field capacity of the same soil. In addition to the above treatments, rainfed treatment was also considered. Before planting the seedlings, the superabsorbent polymer was mixed with the soil of seedling pits at a weight ratio of 0.6%. The Plantbac panels were placed in the bottom of the pits at dimensions of 60×60×50 cm. Therefore, treatments consisted of superabsorbent polymer and Plantbac panels. The experiment was conducted as a split plot design based on randomized complete block, in which soil water suctions levels were considered as main plot and superabsorbent polymers as sub-plot. The results of the combined effect of both water suctions and superabsorbent polymer showed that the water consumption at these suctions was reduced by prolonging the irrigation intervals to reach higher suctions (more negative). At a soil water suction of 5.0 bars, the water consumption for each seedling was 157 liter, showing 33% decline as compared to the soil containing polymer at the same suction. However, at a suction of 15.0 bars, water consumption in the Plantback declined to 34%. Our results clearly showed that the Plantbac panels could significantly increase the Saxaul growth in different irrigation levels more than that recorded for the control and polymer treatments.

کلیدواژه‌ها [English]

• Super absorbent polymer
• Plantbac panel
• soil water suction
• waterconsumption
• Saxaul seedling growth