همکاری با انجمن علمی مدیریت و کنترل مناطق بیابانی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش‏آموخته کارشناسی‏ارشد، گروه زیست‏شناسی، دانشگاه الزهرا، تهران، ایران

2 دانشیار پژوهش، بخش تحقیقات گیاهشناسی، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

3 دانشیار گروه زیست‏شناسی، دانشگاه الزهرا، تهران، ایران

4 مربی پژوهش، بخش تحقیقات منابع طبیعی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان آذربایجان شرقی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تبریز، ایران

چکیده

Acantholimon
gilliatii، Astragalus aharicus و A. neo-mobayenii از گونه‏های اندمیک و تک‏جمعیتی استان آذربایجان‏شرقی می‏باشند. مشاهدات قبلی پژوهشگران نشان داده است که بقای این گونه‏ها در معرض خطر بوده و عرصه انتشار آن‏ها در حال محدود شدن است. در این پژوهش خصوصیات توپوگرافیکی، اقلیمی و خاکی رویشگاه‏های این گونه‏ها و همچنین سطح تاج‏پوشش، ارتفاع و تراکم پایه‏ها و فنولوژی آن‏ها با استقرار 10 پلات به روش تصادفی در هر منطقه طی سال‏های 1392 و 1393 بررسی شده است. رویشگاه A. gilliatii بسیار محدود در دامنه جنوبی کوه میشوداغ، با شیب‏ 30-15 درصد، ارتفاع 2010 متر از سطح دریا، خاک لومی- شنی و اقلیم نیمه مرطوب سرد واقع شده است. رویشگاه A. aharicus نیز بسیار محدود در دامنه جنوب‏غربی کوه کسبه، با شیب بیش از 60 درصد، ارتفاع 1750 متر از سطح دریا، خاک لومی- رسی و آهکی و اقلیم نیمه‏خشک سرد قرار دارد. رویشگاهA. neo-mobayenii به صورت لکه‏ای در دامنه شمالی کوه میشوداغ با شیب 70-60 درصد، ارتفاع 1800 متر از سطح دریا، خاک لومی- شنی و اقلیم نیمه مرطوب سرد واقع شده است. به‏نظر می‏رسد دلیل محدود شدن جمعیت این گونه‏ها، کاهش تجدید حیات آن‏ها به سبب خشکسالی و تخریب رویشگاه بعلت چرای مفرط دام باشد که موجب عدم استقرار دانه‏رُست‏ها شده است. بنابراین اتخاذ تدابیری چون حفاظت از رویشگاه این گونه‏های انحصاری، بررسی عوامل مؤثر بر زادآوری این گیاهان اعم از عوامل بیرونی و درونی و نیز مبارزه با آفات بذرخوار برای جلوگیری از حذف این گونه‏ها از عرصه‏های طبیعی ضروری است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Investigation of some environmental and vegetative characteristics of three endemic rangeland species in East Azarbaijan province, Iran

نویسندگان [English]

  • Nazila Tayeb Nejad 1
  • Younes Asri 2
  • Manije Pakravan 3
  • mohammadreza najibzadeh 4

چکیده [English]

