نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• نازیلا طیب نژاد ¹
• یونس عصری ²
• منیژه پاکروان ³
• محمدرضا نجیب زاده ⁴

¹ دانش‏آموخته کارشناسی‏ارشد، گروه زیست‏شناسی، دانشگاه الزهرا، تهران، ایران

² دانشیار پژوهش، بخش تحقیقات گیاهشناسی، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

³ دانشیار گروه زیست‏شناسی، دانشگاه الزهرا، تهران، ایران

⁴ مربی پژوهش، بخش تحقیقات منابع طبیعی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان آذربایجان شرقی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تبریز، ایران

چکیده

Acantholimon
gilliatii، Astragalus aharicus و A. neo-mobayenii از گونه‏های اندمیک و تک‏جمعیتی استان آذربایجان‏شرقی می‏باشند. مشاهدات قبلی پژوهشگران نشان داده است که بقای این گونه‏ها در معرض خطر بوده و عرصه انتشار آن‏ها در حال محدود شدن است. در این پژوهش خصوصیات توپوگرافیکی، اقلیمی و خاکی رویشگاه‏های این گونه‏ها و همچنین سطح تاج‏پوشش، ارتفاع و تراکم پایه‏ها و فنولوژی آن‏ها با استقرار 10 پلات به روش تصادفی در هر منطقه طی سال‏های 1392 و 1393 بررسی شده است. رویشگاه A. gilliatii بسیار محدود در دامنه جنوبی کوه میشوداغ، با شیب‏ 30-15 درصد، ارتفاع 2010 متر از سطح دریا، خاک لومی- شنی و اقلیم نیمه مرطوب سرد واقع شده است. رویشگاه A. aharicus نیز بسیار محدود در دامنه جنوب‏غربی کوه کسبه، با شیب بیش از 60 درصد، ارتفاع 1750 متر از سطح دریا، خاک لومی- رسی و آهکی و اقلیم نیمه‏خشک سرد قرار دارد. رویشگاهA. neo-mobayenii به صورت لکه‏ای در دامنه شمالی کوه میشوداغ با شیب 70-60 درصد، ارتفاع 1800 متر از سطح دریا، خاک لومی- شنی و اقلیم نیمه مرطوب سرد واقع شده است. به‏نظر می‏رسد دلیل محدود شدن جمعیت این گونه‏ها، کاهش تجدید حیات آن‏ها به سبب خشکسالی و تخریب رویشگاه بعلت چرای مفرط دام باشد که موجب عدم استقرار دانه‏رُست‏ها شده است. بنابراین اتخاذ تدابیری چون حفاظت از رویشگاه این گونه‏های انحصاری، بررسی عوامل مؤثر بر زادآوری این گیاهان اعم از عوامل بیرونی و درونی و نیز مبارزه با آفات بذرخوار برای جلوگیری از حذف این گونه‏ها از عرصه‏های طبیعی ضروری است.

کلیدواژه‌ها

• Acantholimon gilliatii
• Astragalus aharicus
• Astragalus neo-mobayenii
• آت‏اکولوژی
• گونه‏های در معرض خطر

عنوان مقاله [English]

Investigation of some environmental and vegetative characteristics of three endemic rangeland species in East Azarbaijan province, Iran

نویسندگان [English]

• Nazila Tayeb Nejad ¹
• Younes Asri ²
• Manije Pakravan ³
• mohammadreza najibzadeh ⁴

چکیده [English]

Acantholimon gilliatii, Astragalus aharicusand A. neo-mobayenii are the endemic species with one population in East Azarbaijan. Previous observations of researchers have shown that survival of these species at risk and their distribution is being limited. In this study, topographic, climatic and soil characteristics were investigated in habitats of these species. Also, coverage, height density and phenology of the study species were determined by using 10 plots in each area with random method during 2013 and 2014. The habitat of A. gilliatii is very limited in the southern slopes of the Mishodagh Mountain, with a slope of 15-30 %, an altitude of 2010 m, loam-sandy soil and cold semi-humid climate. Also, the habitat of A. aharicus is very limited in the southwestern slopes of the Kasabeh Mountain, with a slope of more than 60 %, an altitude of 1750 m, loam-clay calcareous soil and semi-arid climate. The habitat of A. neo-mobayenii is patchy in the northern slopes of the Mishodagh Mountain, with a slope of 60-70 %, an altitude of 1800 m, loam-sandy soil and cold semi-humid climate. It seems that droughts and heavy livestock grazing have resulted in limiting the populations of the study species. Therefore, adopting measures such as protecting the habitat of these species, investigation of the factors affecting the regeneration of these plants as well as pest control are essential to avoid the removal of these species from the natural arena.

کلیدواژه‌ها [English]

• Acantholimon gilliatii
• Astragalus aharicus
• Astragalus neo-mobayenii
• Autecology
• endangered species