نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• مژگان‌سادات عظیمی ¹
• غلامعلی حشمتی ²
• مهدی فرحپور ³
• عبدالرضا بهره‌مند ⁴

¹ استادیار، گروه مرتع‌داری، دانشکده مرتع و آبخیزداری، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران

² استاد، گروه مرتع‌داری، دانشکده مرتع و آبخیزداری، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران

³ دانشیار، بخش مرتع، مؤسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور، تهران، ایران

⁴ استادیار، گروه آبخیزداری، دانشکده مرتع و آبخیزداری، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران

چکیده

درمنه‌زارهای ایران با وسعت 71/39 میلیون هکتار، 75/46 درصد از پوشش مراتع را به خود اختصاص می‌دهند و بزرگترین عنصر منطقه ایران و تورانی محسوب می‌شوند که علاوه بر چرای دام‌های محلی و عشایری در طول سال مورد استفاده حیات وحش نیز قرار می‌گیرند. به‌منظور تعیین چگونگی مدیریت بهینه و پایدار این مراتع در این تحقیق مدل پیش‌بینی تولید مرتع با استفاده از مدل SWAT در حوزه آبخیز حبله‌رود واقع در استان‌های تهران و سمنان تعریف و مورد ارزیابی قرار گرفت. این حوزه با توجه به شرایط آب‌ و هوایی نیمه‌خشک تا خشک شامل سه ناحیه اکولوژیکی (نیمه‌استپی، استپی و بیابانی) می‌باشد. واسنجی و اعتبارسنجی مدل توسط برنامه آنالیز عدم قطعیت (SUFI2) موجود در مدل SWAT انجام شد. با توجه به داده‌های مشاهداتی تولید و نتایج شبیه‌سازی شده، مشخص گردید که مدل فوق دارای نتایج قابل قبولی در خصوص شبیه‌سازی این پارامتر می‌باشد. مدل SWAT تغییرات تولید شبیه‌سازی شده در منطقه نیمه استپی را بین 35/0 تا 5/0، در منطقه استپی بین 26/0 تا 15/0 و در منطقه بیابانی بین 033/0 تا 1/0 تن در هکتار نشان داد. همچنین آزمون آنالیز حساسیت نشان داد که هر چه از سمت منطقه نیمه‌استپی به سمت منطقه استپی و بیابانی حرکت کنیم پارامترهای آب و خاک از حساسیت بیشتری در تولید علوفه گیاهی برخوردار هستند.

کلیدواژه‌ها

• شبیه‌سازی مرتع
• برنامه SUFI2
• واسنجی
• مدیریت مرتع

عنوان مقاله [English]

Application of SWAT to model forage production of Sagebrush rangelands in steppe and semi-steppe regions of Iran

نویسندگان [English]

• Mozhgan sadat Azimi ¹
• Gholam Ali Heshmati ²
• Mehdi Farahpour ³
• Abdolreza Bahremand ⁴

چکیده [English]

Sagebrush rangelands in Iran with 39.71 million hectares include more than 46% of the total rangelands, and are recognized as an important and dominant rangeland species in Iran-Turan flora. These lands are often associated with grazing of livestock and wildlife. To determine how to better manage this important resource, a rangeland-livestock model was tested in the Hablerud river basin located in Tehran and Semnan Provinces of Iran using the Soil and Water Assessment Tool (SWAT). With regard to climate variation, this watershed consists of three ecological zones: semi-steppe, steppe, and desert. Calibration and validation of model were tested with the Sequential Uncertainty Fitting Program (SUFI-2). Results showed that observed data of forage production were inside or quite close to the predicted bands in three zones. Also, based on the model results, simulated forage production varied from 0.35 to 0.5, 0.15 to 0.26, and 0.033 and 0.1 ton ha^-1 in semi-steppe, steppe, and desert, respectively. Sensitive analysis showed that whatever we move from semi steppe to desert, the number of sensitive parameters increases and water and soil parameters becomes more sensitive in forage production.

کلیدواژه‌ها [English]

• Rangeland simulation
• SUFI-2
• Calibration
• Range management