Acantholimon gilliatii, Astragalus aharicusand A. neo-mobayenii are the endemic species with one population in East Azarbaijan. Previous observations of researchers have shown that survival of these species at risk and their distribution is being limited. In this study, topographic, climatic and soil characteristics were investigated in habitats of these species. Also, coverage, height density and phenology of the study species were determined by using 10 plots in each area with random method during 2013 and 2014. The habitat of A. gilliatii is very limited in the southern slopes of the Mishodagh Mountain, with a slope of 15-30 %, an altitude of 2010 m, loam-sandy soil and cold semi-humid climate. Also, the habitat of A. aharicus is very limited in the southwestern slopes of the Kasabeh Mountain, with a slope of more than 60 %, an altitude of 1750 m, loam-clay calcareous soil and semi-arid climate. The habitat of A. neo-mobayenii is patchy in the northern slopes of the Mishodagh Mountain, with a slope of 60-70 %, an altitude of 1800 m, loam-sandy soil and cold semi-humid climate. It seems that droughts and heavy livestock grazing have resulted in limiting the populations of the study species. Therefore, adopting measures such as protecting the habitat of these species, investigation of the factors affecting the regeneration of these plants as well as pest control are essential to avoid the removal of these species from the natural arena.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Acantholimon gilliatii
  • Astragalus aharicus
  • Astragalus neo-mobayenii
  • Autecology
  • endangered species
Akkafi, H.R., Valivand, M. and Jenabi, T., 2014. Autecological, palynological and karyological characterization of Kelussia odoratissima Mozaff. (A case study in Dare Sepestan region from Fereydoon Shahr in Isfahan province). Iranian Journal of Plant Biology, 6(19): 125-140 (in Persian).
Assadi, M., 2005. Flora of Iran, No. 51: Plumbaginaceae. Research Institute of Forests and Rangelands Publications, Tehran, Iran.
Baskin, J. M. and Baskin. C. C., 2005. Ecology of two geographically restricted Astragalus species (Fabaceae), A. bibullatus and A. tennesseensis, of the eastern United States. Brittonia, 57(4): 345-353.
Bishe, Gh. R., Hakimi Meibodi, M. H. and Zarekia, S., 2015. Autecology of Nepeta asterotricha medicinal plant in center of Iran (Case study: Yazd Province). Journal of Biodiversity and Environmental Sciences, 6(2): 357-366.
Cansaran, A., Akcin, E. and Kandemir, N., 2007. A study on the morphology, anatomy and autecology of Erysimum amasianum Hausskn. & Bornm. (Brassicaceae) distributed in Central Black Sea region (Amasya-Turkey). International Journal of Science and Technology, 2(1): 13-24.
Eisvand, H. R., Arefi, H. M. and Tavakol-Afshari, R., 2006. Effects of various treatments on breaking seed dormancy of Astragalus siliquosus. Seed Science and Technology, 34(3): 747-752.
Eroglu, H.K., Ozyigit, I.I., Altay, V. and Yarci, C., 2014. Autecological characteristics of Centaurea hermannii F. Herm an endemic species from Turkey. Bulgarian Journal of Agricultural Science, 20: 183-187.
Estill, J. C. and Cruzan, M., 2001. Phytogeography of rare plant species endemic to the southeastern United State. Castanea, 66(1-2): 3-23.
Fateh, E., Majnoun Hosseini, N., Madah Arefi, H. and Sharifzadeh, F., 2006. Seed dormancy methods breakage in Astragalus tribuloides. Iranian Journal of Rangelands and Forests Plant Breeding and Genetic Research, 13(4): 345-360.
Finch-Savage, W. E. and Leubner-Metzger, G., 2006. Seed dormancy and the control of germination. New Phytologist, 171(3): 501-523.
Ghahreman, A. and Attar, F., 1999. Biodiversity of Plant Species in Iran. Tehran University Publications, Tehran, Iran.
Hajiboland, R., Aghadjanzadeh, T. S., Taleb-Pour, A. H. and Neishabouri, A., 2004. Ecological studies on Atraphaxis suaedifolia Jaub. & Spach (Polygonaceae) a rare endemic species of NW Iran. Iranian Journal of Biology, 17(2): 1-16.
Hawkins, B., 2008. Plant for Life: Medical plants conservation and botanic gardens. Botanic Gardens Conservational, 123: 81-92.
Jalili, A. and Jamzad, Z., 1999. Red Data Book of Iran. Research Institute of Forests and Rangelands Publications, Tehran, Iran.
Jankju, M., Khajeh Hosseini, M., Anvarkhah, S. and Sanjani, S., 2013. Seed germination and dormancy tests of some rangeland species of Northern Khorasan province, Iran. International Journal of Agriculture and Crop Science, 5(1): 21-29.
Kandemir, N. and Cansaran, A., 2010. An autecological investigation on endemic Alkanna haussknechtii Bornm. (Boraginaceae) critically endangered in Turkey. Research Journal of Agriculture and Biological Sciences, 6(5): 613-618.
Kandemir, N., 2006. An investigation on the autecological endemic Iris taochia Woronow ex Grossh. (Iridaceae) distributed in the north east Anatolia region. Pakistan Journal of Biological Sciences, 9: 2753-2760.
Kaya, Y. and Aksakal, O., 2007. The morphological and autecological properties of Salvia rosifolia (Lamiaceae) grown in Erzurum and its environs in Turkey. Pakistan Journal of Biological Sciences, 10(13): 2178-2184.
Keshtkar, A. R., Keshtkar, H. R., Razavi, S. M. and Dalfardi, S., 2008. Methods to break seed dormancy of Astragalus cyclophyllon. African Journal of Biotechnology, 7(21): 3874-3877.
Khayat Moghadam, M. and Sadrabadi Haghighi, R., 2015. Evalution of seed dormancy breaking methods in Astragalus parrowianus. International Journal of Farming and Allied Sciences, 4(5): 473-476.
Kožuharova, E., Richards, A. J., Ninov, N., Kostov, K. and Aleksandrov, B., 2012. Autecological observations on Oxytropis species (Fabaceae), two of them rare and endemic from Northern Pirin Mts, Bulgaria. Phytologia Balcanica, 18(1): 25-35.
Maassoumi, A.A., 1989. The genus Astragalus in Iran, vol. 2. Research Institute of Forests and Rangelands Publications, Tehran, Iran.
Mehrabian, A.R., 2013. Principles of Plant Conservation: Challenges and Methods. Shahid Beheshti University Publications, Tehran, Iran.
Mirinejad, Sh. and Najafpour Navaei, M., 2015. Autecology of endemic plant Eremostachys adenantha Juab. & Spach in south-west of Zagros Mountains, Iran. Boilogical Forum, 7(1): 337-341.
Nadjafi, F., Koocheki, A., Honermeier, B. and Asili, J., 2009. Autecology, ethnomedicinal and phytochemical studies of Nepeta binaludensis Jamzad, a highly endangered medicinal plant of Iran. Journal of Essential Oil Bearing Plants, 12(1): 97-110.
Raiesi, S., Nadjafi, F., Hadian, J., Kanani, M.R. and Ayyari, M., 2013. Autecological and phytochemical studies of Kelussia odoratissima Mozaff. an endangered ethnomedicinal plant of Iran. Journal of Biologically Active Products from Nature, 3(4): 285-294.
Saeedifard, M., Hosseini, M., Moradi, H.R. and Padasht Dehkaei, M.N., 2008. Ecological Evaluation of Lilium ledebourii site in Gilan in order to determine ecological needs of this species. Environmental Sciences, 5(4): 65-76.
Soltanipoor, M.A., 2007. Investigation on relationship between ecological factors and natural distribution and density of Zhumeria majdae medicinal species in Hormozgan province. Pajouhesh & Sazandegi, 76: 54-61.
Zarrinkamar, F., 1997. The anatomy-ecological studies of 14 gum producer Astragalus species in Iran. Research Institute of Forests and Rangelands Publications, Tehran, Iran.